του Ρωμύλου Μαντζούρα
Φωτογραφία της δεκαετίας του 1960, από τη συλλογή του καθηγητή Ν.Μουτσόπουλου, δωρεά στη Βιβλιοθήκη της Βέροιας. Γωνία Αγίου Αθανασίου με Καραβαγγελη. Δεξιά φαίνεται η κόγχη του Ιερού του Αγίου Γεωργίου, όπως έγινε μετά την ανακαίνιση και επέκταση του παλιού ναού του 19ου αιώνα. Μπροστά μας ένα ωραίο καλντερίμι και στο βάθος δεσπόζει ένα επιβλητικό τετραώροφο σχεδόν Καστοριανό αρχοντικό.
Σήμερα δεν υπάρχει ούτε το καλντερίμι, ούτε το όμορφο αυτό δημιούργημα άλλων εποχών. Ή σύγκριση με τη σημερινή εικόνα είναι μία αισθητική γροθιά στο στομάχι. Κάτι τέτοιες συγκρίσεις κάνουν πολύ επίκαιρη μια επιστολή που η ιδιοκτήτρια ενός παλιού σπιτιού στην Άνω Πόλη της Θεσσαλονίκης, απέστειλε στον τότε υπουργό Πολιτισμού, καθηγητή Δ.Νιάνια το 1979. Στη θέση της Θεσσαλονίκης προσθέστε απλώς Καστοριά. Οι λέξεις που χρησιμοποιεί, περιγράφουν την σκληρή αλήθεια χωρίς έλεος…
..Με θλίψη παρακολουθώ εδώ και χρόνια την εθνική και ιστορική δολοφονία, που γίνεται σε βάρος αυτών των παλαιών σπιτιών, που τις περισσότερες φορές κατορθώνουν να νικούν το χρόνο, το ανθρώπινο χέρι, οπλισμένο με τα κοντόφθαλμα συμφέροντα, τα κτυπά ανελέητα. Ένας ολόκληρος κόσμος από νεοκλασικά αρχοντικά της οδού Βασιλίσσης Όλγας έχει ισοπεδωθεί κάτω από τα σινικα τείχη του μπετόν.
Και τώρα- δυστυχώς εδώ και χρόνια- το ίδιο ακριβώς συμβαίνει, αν όχι και χειρότερα, στην Άνω Πόλη. Αυτή η γωνία της Θεσσαλονίκης, που φημίζονταν για τη γραφικότητα της, με τα παλαιά αλλά και τόσο χαρακτηριστικά σπίτια της, όπου Ο άνθρωπος κυκλοφορούσε ψηλός, ωραίος και κυρίαρχος του έργου του, μετατρέπεται τώρα σε Αρμαγεδδών, όπου νάνοι εκτίουν ποινές ισόβιες, στις Βαστιλλες των διαμερισμάτων, αιχμάλωτοι και κατάδικοι της “προόδου”, όπως αυτοί την έκτισαν.
Σώστε Κύριε Υπουργέ, αυτά τα ελάχιστα σπίτια μας, που έμειναν σαν ανεμοδαρμενα έλατα σε καμένο δάσος…
Ιφιγένεια Βασιλειάδη 1979.
