«Ακραίο καιρικό φαινόμενο» χαρακτήρισε σε συνέντευξή του στο CNN Greece την κακοκαιρία «Ιανός» ο διευθυντής Ερευνών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, Κώστας Λαγουβάρδος, υπογραμμίζοντας πως θα φέρει πολύ μεγάλα ύψη βροχής και ισχυρούς ανέμους που θα ξεπερνούν τα 120 χλμ/ώρα.
Ο μεσογειακός κυκλώνας (medicane) αναμένεται να πλήξει μέσα στα επόμενα 24ωρα σημαντικό μέρος του ελλαδικού χώρου, με τις Αρχές να βρίσκονται σε επιφυλακή.
Ο κ. Λαγουβάρδος χαρακτηρίζει τον «Ιανό» επικίνδυνο, καθώς φέρει πολύ ισχυρούς ανέμους και δημιουργεί πολύ ισχυρό κυματισμό στις ακτές και δίνει μεγάλα ύψη βροχής.
Όπως επισημαίνει ο ίδιος, οι πρώτες περιοχές που αναμένεται να βρεθούν αντιμέτωπες με τον μεσογειακό κυκλώνα είναι τα νησιά του Ιονίου – ιδίως στο νότιο τμήμα του πελάγους – και οι περιοχές της δυτικής Πελοποννήσου.
Τι είναι μεσογειακός κυκλώνας και ποια τα χαρακτηριστικά του;
Ο μεσογειακός κυκλώνας είναι ένα χαμηλό βαρομετρικό, το οποίο είναι όπως τα υπόλοιπα χαμηλά βαρομετρικά που παρουσιάζονται στη Μεσόγειο Θάλασσα. Το κύριο χαρακτηριστικό του φαινομένου αυτού είναι ότι μοιάζει περισσότερο με τροπικό κυκλώνα. Δηλαδή, έχει ένα «μάτι» και γύρω του υπάρχουν νεφικές αναπτύξεις, οι οποίες δημιουργούν σπειροειδείς (σπιράλ) «μπάντες» γύρω από το κέντρο του.
Πρόκειται για ένα εξαιρετικά βαθύ χαμηλό, δηλαδή η πίεση στο κέντρο του είναι πολύ χαμηλή με αποτέλεσμα να το συνοδεύουν πολύ ισχυροί άνεμοι και φυσικά πολύ ισχυρές βροχοπτώσεις. Θα λέγαμε ότι αποτελεί τη μικρογραφία ενός τροπικού κυκλώνα.
Πόσο επικίνδυνο είναι ένα τέτοιο καιρικό φαινόμενο;
Όπως κι ένα οποιοδήποτε χαμηλό βαρομετρικό φαινόμενο από τα κλασικά που παρουσιάζονται, ένας μεσογειακός κυκλώνας είναι κι αυτός επικίνδυνος, γιατί φέρει πολύ ισχυρούς ανέμους και δημιουργεί πολύ ισχυρό κυματισμό και δίνει μεγάλα ύψη βροχής.
Οι μεσογειακοί κυκλώνες είναι σχετικά σπάνιοι, έχουμε έναν έως δύο το χρόνο κάπου στη Μεσόγειο. Ο πιο πρόσφατος σημειώθηκε πριν από δύο χρόνια και είχε μάλιστα επηρεάσει τη χώρα μας στα τέλη Σεπτεμβρίου του 2018. Κινήθηκε βορειοανατολικά προς την Ελλάδα και μάλιστα είχε πάρα πολύ μεγάλα ύψη βροχής. Είχαμε πάνω από 400 χιλιοστά βροχής σε κάποιες περιοχές της Φθιώτιδας και μάλιστα τότε είχαμε και τέσσερις νεκρούς εξαιτίας της κακοκαιρίας.
