Οι Πρέσπες είναι ένας υδάτινος παράδεισος.
Η ανεκτίμητη αξία της φύσης, τα συννεφιασμένα τοπία, ο ήλιος στις χιονισμένες κορυφές των βουνών, τα δάση οξιάς, οι καλαμιώνες, τα 260 είδη πουλιών, τα 23 είδη ψαριών και τα 1.300 είδη φυτών, οι πελεκάνοι, τα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος ιστορικά μνημεία της, τα βοσκοτόπια, η καλλιέργεια των φασολιών και το μωσαϊκό πολιτισμών καθιστούν την ακριτική περιοχή της Πρέσπας έναν υγροβιότοπο διεθνούς ενδιαφέροντος.
Εδώ ο χρόνος έχει άλλο ρυθμό. Ξεχνάς την πίεση και το άγχος της καθημερινότητας και ακολουθείς ήρεμους ρυθμούς στην απόλυτη σιγαλιά, που διακόπτεται μόνο από από τις φωνές των ζώων.
Νοτισμένα χωριά, τζάκια που καπνίζουν διαρκώς, πέτρινα σπίτια, ερημωμένοι οικισμοί, εξαιρετικές γεύσεις και μυρωδιές. Αφήνεσαι.
Προσπαθείς να συνειδητοποιήσεις πού βρίσκεσαι. Λατρεύεις να βλέπεις και να ακούς, ενώ όλες οι εποχές του χρόνου περνούν από το οπτικό σου πεδίο. Στα βορειοδυτικά σύνορα της Ελλάδας απλώνεται επιβλητικά η ομορφιά της Μικρής και της Μεγάλης Πρέσπας.
Μια τεράστια έκταση 300 τετραγωνικών χιλιομέτρων του Νομού Φλώρινας, που συνορεύει ανατολικά με τον ορεινό όγκο του Βαρνούντα, δυτικά με το όρος Βροντερό, νότια με τις κατάφυτες πλαγιές του Τρικλάριου και από τον μακρινό βόρειο ορίζοντα με τα βουνά της Αλβανίας και των Σκοπίων.
Η Μεγάλη Πρέσπα, η μεγαλύτερη λίμνη των Βαλκανίων, βρίσκεται σε υψόμετρο 853 μ., έχει μέγιστο βάθος 50 μ. και καλύπτει έκταση 288 τ.χλμ. Το σημείο είναι γνωστό και ως τριεθνές, αφού το 22% ανήκει στην Ελλάδα, το 60% στα Σκόπια και το 18% στην Αλβανία.
Η Μικρή Πρέσπα έχει έκταση 44 τ.χλμ. και ένα πολύ μικρό τμήμα της ανήκει στην Αλβανία.
ΑΝΤΑΡΤΙΚΟ – ΠΕΡΒΑΛΙ
Αφήνοντας πίσω την Καστοριά και αφού διασχίσεις την εθνική οδό Καστοριάς – Πρεσπών, θα κάνεις την πρώτη στάση στο χωριό Ανταρτικό.
Πέντε λεπτά πριν βρεθείς από την κεντρική διασταύρωση στην τελική ευθεία προς τη Μικρή Πρέσπα είναι χτισμένος ένας παραδοσιακός και πανέμορφος οικισμός.
Η παλιότερη ονομασία του χωριού ήταν Ζέλοβο, έως το 1927, οπότε μετονομάστηκε σε Ανταρτικό, προς τιμήν των πολλών κατοίκων που συμμετείχαν στον Μακεδονικό Αγώνα. Με προνομιούχα γεωγραφική θέση και εξαιρετικό κλίμα, πρόκειται για ένα χωριό η ομορφιά του οποίου σε κυριεύει.
Στο παρελθόν ήταν μεγάλο εμπορικό κέντρο και κομβικό σημείο στάθμευσης. Σήμερα οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την κτηνοτροφία.
Αυτό που σε εντυπωσιάζει στον συγκεκριμένο οικισμό είναι πως τα περισσότερα, σχεδόν όλα, τα σπίτια είναι πλινθόκτιστα.
Στο κέντρο της πλατείας το κλειστό ταχυδρομείο, οι παλιές επιγραφές που κρέμονται ακόμη και οι αρχοντικές κατοικίες προσφέρουν ένα μοναδικό ταξίδι στον χρόνο.
