Την πρόθεση του να μετατρέψει την Αγιά Σοφία σε τζαμί εξέφρασε, για ακόμα μια φόρα, με δηλώσεις του ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Είναι όμως εφικτή η μετατροπή της Αγιάς Σοφιάς από μουσείο σε τζαμί; Τι απαντά η UNESCO στο Newsbomb.gr;
Αρχιτεκτονικές αλλαγές εντός της Αγίας Σοφίας μετά τις εκλογές, προανήγγειλε ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με σκοπό να αποκτήσει πνευματική ατμόσφαιρα ο χώρος, αν και όπως είπε αρχικά θα γίνει αλλαγή του ονόματος από μουσείο σε τζαμί και αργότερα θα εξεταστεί και το θέμα της προσευχής σε αυτήν.
Σε συνέντευξή του στο κρατικό κανάλι ΤRΤ λίγες μέρες πριν τις δημοτικές εκλογές στη γείτονα χώρα, ο Τούρκος πρόεδρος δήλωσε ότι η Αγία Σοφία από μουσείο θα πρέπει να μετατραπεί σε τζαμί, προβάλλοντας το θέμα της δωρεάν εισόδου.
«Η Αγία Σοφία κέρδισε το καθεστώς του μουσείου πρόσφατα. Πρώτα πρέπει να αποδώσουμε στην Αγία Σοφία την πραγματική της ταυτότητα. Ποια είναι αυτή; Τζαμί. Αυτό πρέπει να το διευθετήσουμε. Μετά λένε ότι στο Σουλτάναχμετ (σ.σ. Μπλε Τζαμί) η είσοδος είναι δωρεάν, αλλά επειδή η Αγία Σοφία βρίσκεται στο καθεστώς του μουσείου μπαίνει κανείς με εισιτήριο. Εμείς είπαμε αυτό μπορεί να διευθετηθεί», τόνισε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
«Γι’ αυτό για να γίνει δωρεάν η είσοδος στην Αγία Σοφία πρέπει να γίνουν κάποιες σοβαρές αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις εντός. Σε αυτές τις αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις αναφέρθηκα και για να είναι πιο άνετη η είσοδος πρέπει να γίνει έλεγχος του δαπέδου, και μαζί με τον έλεγχο του δαπέδου να γίνει βήμα που να προσδίδει την πραγματική πνευματική ατμόσφαιρα στο χώρο. Γι’ αυτό και είπαμε ότι μετά τις εκλογές θα καθίσουμε να δουλέψουμε, να κάνουμε βήματα με βάση τον νόμο και να μετατρέψουμε την Αγία Σοφία από μουσείο σε τζαμί. Ο οδικός μας χάρτης και τα σχέδιά μας για το θέμα της προσευχής θα τα κάνουμε με βάση αυτό αργότερα. Πρώτα ο θεός θα προχωρήσουμε αυτή τη διαδικασία με αυτό τον τρόπο», ανέφερε μεταξύ άλλων ο πρόεδρος της Τουρκίας.
Είναι όμως αυτό εφικτό; Τι απαντά η UNESCO
Οι δηλώσεις του Τούρκου προέδρου προκάλεσαν την αντίδραση της UNESCO, καθώς η Αγία Σοφία έχει χαρακτηριστεί μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς από το 1985.
«Όλες οι αποφάσεις σχετικά με την εφαρμογή της σύμβασης για την Προστασία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς λαμβάνονται από την Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Αν μια χώρα έχει υπογράψει τη σύμβαση και επιθυμεί να αλλάξει το όνομα ενός μνημείου, θα πρέπει να υποβάλει την πρότασή της προς έγκριση στην επιτροπή», ανέφερε χαρακτηριστικά πηγή της UNESCO στο πρακτορείο Sputnik.
Η πρόεδρος της UNESCO στην Ελλάδα Μαρία-Αικατερίνη Παπαχριστοπούλου – Τζιτζικώστα μιλώντας στο Newsbomb.gr επιβεβαίωσε την παραπάνω θέση και διευκρίνισε πως στην περίπτωση που η Τουρκία προχωρήσει σε μονομερείς ενέργειες τότε ο ίδιος ο οργανισμός θα αποχαρακτηρίσει το μνημείο.
Μάλιστα, η κ. Τζιτζικώστα αναμένεται να θέσει το ζήτημα στη συνεδρίαση των Εθνικών Επιτροπών που πραγματοποιείται στο Παρίσι αυτές τις ημέρες. Στην ερώτηση αν το ζήτημα πρόκειται να φτάσει ακόμα και στην Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς που θα συνεδριάσει τέλη Ιουνίου, η κ. Τζιτζικώστα απάντησε καταφατικά και δήλωσε πως θα τεθεί και στον αναπληρωτή γενικό διευθυντή για θέματα Πολιτισμού κ. Τόνε.
Το πλαίσιο προστασίας της UNESCO
H Αγία Σοφία έχει χαρακτηριστεί μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς από το 1985.
Από το 1981 υπάρχει η Συνθήκη της UNESCO για την προστασία των μνημείων και χώρων παγκόσμιας κληρονομιάς. Στόχος της UNESCO είναι η προστασία από κάθε είδους φθορά και καταστροφή, προκειμένου αυτά να κληροδοτηθούν στις γενιές του μέλλοντος.