Η ταχύτητα των ανέμων σε τέτοιου είδους φαινόμενα πού κυμαίνεται;
Στην περίπτωση του μεσογειακού κυκλώνα μιλάμε για ταχύτητες που ξεπερνούν τα 120 χλμ./ώρα, ίσως και σε μέσο άνεμο, με ριπές πολύ μεγαλύτερες. Φυσικά, οι άνεμοι εξασθενούν όταν πέφτει το φαινόμενο πάνω στην ξηρά, όπως συμβαίνει και με τους κλασικούς τροπικούς κυκλώνες που έχουμε στις ΗΠΑ. Ωστόσο, δημιουργείται μεγάλος κυματισμός στις ακτές, όμως το μεγαλύτερο πρόβλημα που φέρουν τέτοιου είδους φαινόμενα είναι οι πολύ ισχυρές βροχοπτώσεις.
Ο συγκεκριμένος κυκλώνας, ο «Ιανός» σχηματίστηκε στον κόλπο της Σίρτης, βόρεια της Λιβύης, τις τελευταίες 48 ώρες. Περιμένουμε να δούμε εάν θα ενισχυθεί, αν και απ’ ό,τι φαίνεται, ενισχύεται αρκετά, έχει πολλές καταιγίδες γύρω του, οι οποίες συντελούν στην περαιτέρω ενίσχυσή του και πλέον κινείται βορειοανατολικά προς τη χώρα μας.
Με βάση τις τελευταίες μετεωρολογικές προβλέψεις, ποιες περιοχές της Ελλάδας θα βρεθούν πρωτίστως αντιμέτωπες με τον «Ιανό»;
Σύμφωνα με τις τελευταίες προγνώσεις – και αυτό σας το τονίζω – πρόκειται για τις περιοχές του Ιονίου και τις δυτικής Πελοποννήσου. Έτσι είχε συμβεί και την προηγούμενη φορά. Από κει και πέρα κι επειδή ακριβώς υπάρχει η αλληλεπίδραση με την ξηρά, πιθανόν η πορεία του και η τροχιά του να διαφοροποιηθεί από αυτό που προβλέπεται.
Στο σημείο αυτό θα ήθελα να κάνω μια μικρή αλλά σημαντική παρένθεση. Λέμε «πού προβλέπεται;»… Δεν προβλέπεται από όλα τα μετεωρολογικά μοντέλα και όλες τις ημέρες η ίδια τροχιά. Υπάρχουν πολλά μετεωρολογικά μοντέλα που χρησιμοποιούμε κι εμείς κι άλλες υπηρεσίες και βλέπουμε ότι πράγματι δημιουργείται ένας κυκλώνας, ο οποίος μετακινείται στη χώρα μας. Στην αρχή, πολλοί συμφωνούν ότι θα έρθει από το νότιο Ιόνιο, από εκεί και μετά, όμως διαφοροποιείται η κίνηση του φαινομένου. Και μια διαφοροποίησή στην τροχιά του κατά 50 χλμ., σε αυτές τις κλίμακες δεν φαίνεται πολύ μεγάλη, στην πραγματικότητα, όμως, είναι, γιατί μπορεί να επηρεάσει πολύ διαφορετικές περιοχές.
Τα πιο πολλά σενάρια δείχνουν ότι ο «Ιανός» αναμένεται να επηρεάσει μέσα στα επόμενα εικοσιτετράωρα την κεντρική και νότια χώρα, συμπεριλαμβανομένης και της Αττικής. Υπάρχουν, ωστόσο και σενάρια που λένε ότι θα επηρεαστεί ενδεχομένως και το βόρειο τμήμα της χώρας. Επομένως, υπάρχει ανησυχία ότι μπορεί ενδεχομένως να εμφανιστούν και σε άλλες περιοχές προβλήματα.
Εκτιμώ ότι την Πέμπτη, οπότε και θα έχει φτάσει ο κυκλώνας στο Ιόνιο θα έχουμε μια καλύτερη εικόνα ως προς την τροχιά του, ιδίως για τις ημέρες της Παρασκευής και του Σαββάτου.