Συνεχίζοντας λίγα χιλιόμετρα πιο πέρα, πηγαίνοντας προς τη Μικρή Πρέσπα, υπάρχει η τοποθεσία Περβάλι.
Η καλύτερη θέα προς τις Πρέσπες, η επονομαζόμενη «πόρτα», αφού από εδώ θα παρατηρήσεις το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής και θα πάρεις μια πρώτη γεύση γι’ αυτό που θα ακολουθήσει.
ΜΙΚΡΟΛΙΜΝΗ
Από τη μια πλευρά τα δάση βελανιδιάς και κέδρου και από την άλλη η απέραντη θέα στη Μικρή Πρέσπα. Η πρωινή ησυχία και η ξεχωριστή ενέργεια του τοπίου λειτουργούν λυτρωτικά.
Σπάνια είδη πουλιών πετούν πάνω από το κεφάλι σου, ενώ ταυτόχρονα βλέπεις τις ρωγμές και ακούς τους ήχους από τους πάγους που σπάνε στη λίμνη.
Απέναντι το Βιδρονήσι, μία από τις μεγαλύτερες αποικίες κορμοράνων. Η πρόσβαση είναι απαγορευμένη, όπως απαγορεύεται και κάθε είδους ήχος.
Ακόμη και το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου παραμένει κλειστό προκειμένου να μη διαταραχτεί η γαλήνη των κορμοράνων και των αργυροπελεκάνων.
ΑΓΙΟΣ ΓΕΡΜΑΝΟΣ
Πρωτεύουσα των Πρεσπών, χτισμένο ανάμεσα σε μικρά ποτάμια, το χωριό οφείλει την ονομασία του στον ομώνυμο ναό του 10ου αιώνα που κοσμεί στο κέντρο της πλατείας. Είναι αφιερωμένος στη μνήμη του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Γερμανού.
Ναός ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής σημασίας, εσωτερικά σε σαγηνεύει και εξωτερικά θαυμάζεις τους τέσσερις ογκώδεις πεσσούς που στηρίζουν τον κυλινδρικό τρούλο.
Λίγο πιο πέρα βρίσκεται το ποτάμι του Αγίου Γερμανού. Πηγάζει από τις κορυφές του Βαρνούντα, κοντά στα 2.000 μέτρα, και διαρρέει τις γρανιτένιες πλαγιές του βουνού, εκβάλλοντας στη Μεγάλη Πρέσπα.
Στο χωριό θα χορτάσεις διαδρομές και βόλτες. Υπάρχουν πολλές ταβέρνες και καφέ με vintage διακόσμηση, ενώ υπάρχουν καταστήματα που πωλούν τοπικά προϊόντα – φυσικά, θα αγοράσετε φρεσκομαζεμένα φασόλια όλων των ειδών.
Περπατώντας περίπου δέκα λεπτά και αφού περάσεις δίπλα από πολλές αγελάδες που βόσκουν στα παρακείμενα χωράφια, στην άκρη του χωριού θα δεις τον παραδοσιακό Νερόμυλο του Αγίου Γερμανού Πρεσπών, ο οποίος κέρδισε το βραβείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Πολιτιστική Κληρονομιά, το Βραβείο Europa Nostra 2016.
O παραδοσιακός νερόμυλος του Αγίου Γερμανού είναι ο μοναδικός από τους 20 νερόμυλους που υπήρχαν στην περιοχή και έχει αποκατασταθεί πλήρως.
Πρόκειται για ένα ισόγειο πέτρινο κτίσμα με ξύλινη στέγη που χτίστηκε το 1930 και χρησιμοποιούνταν ως νερόμυλος (για το άλεσμα των σιτηρών), ως νεροτριβή (για το πλύσιμο των υφασμάτων) και ως μαντάνι (για το φούσκωμα και «πήξιμο» των υφαντών).
Εκεί συναντώ τον Νίκο Μαρμαρίδη, ο οποίος, μαζί με άλλους τρεις συναδέλφους του, εργάζεται με βάρδιες στον νερόμυλο. Καθισμένος δίπλα στο τζάκι διαβάζει το βιβλίο «Ο Νίτσε από το Α έως το Ω».
