Η σπάνια απεικόνιση της Αγίας Τριάδoς σε εκκλησία της Καστοριάς

Στην Καστοριά στην  εκκλησία της Παναγίας Κουμπελίδικης, υπάρχει μια πολύ σπάνια και ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα  απεικόνιση της Αγίας Τριάδoς.

Η απεικόνιση αυτή καταλαμβάνει το θόλο του εσωνάρθηκα της εκκλησίας και ο εικονογραφικός της τύπος είναι αυτός «της Πατρότητας».

Ο Θεός Πατέρας, ολόσωμος, με τη μορφή του Παλαιού των Ημερών, κάθεται σε ένα ουράνιο τόξο κρατώντας στην αγκαλιά του ένα γενειοφόρο Χριστό σε ώριμη ηλικία (το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, ο Υιός).

Το Άγιο Πνεύμα με τη μορφή περιστεριού έχει τοποθετηθεί στα χέρια του Χριστού μέσα σε ένα «μετάλλιο» φωτός.

Ο Θεός Πατέρας φέρει φωτοστέφανο σε σχήμα σταυρού. Αυτό το είδος της απεικόνισης, όπου τα τρία πρόσωπα της Αγίας Τριάδος αναπαριστώνται σε κάθετο άξονα είναι σπάνια στη Δυτική και Ανατολική χριστιανική τέχνη πριν από τον 13ο αιώνα.

Η θαυμαστή Παναγία Κουμπελίδικη

Στην ακρόπολη του βυζαντινού κάστρου της Καστοριάς, πολύ κοντά στο τείχος και τους δύο πύργους του, υψώνεται ένα από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία της Μακεδονίας, η Παναγία Κουμπελίδικη, όπως είναι σήμερα γνωστή.

Το όνομά της οφείλεται στη λέξη «κουμπές», που σημαίνει τρούλος, και δημιουργήθηκε στην εποχή της τουρκοκρατίας, για να δηλώσει το κύριο χαρακτηριστικό του ναού, που είναι ο μοναδικός με τρούλο στην Καστοριά.

Η βυζαντινή του ονομασία ήταν, πιθανώς, Παναγία Σκουταριώτισσα και Ακαταμάχητος, προσωνύμια που αρμόζουν στην ιδιότητα της Θεοτόκου ως προστάτιδος των τειχών και απαντούν σε επιγραφή της στεφάνης του τρούλου.

Για τη χρονολόγηση του μνημείου υπάρχουν διαφορετικές απόψεις. Ο Στ. Πελεκανίδης υποστήριξε την πρωιμότερη χρονολόγησή του στα μέσα του 9ου αιώνα. Ο Ν. Μουτσόπουλος την τοποθετεί στα μέσα του 10ου αιώνα, μετά την επιδιόρθωση των τειχών της πόλης.

Επίσης, υπάρχει και η άποψη που στηρίζεται στη μορφολογία της τοιχοποιίας του, η οποία ανεβάζει τη χρονολόγηση στις αρχές του 11ου αιώνα και μάλλον γύρω στο 1020, εποχή αποκατάστασης της βυζαντινής κυριαρχίας στην περιοχή από το Βασίλειο Β.

Παλαιά καρτ ποστάλ της Παναγίας Κουμπελίδικης πριν την ανακαίνισή της.

Σχεδιαστική κάτοψη της Παναγίας Κουμπελίδικης.

dogma.gr