Πόσο αναμένεται να διαρκέσουν τα ακραία καιρικά φαινόμενα που ακολουθούν τον μεσογειακό κυκλώνα;
Όταν έχουμε να κάνουμε με έναν μεσογειακό κυκλώνα, τότε σίγουρα μιλάμε για ένα φαινόμενο, οι συνέπειες του οποίου θα κρατήσουν σίγουρα δύο ημέρες. Δηλαδή, σίγουρα Παρασκευή και Σάββατο και προς την Κυριακή. Ωστόσο, εκεί διίστανται οι προβλέψεις ως προς την τροχιά που θα ακολουθήσει έπειτα ο κυκλώνας. Το μόνο σίγουρο που μπορώ να σας πω είναι πως το φαινόμενο θα μας επηρεάσει για τουλάχιστον 48 ώρες.
Σας υπενθυμίζω ότι και στην περίπτωση της καταιγίδας «Ξενοφών» που είχαμε στις 28 Σεπτεμβρίου 2018, που ήταν και τότε μεσογειακός κυκλώνας και πάλι είχε επηρεάσει τη χώρα μας, μας είχε ταλαιπωρήσει και τότε για περίπου δύο ημέρες.
Όπως τότε, έτσι και τώρα αναμένουμε πολύ μεγάλα ύψη βροχής, τα οποία εκτιμώ ότι θα δημιουργήσουν εκ νέου προβλήματα, εφόσον η τροχιά του «Ιανού» παραμείνει σε αυτό που παρατηρούμε οι μετεωρολόγοι ως προς την εξέλιξή του, δηλαδή στις τελευταίες προσομοιώσεις και τα μοντέλα μας.
Πόσο συνδέονται τέτοια ακραία καιρικά φαινόμενα με την κλιματική αλλαγή;
Σε ό,τι αφορά τους μεσογειακούς κυκλώνες, τουλάχιστον τα τελευταία 20 χρόνια που τους παρατηρούμε συστηματικά, δεν έχει φανεί μία αύξηση των φαινομένων αυτών αριθμητικά. Υπολογίζεται ότι έχουμε κατά μέσο όρο κάθε χρόνο έναν με δύο τέτοιους κυκλώνες. Πρόκειται για σπάνια φαινόμενα.
Ωστόσο, επειδή ένας από τους λόγους της δημιουργίας τους είναι ότι χρειάζονται θερμές θάλασσες για να αναπτυχθούν, στο μελλοντικό κλίμα που πρόκειται να περιμένουμε υψηλότερες θερμοκρασίες, θα λέγαμε ότι αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει στην αύξησή τους. Από την άλλη, όμως, δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας, καθώς θα πρέπει να συντρέχουν και άλλοι λόγοι, όπως μια διαταραχή στην ανώτερη ατμόσφαιρα, που δημιουργεί τις αρχικές συνθήκες, για να αρχίσει να στροβιλίζεται η νεφική μάζα. Έχουμε ενδείξεις, αλλά όχι αποδείξεις σχετικά με το πώς μπορούν να εξελιχθούν τέτοιου είδους φαινόμενα στο μέλλον.
Περιοχές που πρόκειται να πληγούν από τον κυκλώνα: Ζάκυνθος, η Κεφαλονιά, η Ιθάκη, η Μεσσηνία, η Ηλεία, η Αχαΐα, η Αρκαδία, η Αργολίδα, η Βοιωτία, η Αιτωλοακαρνανία, η Φωκίδα, η Αττική και η Εύβοια, ενώ το φαινόμενο θα πλήξει και άλλες περιοχές, όπως οι Κυκλάδες και πιθανόν η Κρήτη.
Σε πλήρη ετοιμότητα ο κρατικός μηχανισμός – Έκτακτα μέτρα ανακοίνωσε ο Χαρδαλιάς
Την ίδια στιγμή, Μέτρα για την προστασία των πολιτών έναντι του μεσογειακού κυκλώνα «Ιανός» που θα πλήξει τα επόμενα εικοσιτετράωρα τη χώρα ανακοίνωσε το απόγευμα της Τετάρτης ο υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας Νίκος Χαρδαλιάς.