«Το μέρος εδώ προσφέρεται για διαλογισμό» θα μου πει. Ο Νίκος εργάζεται παράλληλα και στο εξωτερικό, κατασκευάζοντας ανεμογεννήτριες. Μαζεύει χρήματα για να φτιάξει τον δικό του παραδοσιακό φούρνο στον Άγιο Γερμανό.
«Πήρα την απόφαση να γυρίσω στον τόπο μου. Πάντα αυτό ήθελα να κάνω, γι’ αυτό έφυγα από την Αθήνα. Εδώ έχεις την ηρεμία σου. Υπάρχουν δυσκολίες, αλλά το μεγαλείο της φύσης σε αποζημιώνει» αφηγείται.
ΑΓΙΟΣ ΑΧΙΛΛΕΙΟΣ
Το πιο τουριστικό σημείο της περιοχής είναι αυτή η νησίδα στη Μικρή Πρέσπα. Περπατώντας τη θρυλική πεζογέφυρα των 650 μέτρων και αφού θαυμάσεις, αγναντέψεις, δεις ξεχασμένες ξύλινες βάρκες και βάλεις σε τάξη τις σκέψεις σου, φτάνεις στο μικροσκοπικό κατοικημένο νησάκι.
Πρώτη στάση, η βασιλική του Αγίου Αχίλλειου. Ο ναός χτίστηκε τις τελευταίες δεκαετίες του 10ου αιώνα με έξοδα του τσάρου των Βουλγάρων Σαμουήλ από Λαρισαίους μάστορες.
Στο συγκεκριμένο σημείο αφουγκράζεσαι τον φυσικό πλούτο και αισθάνεσαι τη γαλήνη που σου προσφέρει αφειδώς το τοπίο. Αδειάζεις και γεμίζεις ταυτόχρονα.
Στη συνέχεια το μονοπάτι σε οδηγεί στην Παναγιά Πορφύρα του 16ου αιώνα, ενώ στην επιστροφή θα περάσεις από τα ερείπια του Αγίου Δημητρίου και των Δώδεκα Αποστόλων.
Στο νησί υπάρχει ξενώνας και εστιατόριο για όσους θέλουν να βιώσουν την απομόνωση απ’ όλους και απ’ όλα.
ΨΑΡΑΔΕΣ
Τελευταία στάση στο πιο εμβληματικό σημείο της Πρέσπας, το χωριό Ψαράδες.
Εδώ οι άνθρωποι θα σου πουν ότι γεννήθηκαν στις βάρκες. Το ψάρεμα και η λίμνη είναι η ζωή τους. Διηγούνται ιστορίες από τα παλιά, από τον Εμφύλιο, και σε ξεναγούν στα ασκηταριά.
«Ερημίτες μιας άλλης εποχής ήρθαν εδώ να κατοικήσουν, μακριά από τον κόσμο» θα σου πουν.
Το βλέμμα ξεχνιέται στον ορίζοντα, χαζεύεις με τις ώρες την πλούσια χλωρίδα και πανίδα, ενώ απολαμβάνεις τη μοναδικής αξίας βιοποικιλότητα του τόπου.
Πολλές ψαροταβέρνες σε καλωσορίζουν για να γευτείς τις νοστιμιές της περιοχής. Μία από αυτές, η «Συντροφιά», η τελευταία στο γραφικό λιμανάκι, σερβίρει μεγάλες μερίδες. Εδώ έφαγα τους ωραιότερους γίγαντες της ζωής μου και λάτρεψα το τηγανητό ψάρι.
Και όταν στις Πρέσπες μιλούν για ψάρι, εννοούν το γριβάδι. Πρόκειται για το μεγαλύτερο ψάρι που ζει στις λίμνες και έχει μεγάλη εμπορική αξία για τους ψαράδες. Εισήχθη στις δύο λίμνες κατά τη ρωμαϊκή και τη βυζαντινή εποχή.
Το σούρουπο είναι η πιο ωραία ώρα για να εκτιμήσεις αυτό τον ακριτικό παράδεισο. Εδώ, όπως θα σου πουν οι ντόπιοι, «η φύση ευχαριστιέται με την απλότητα».
