Εκατό χρόνια συμπληρώνονται φέτος από την πιο μαύρη σελίδα στην ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού. Έναν αιώνα μετά, η μνήμη παραμένει ζωντανή, όπως και ο αγώνας για τη διεθνή αναγνώριση της Γενοκτονίας των Ποντίων.
19 Μαΐου 1919. Μια ημερομηνία-εφιάλτης για εκατομμύρια Πόντιους του χθες, του σήμερα και του αύριο που συνδέεται όχι μόνο με τη βίαιη αλλαγή της ανθρωπογεωγραφίας του Πόντου, αλλά και τη σχεδιασμένη εξόντωση κάθε ελληνικού και χριστιανικού στοιχείου της περιοχής. Τα εργαλεία της Γενοκτονίας ήταν προσεκτικά επιλεγμένα και δοκιμασμένα από τους θύτες και τους συνεργούς τους, φυσικούς ή ηθικούς αυτουργούς. Οι αναγκαστικοί εκτοπισμοί των Ελλήνων από τα παράλια προς την ενδοχώρα της Ανατολίας, οι ατελείωτες πορείες με προορισμό το θάνατο, οι επιθέσεις παραστρατιωτικών ομάδων στα ελληνικά χωριά του Πόντου αλλά και τα τάγματα καταναγκαστικής εργασίας, εξαφάνισαν γενιές και γενιές Ποντίων.
Το προσχεδιασμένο έγκλημα των Νεότουρκων και των Κεμαλικών απέδωσε καρπούς, αφού μέχρι τον Μάρτιο του 1924, 353.000 Έλληνες του Πόντου έχασαν τη ζωή τους και άλλοι τόσοι εκτοπίστηκαν.
Εκτέλεσαν, κρέμασαν, βίασαν, βασάνισαν και απήγαγαν. Το μαχαίρι δεν έκανε διακρίσεις. Άνδρες, γυναίκες, παιδιά, νέοι και ηλικιωμένοι σφαγιάζονται σαν να μην ήταν ζωντανά πλάσματα. Όσο πιο φρικτός ο θάνατός τους τόσο πιο επιτυχημένοι θεωρούνταν οι φονιάδες από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Εξαργύρωσαν τα εγκλήματά τους με χρήματα, αξιώματα, και τις περιουσίες των Ελλήνων. Και η ανταμοιβή έκανε ευκολότερο το έργο της καταστροφής και εξαφάνισης κάθε ίχνους ελληνικότητας από τις πόλεις και τα χωριά που ευημερούσαν μέχρι τότε, λόγω του δαιμόνιου πνεύματος των Ελλήνων του Πόντου.
Η εντολή ήταν σαφής: Καταστρέψτε καθετί ελληνικό και προστατέψτε την πατρίδα μας από τους Έλληνες και χριστιανούς.
Μια εντολή που όπως αποδείχθηκε υλοποιήθηκε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και επηρέασε και όλους όσοι επέζησαν, αφού απέμειναν πίσω να κλαίνε τους νεκρούς τους και αντιμέτωποι με την απόρριψη της μητέρας πατρίδας.
Μετά την Ανταλλαγή έφτασαν στην Ελλάδα μόνο 190.000 Πόντιοι και αυτοί σε άθλια κατάσταση. Οι ιστορίες από εκείνη την περίοδο φέρνουν και πάλι δάκρυα στα μάτια. Οι άνθρωποι έφτασαν στην Ελλάδα και η πατρίδα τους γύρισε την πλάτη. Ελάχιστοι τους αντιμετώπισαν ως εκδιωγμένους από τα εδάφη τους Έλληνες. Οι περισσότεροι τους αγνόησαν, τους λιδώρησαν, τους περιθωριοποίησαν. Ξαφνικά οι Έλληνες του Πόντου και της Μικράς Ασίας από ομογενείς καλλιεργημένοι, μιας άλλης κουλτούρας και σημαντικής οικονομικής επιφάνειας είχαν μετατραπεί σε «βρωμερούς και γεμάτους ασθένειες πρόσφυγες, που ήρθαν στην Ελλάδα για να κάνουν κακό». Αλήθεια, πόση ντροπή!