Σύμφωνα με τον υφυπουργό Πολιτικής Προστασίας, ο «Ιανός» είναι ένα φαινόμενο που θα φέρει ένα βαθύ χαμηλό βαρομετρικό που θα κάνει την εμφάνισή του από την Πέμπτη 17 Σεπτεμβρίου και χαρακτηρίζεται στη διεθνή βιβλιογραφία ως «μεσογειακός κυκλώνας».
Ο ίδιος απηύθυνε έκκληση προς όλους τους πολίτες να είναι σε πλήρη ετοιμότητα και αυτοί που μένουν σε υπόγεια, ημιυπόγεια και ισόγεια, να φιλοξενηθούν σε συγγενείς και φίλους, εάν είναι δυνατόν, προκειμένου να προστατευτούν από τον μεσογειακό κυκλώνα.
Συγκεκριμένα ζήτησε από τους πολίτες να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί σε τρία σημεία:
- Όσοι βρίσκονται σε περιοχές που έχουν πλημμυρίσει στο παρελθόν ή βρίσκονται κοντά σε ποταμούς, χείμαρρους ή ακτές, αποφύγετε να μείνετε σε υπόγειους, ημιυπόγειους και ισόγειους χώρους. Εξετάστε το ενδεχόμενο για το διήμερο αυτής της κακοκαιρίας να μην παραμείνετε στα σπίτια σας και να φιλοξενηθείτε σε συγγενείς ή φίλους.
- Αποφύγετε κάθε περιττή μετακίνηση κατά τη διάρκεια των έντονων καιρικών φαινομένων και ασφαλείστε τις πόρτες και τα παράθυρά σας ερμητικά, έχοντας πάντα υπόψη σε περίπτωση δημιουργίας χειμάρρων να μετακινηθείτε στα ψηλότερα σημεία του σπιτιού.
- Μην διασχίζετε για κανένα λόγο χείμαρρους, ρέματα ή δρόμους που έχουν πλημμυρήσει, πεζοί ή με όχημα, εάν βρεθείτε στη θέση αυτή. Για κανένα λόγο.
Ο υφυπουργός τόνισε ότι οι επιπτώσεις του «Ιανού», όπως έχει ονομαστεί ο κυκλώνας που αναμένεται, θα είναι παρεμφερείς με αυτές μιας ισχυρής κακοκαιρίας, όμως με ακόμα μεγαλύτερη ένταση, έκταση και διάρκεια. Τόνισε ότι ενδέχεται να προκληθούν ζημιές και πλημμύρες, πτώσεις δένδρων, ακόμα και άνοδος της στάθμης της θάλασσας, γι αυτό και οι πολίτες πρέπει να είναι «σε απόλυτη επιφυλακή», ειδικά στις περιοχές που πρόκειται να πληγούν από τον κυκλώνα.
Οι περιοχές αυτές είναι η Ζάκυνθος, η Κεφαλονιά, η Ιθάκη, η Μεσσηνία, η Ηλεία, η Αχαΐα, η Αρκαδία, η Αργολίδα, η Βοιωτία, η Αιτωλοακαρνανία, η Φωκίδα, η Αττική και η Εύβοια, ενώ το φαινόμενο θα πλήξει και άλλες περιοχές, όπως οι Κυκλάδες και πιθανόν η Κρήτη.
Ο υφυπουργός ανέφερε ότι όλος ο κρατικός μηχανισμός είναι σε επιφυλακή, ενώ κάθε έξι ώρες θα γίνεται σύσκεψη στο κέντρο επιχειρήσεων της Πολιτικής Προστασίας, προκειμένου να παρακολουθείται στενά η πορεία της κακοκαιρίας, καθώς ενδέχεται να υπάρξουν διαφοροποιήσεις στην κατεύθυνση του κύματος.