Σύμφωνα με την ιστοσελίδα της UNESCO οι ιστορικές περιοχές στην Κωνσταντινούπολη, μεταξύ αυτών και η Αγιά Σοφιά, προστατεύονται νομικά από την τουρκική νομοθεσία διατήρησης.
Σημειώνεται ότι δεν υπάρχει συγκεκριμένο νομοθετικό πλαίσιο σε διεθνές επίπεδο, για την προστασία τοποθεσιών παγκόσμιας κληρονομιάς. Η διαχειριστική δομή για την προστασία και την διατήρηση συμπεριλαμβάνει την από κοινού ευθύνη της κυβέρνησης κάθε κράτους, των τοπικών αρχών και διαφόρων κρατικών ιδρυμάτων. Για κάθε φυσική παρέμβαση και λειτουργικές αλλαγές στα καταγεγραμμένα κτήρια και τοποθεσίες, θα πρέπει να υπάρχει η σχετική αδειοδότηση του Συμβουλίου Διατήρησης της UNESCO.
Η Τουρκία θα πρέπει από τη στιγμή που έχει υπογράψει τη σχετική συνθήκη να προστατέψει τον χαρακτήρα της Αγιάς Σοφιάς ως αρχιτεκτονικού αλλά και πολιτιστικού συμβόλου.
Η ιστορία της Αγιάς Σοφιάς
Η Αγία Σοφία ή Αγια-Σοφιά (τουρκικά: Ayasofya, λατινικά: Sancta Sophia ή Sancta Sapientia), γνωστή και ως ναός της Αγίας του Θεού Σοφίας ή Μεγάλη Εκκλησία, είναι ναός που βρίσκεται στην Κωνσταντινούπολη. Το παρόν κτήριο ξεκίνησε να ανεγείρεται το 532και εγκαινιάσθηκε στις 27 Δεκεμβρίου του 537, επί βασιλείας του Ιουστινιανού Α΄, από τους μηχανικούς Ανθέμιο από τις Τράλλεις και Ισίδωρο από τη Μίλητο.
Από το 537 μέχρι το 1453 λειτουργούσε ως ορθόδοξος καθεδρικός ναός της πόλης, με εξαίρεση την περίοδο 1204–1261, κατά την οποία ήταν ρωμαιοκαθολικός ναός. Κατά την διάρκεια της άλωσης από τους Φράγκους, η Αγία Σοφία υπέστη τεράστιες ζημιές.
Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης μετατράπηκε σε ισλαμικό τέμενος, ενώ το 1934 μετατράπηκε σε μουσειακό χώρο. Επίσης κατά την περίοδο την Οθωμανικής Αυτοκρατορίας έγιναν σημαντικές καταστροφές στις τοιχογραφίες του ναού (ασβεστώθηκαν), αφού η απεικόνιση του ανθρώπινου σώματος θεωρείται βλασφημία για το Ισλάμ.
Η Αγιά Σοφιά ανήκει στις κορυφαίες δημιουργίες της βυζαντινής ναοδομίας, όντας πρωτοποριακού σχεδιασμού και αρχιτεκτονικής συνθέσεως, και υπήρξε σύμβολο της πόλης, τόσο κατά τη βυζαντινή όσο και κατά την οθωμανική περίοδο.
Ο ναός αποτέλεσε σε όλη τη διάρκεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας την έδρα του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως και υπήρξε ο σημαντικότερος ναός της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Η αρχιτεκτονική του ναού
Ο ναός είναι κτισμένος σε αρχιτεκτονικό ρυθμό βασιλικής με τρούλο. Ο κυρίως χώρος του κτίσματος έχει σχήμα περίπου κύβου. Τέσσερις τεράστιοι πεσσοί, (κτιστοί τετράγωνοι στύλοι), που απέχουν μεταξύ τους ο ένας από τον άλλο 30 μ., στηρίζουν τα τέσσερα μεγάλα τόξα πάνω στα οποία εδράζεται ο τρούλος, με διάμετρο 31 μέτρων. Ο τρούλος δίνει την εντύπωση ότι αιωρείται εξαιτίας των παραθύρων που βρίσκονται γύρω στη βάση του. Μάλιστα, ο ιστορικός Προκόπιος για τον τρούλο του ναού έγραψε πως «δίνει την εντύπωση ότι είναι ένα κομμάτι ουρανού που κρέμεται στη γη».
Γενικά ο ναός είναι ορθογώνιο οικοδόμημα μήκους 78,16 μ. και πλάτους 71,82 μ. κτισμένο στη ΝΔ πλευρά του πρώτου λόφου της Κωνσταντινούπολης με κατεύθυνση ΝΑ. Περιβάλλεται από δύο αυλές την βόρεια και την δυτική καλούμενη και αίθριο. Συνορεύει νότια με τα Πατριαρχικά κτήρια τα οποία συνδέονταν με το Αυγουσταίο, τη μεγάλη δηλαδή πλατεία που βρισκόταν το λαμπρό από πορφυρό μάρμαρο άγαλμα της Αυγούστας Ελένης. Στο κτίσιμο της Αγιά Σόφιας εργάστηκαν περίπου 600 άτομα.
