Τι βιβλία να διαβάσουμε για το καλοκαίρι; Υπάρχουν πάμπολλα γούστα και άπειρες αναγνωστικές προτιμήσεις, αλλά το ΑΠΕ-ΜΠΕ επιλέγει δέκα λογοτεχνικά βιβλία (πέντε ελληνικά και πέντε ξένα), αντλημένα από την πρόσφατη εκδοτική παραγωγή, που αντιπροσωπεύουν ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερόντων και μια μεγάλη ποικιλία τάσεων τόσο στο θεματικό όσο και στο καλλιτεχνικό επίπεδο.
Αρχίζοντας από τα ελληνικά έργα, ο λόγος είναι για το μυθιστόρημα του Άκη Παπαντώνη «Ρηχό νερό, σκιές» (Κίχλη), που μιλάει με πυρετικό πλην σαφώς αποστασιοποιημένο τρόπο για την καταστροφή του Τσερνομπίλ στις 26 Απριλίου 1986, τοποθετώντας τη δράση του στη γειτονική πόλη Πρίπιατ, η οποία μετατράπηκε εξίσου σε μάρτυρα του ολέθρου. Η αφήγηση μοιράζεται μεταξύ των πρωταγωνιστών του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και των παιδιών τους και αναφέρεται στη θλιβερή καθημερινότητα της Σοβιετικής Ένωσης πριν την έκρηξη του πυρηνικού αντιδραστήρα.
Με το αφήγημά της «…Κάτι ν’ αλλάξει! Μα πώς;» (Κίχλη), η Αγγέλα Καστρινάκη συνεχίζει την εξιστόρηση της νεανικής διαδρομής της ηρωίδας της Ειρήνης, η οποία ξεκίνησε με το αμέσως προηγούμενο βιβλίο της «Και βέβαια αλλάζει!» Βρισκόμαστε τώρα στις αρχές της δεκαετίας του 1980 και στα φοιτητικά χρόνια της Ειρήνης, που γεμίζουν από παθιασμένες συζητήσεις και σημαδεύονται από έντονες πολιτικές συγκρούσεις. Η προηγούμενη βεβαιότητα για την αλλαγή του κόσμου δεν πατάει πια τόσο γερά στα πόδια της και το γεγονός επιβεβαιώνουν οι μαρτυρίες πραγματικών προσώπων της περιόδου, που εξηγούν από τη δική τους σκοπιά τα γεγονότα.
Με το μυθιστόρημά του «Η θεραπεία των αναμνήσεων» (Πόλις), ο Χρήστος Αστερίου ξετυλίγει την περιπέτεια ενός μεσόκοπου Νεοϋρκέζου συγγραφέα, ο οποίος προσπαθώντας να αντιμετωπίσει το μπλοκάρισμα της έμπνευσής του αποφασίζει να αλλάξει ριζικά ζωή: χωρίζει από τη γυναίκα του, βρίσκει δουλειά στο πανεπιστήμιο και ταξιδεύει στην Ελλάδα προκειμένου να ανακαλύψει τα πρώτα βήματα του πατέρα του προς τις ΗΠΑ. Ένα βιβλίο για την ενηλικίωση και την αυτεπίγνωση.
Μια φωτογραφία τραβηγμένη το φθινόπωρο του 1913 στο Σιδηρόκαστρο είναι η αφορμή για να πάρει μπρος η δράση στο μυθιστόρημα της Έλενας Χουζουρη «Σκοτεινός Βαρδάρης» (επανέκδοση από τις εκδόσεις Πατάκη). Εκρηκτικά ιστορικά γεγονότα, έρωτες, εθνικές αποβλέψεις και μετακινήσεις: από το Μελένικο, τη Σόφια και τη Θεσσαλονίκη μέχρι το Παρίσι και το Βουκουρέστι, όπου οι ήρωες πρέπει να έρθουν αντιμέτωποι όχι μόνο με την Ιστορία αλλά και με όσα ορίζει η ατομική τους τύχη.
Για την ατομική τύχη συναρτημένη με τη συλλογική μοίρα κάνει λόγο και το αφήγημα του Φώτου Λαμπρινού «Παλαμηδίου 10» (εκδόσεις Καστανιώτη). Πρόκειται για το αυτοβιογραφικό ντοκιμαντέρ ενός παιδιού που γεννήθηκε στη δικτατορία του Μεταξά και βίωσε όλα τα ταραγμένα χρόνια που την ακολούθησαν. Πρωταγωνιστούν άνθρωποι που συμμετείχαν αγωνιστικά, χωρίς όμως κανένα προσωπικό όφελος, στα γεγονότα του καιρού τους (Γιώργης Λαμπρινός, Σωτήρης Πατατζής, Μίμης Φωτόπουλος, Βασίλης Ρώτας, Μέμος Μακρής, Φοίβος Ανωγειανάκης, Μέλπω Αξιώτη, Στάθης Δρομάζος, Ντίνος Τσαλόγλου), επηρεάζοντας βαθιά τη διαμόρφωση της προσωπικότητας του πρωταγωνιστή.