Άργησαν οι ντόπιοι να σκεφτούν πως οι άνθρωποι αυτοί όχι μόνο άφησαν πίσω λίπασμα τους νεκρούς τους αλλά στερήθηκαν τη γλώσσα τους, την πατρίδα τους, τον πολιτισμό χιλιάδων ετών που είχαν δημιουργήσει οι πρόγονοί τους και αυτό όχι από επιλογή αλλά επειδή υποχρεώθηκαν. Το χειρότερο είναι πως ποτέ δεν σκέφτηκαν ότι όσοι επέζησαν ήταν το ίδιο θύματα με εκείνους που πέθαναν. Είχαν ζήσει τον όλεθρο, είχαν δει το αίμα των ανθρώπων τους να κυλάει και να ποτίζει τα χώματά τους, είχαν στερηθεί το δικαίωμα να γνωρίσουν τους συγγενείς που έμειναν πίσω, είχαν υποχρεωθεί στην ουσία να απαρνηθούν ένα μέρος της ταυτότητάς τους με την ελπίδα ότι κάπως έτσι θα προχωρήσουν. Αλήθεια, πόση ντροπή!
Όμως η ζωή τελικά ξέρει καλύτερα. Οι φυσικοί και ηθικοί αυτουργοί δεν κατάφεραν να ολοκληρώσουν το φονικό τους έργο. Οι Έλληνες του Πόντου που διασώθηκαν κατάφεραν να σταθούν στα πόδια τους και να κάνουν ξανά προκοπή όπου κι αν τους έριξε η ζωή. Μπορεί οι ιστορίες τους να είναι γεμάτες πόνο και βάσανα, όμως η ελπίδα είναι εκείνη που ξεχωρίζει.
Η ποντιακή λαλιά, η ορθοδοξία, η αγάπη για εκείνους που ξαφνικά και βίαια αποχωρίστηκαν, οι χοροί και η μουσική κράτησαν όρθιους τους Πόντιους. Κι αυτό παρά τις… φιλότιμες προσπάθειες πολλών να τους λυγίσουν.
Παρά τις μεγάλες αλλαγές στο πώς αντιμετωπίζεται το Ποντιακό Ζήτημα στην Ελλάδα και το εξωτερικό, είναι σαφές πως η υπόθεση της διεθνούς αναγνώρισης της Γενοκτονίας έχει μείνει πίσω. Παρόλο που το κοινό μυστικό δεν είναι πια μυστικό και όλοι γνωρίζουμε πως η Οθωμανική Αυτοκρατορία εκτέλεσε το ειδεχθές σχέδιο της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου, το επίσημο ελληνικό κράτος στέκεται με αμηχανία απέναντι στο θέμα. Και σε αυτό προστίθεται και η πάγια αδυναμία μερίδας των Ποντίων να αφήσει κατά μέρος τη διχόνοια και να εργαστεί για την επίτευξη του ύψιστου σκοπού.
Η πολυπόθητη ενότητα των Ποντίων που όλοι ευαγγελίζονται, για την οποία όλοι κόπτονται αλλά δεν κάνουν βήμα πίσω για να την πετύχουν, είναι το μόνο επιχείρημα που θα πείσει τη διεθνή κοινότητα πως πρέπει επιτέλους 100 χρόνια μετά την έναρξη της δεύτερης φάσης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου, να υποχρεωθεί η Τουρκία να αναγνωρίσει το έγκλημα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η διεθνής αναγνώριση της Γενοκτονίας είναι εθνική υπόθεση και οι Έλληνες επιτέλους δεν μπορεί να επιλέγουμε άλλο δρόμο παρά εκείνο της εθνικής συνεννόησης.
Οι Έλληνες δεν έχουμε δικαίωμα να ξεχνάμε.
Πόπη Παπαγεωργίου
