Η περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας και ιδιαίτερα η Σιάτιστα, η Καστοριά και η Κοζάνη, έχουν συνεισφέρει εντυπωσιακά στον ξεσηκωμό που φέτος γιορτάζουμε τα 200 του χρόνια.
Του Ρωμύλου Μαντζούρα
Πλήθος μελών της Φιλικής Εταιρίας, αγωνιστών και ηρώων τόσο στις Ηγεμονίες όσο και στην εξέγερση της Νάουσας, ακόμα και στις μάχες της Πελοποννήσου και του Μεσολογγίου.
Είναι όμως δυσανάλογα μεγάλη (σε σχέση με τον πληθυσμό τους) η συνεισφορά της Καστοριάς και της Σιάτιστας σε πρωταγωνιστές της προετοιμασίας του μεγάλου ξεσηκωμού και αναφέρομαι στον στενό κύκλο των συντρόφων του Ρήγα Φεραίου. Από τους επτά που εκτελέστηκαν μαζί του τον Ιούνιο του 1798 στο Βελιγράδι, δύο είναι Καστοριανοί και ένας από τη Σιάτιστα.
Επίσης παρότι είχε συλληφθεί, γλύτωσε τη ζωή του, ο Καστοριανος Γεώργιος Θεοχάρης καθώς είχε Αυστριακή υπηκοότητα και είχε μεσολαβήσει υπέρ του η ισχυρή οικογένεια της Αυστριακής συζύγου του. Είναι επίσης χαρακτηριστικό πόσο νέοι ήταν όλοι. Ο Ρήγας (41 χρονών), ο Ευστράτιος Αργέντης (31 χρονών, έμπορος από τη Χίο), ο Δημήτριος Νικολίδης (32 χρονών, γιατρός από τα Ιωάννινα), ο Αντώνιος Κορωνιός (27 χρονών, έμπορος και λόγιος από τη Χίο), ο Ιωάννης Καρατζάς (31 χρονών, λόγιος από τη Λευκωσία της Κύπρου), ο Θεοχάρης Γεωργίου Τουρούντζιας (22 χρονών, έμπορος από την Σιάτιστα), ο Ιωάννης Εμμανουήλ (24 χρονών, φοιτητής της ιατρικής από τη Καστοριά) και ο Παναγιώτης Εμμανουήλ (22 χρονών, αδερφός του προηγούμενου και υπάλληλος του Αργέντη).
Ο Ιωάννης του Εμμανουήλ (το επίθετο τους ήταν Μπατρίνος) εκτός από φοιτητής στο πανεπιστήμιο της Βιέννης ήταν και λόγιος. Πρόσφατα και με την επισήμανση και την βοήθεια του αξιόλογου Περπατώντας στη Σιάτιστα και στο ’21 διαπίστωσα ότι τα Αυστριακά αρχεία έχουν ψηφιοποιήσει όλες τις Εφημερίδες που έχουν εκδοθεί σε Αυστριακό έδαφος. Μεταξύ αυτών και τα φύλλα της πρώτης Ελληνικής Εφημερίδας που εκδόθηκε ποτέ. Η “Εφημερίς” των Αδελφών Πούλιου από την Σιάτιστα, στο τυπογραφείο των οποίων τυπώθηκαν τα βιβλία του Ρήγα, ο Θούριος και η Χάρτα. Στο τεύχος της Πρωτοχρονιάς του 1797 που το πρωτοσέλιδο ανάφερε το θάνατο της Αικατερίνης της Ρωσίας, στις δύο τελευταίες σελίδες υπάρχει ένα ποίημα ” ωδάριον” του νεαρού Ιωάννη. Το οποίο όπως γράφει είχε απαγγελθεί μπροστά σε κάποια συνεστίαση των ομογενών της Βιέννης.
Είναι ένα ποίημα που μιλά για τη Θεά Αθηνά, Θεά της σοφίας και του πολέμου, ( Η σκλαβωμένη Ελλάδα) που τη δυναστεύουν η Εκάτη ( Σκοτεινή Θεά της Σελήνης, δηλαδή οι Οθωμανοί) και φυσικά η Έριδα… Είναι γραμμένο σε απλή γλώσσα και εύκολο να διαβαστεί.
Λιγότερο από ένα χρόνο μετά οι συνεργάτες του Ρήγα συλλαμβάνονται από την Αυστριακή Αστυνομία και η Εφημερίδα αναγκάζεται να διακόψει την κυκλοφορία της. Όταν ο μικρότερος από όλους τους συλληφθέντες και τελικά εκτελεσθέντες, ο Παναγιώτης Εμμανουήλ, ρωτήθηκε από τους Αστυνομικούς στη Βιέννη, τι θέλει και ανακατεύεται σε τόσο επικίνδυνα πράγματα, μικρό παιδί, τους απάντησε: “Ήθελα να γυρίσω μια ημέρα ελεύθερος στην πατρίδα μου”.