Περνώντας στις μεταφράσεις, η αρχή γίνεται με την Αμερικανίδα Άννι Πρου, συγγραφέα του διάσημου «Μυστικού του Brokeback Mountain», που γράφει τώρα τους «Ανθρώπους του δάσους» (μετάφραση Γιώργος Κυριαζής, εκδόσεις Καστανιώτη), ένα μυθιστόρημα το οποίο εκτυλίσσεται με φόντο τον Καναδά του 17ου αιώνα. Οι περιπέτειες και οι εντελώς διαφορετικές πορείες και τύχες δύο Γάλλων που φτάνουν στον Καναδά για να πιάσουν ένα εντελώς διαφορετικό νήμα στη ζωή τους. Η σχέση του ανθρώπου με τη φύση και οι συνέπειες της αδημονίας και της αδηφαγίας του.
Η Άννα Μπερνς έρχεται από την Ιρλανδία και το μυθιστόρημά της «Ο γαλατάς» (μετάφραση Μαρία Αγγελίδου, εκδόσεις Gutenberg) τιμήθηκε με το βραβείο Booker του 2018. Ένα μυθιστόρημα όπου τον πρωταγωνιστικό ρόλο αναλαμβάνει η σπασμωδική, ακατάσχετης ροής γλώσσα της δεκαοκτάχρονης αφηγήτριας, η οποία ζει στο Μπέλφαστ της δεκαετίας του 1970, βλέποντας την προσωπική της ελευθερία να κομματιάζεται από τους πάντες: από τη μάνα της και από τις αδελφές της, από τη μνήμη του καταθλιπτικού πατέρα της, από τους καθολικούς και τους προτεστάντες, αλλά και από μια παραδοσιακή και βαθιά συντηρητική κοινωνία, που φοβάται και ταυτοχρόνως περιφρονεί το γυναικείο φύλο.
«Η Σέιομπο πέρασε από εκεί κάτω» (μετάφραση Μανουέλα Μπέρκι, Πόλις) είναι ο τίτλος του μυθιστορήματος του Ούγγρου Λάσλο Κρασναχορκάι, που ταξιδεύει από το Κιότο, τη Βενετία και το Παρίσι στην Αθήνα, τη Γρανάδα και τη Γενεύη. Όλα υπάρχουν εδώ ενόσω ο συγγραφέας μιλάει για τις παραξενιές και τη σαγήνη της τέχνης, αλλά και για την αναζήτηση του θείου και του ιερού: τα γεμάτα μυστικά δρομάκια της Βενετίας, ένας ηθοποιός του θεάτρου Νο, η θεά Σέιομπο, ένας φύλακας του Μουσείου του Λούβρου, η Αφροδίτη της Μήλου κι ένας αρχιτέκτονας παθιασμένος με τη μουσική μπαρόκ.
Ο Ερνάν Ριβέρα Λετελιέρ έρχεται από τη Χιλή και το μυθιστόρημά του «Η αφηγήτρια ταινιών» (μετάφραση Λένα Φραγκοπούλου, Αντίποδες) εκτυλίσσεται σε ένα μικρό χωριό στην έρημο Ατακάμα, όπου οι κάτοικοι δουλεύουν στα ορυχεία του νίτρου. Ένα κορίτσι κερδίζει μεγάλη τοπική φήμη χάρη στην ικανότητά της να αφηγείται ταινίες, και οι ακροατές προτιμούν τις δικές της διηγήσεις από τις κινηματογραφικές εικόνες. Η σκληρή ζωή της ερήμου και η μαγική απόδραση από το άνυδρο τοπίο μέσω της τέχνης του προφορικού λόγου.
«Γη χωρίς τέλος» (μετάφραση Αλέξης Καλοφωλιάς, Κριτική) είναι ο τίτλος του Σκοτσέζου Μάρτιν Μακκίνες, ο οποίος συνδυάζει δαιμονικά τη λογοτεχνία επιστημονικής φαντασίας με τον αινιγματικό κόσμο του Μπόρχες, αλλά και με τα ερωτήματα για τον χρόνο, τον θάνατο και την αθανασία που θέτει ο Αμερικανός μυθιστοριογράφος Ντον Ντελίλο με το τελευταίο βιβλίο του «Zero K». Τίποτε δεν περισσεύει εν προκειμένω, τίποτε δεν μοιάζει επιδεικτικό, πρόχειρο ή τυχαίο. Έχουμε, αντιθέτως, να κάνουμε με ένα μάστορα της γραφής, που ξέρει πώς να κινηθεί στα πιο διαφορετικά πεδία χωρίς την παραμικρή αμυχή.
ΑΠΕ ΜΠΕ – Β. Χατζηβασιλείου
