Με αφορμή την 24η Ιουλίου, ημέρα που η Αγιά-Σοφιά,
το υπέρτατο σύμβολο του Χριστιανισμού,
με απόφαση του Ερντογάν λειτουργεί ως τζαμί
της Σόνιας Ευθυμιάδου-Παπασταύρου
Βασιλεύουσα η Κωνσταντινούπολη, η πανέμορφη βασίλισσα του κόσμου όλου, κι η Καστοριά, η αρχόντισσα της καρδιάς μας, καθώς η δική της αγάπη άρχει, κυβερνά την καρδιά μας, θα τολμούσαμε να πούμε πως είναι μια μικρότερη αδερφή της, αφού κουβαλά τόσα πολύτιμα σημάδια του ακατάλυτου δεσμού της με την Πόλη.
Ιουστινιανούπολη είχε ονομαστεί η Καστοριά μας προς τιμήν του Ιουστινιανού, ενός από τους σπουδαιότερους αυτοκράτορες του Βυζαντίου. Αλλά κι ο επίσκοπος Καστορίας στην Αρχιεπισκοπή Α’ Ιουστινιανής υπαγόταν, που ο ίδιος ο αυτοκράτορας είχε ιδρύσει και υπήρχε ως τον θάνατό του.
Το όνομά της η Καστοριά μας στα κάστρα της το χρωστάει, που «Ιουστινιάνεια» τα αποκαλούμε ως και σήμερα, το γράφει η Άννα Κομνηνή, η σπουδαιότατη βυζαντινή συγγραφέας που πολλές πληροφορίες μας δίνει για την περιοχή μας στην εποχή της.
Και καθώς ούτε κατάγομαι ούτε έχω μεγαλώσει εδώ στην Καστοριά, ένιωσα ένα δυνατό ξάφνιασμα την ημέρα που τα δυο μου εγγόνια, ξεναγώντας με στη γειτονιά τους, το Ντουλτσό, με οδήγησαν σ’ έναν ναό, που μου ήταν παντελώς άγνωστος∙ ούτε στα βιβλία τον είχα δει ποτέ: η Παναγιά η Βλαχέρνα ή Δεξιά, καθώς κρατάει τον μικρό Χριστό στα δεξιά της. Παναγιά Βλαχέρνα όπως στην Πόλη, εκεί όπου ψάλθηκε ο Ακάθιστος Ύμνος τη νύχτα που η Κωνσταντινούπολη απελευθερώθηκε με θαυμαστό τρόπο από τους Αβάρους που την πολιορκούσαν!
Κωνσταντινούπολη, αγαπημένη των Καστοριανών πόλη! Επί Τουρκοκρατίας το εσνάφι των Καστοριανών γουναράδων απολαμβάνει ξεχωριστά προνόμια, καθώς αυτοί οι άριστοι και απαράμιλλοι τεχνίτες ράβουν τις γούνες του Σουλτάνου και του παλατιού! Αλλά για να δουλέψουν στην Κωνσταντινούπολη ξενιτεύονταν και οι πολύ καλοί χτίστες της περιοχής μας, γι’αυτό και η Πόλη ήταν αγαπημένο θέμα σε τοιχογραφίες αρχοντικών της πόλης, όπως στο αρχοντικό Νατζή (φωτο από το έξοχο βιβλίο «Καστοριανά μνημεία»):
Και όπως στο αρχοντικό Γιώρα Γκουγκουλίτσα, που έγινε «διάσημο» το 2004, όταν από την εφημερίδα ΟΔΟΣ αποκαλύφθηκε πως οι υπέροχες τοιχογραφίες από τον καλό οντά του έκαναν φτερά!… (Ευχαριστώ τη φίλη μου Μερόπη Σωτηροπούλου-Μάγγελ, που μου το θύμισε).
Όμως η αγάπη των Καστοριανών για την Πόλη αποδεικνύεται κι από μικρότερα πράγματα, όπως ο δίσκος ο φερμένος από εκεί, που φυλάσσεται με ιδιαίτερη αγάπη στο υπέροχο Λαογραφικό μας Μουσείο (ευχαριστούμε την υπεύθυνή του κ. Αλέκα για την προθυμία της σήμερα που εντοπίζαμε με τα εγγόνια μου την Κωνσταντινούπολη μες στη δική μας πόλη).
Αλλά μήπως και όλοι οι βυζαντινοί ναοί της πόλης μας στην Κωνσταντινούπολη δεν παραπέμπουν όποιον έχει την τύχη, περπατώντας στις παλιές γειτονιές της, να αντικρίζει ανάμεσα στα σπίτια αυτούς τους ναούς-μνημεία, που η παρουσία τους μας συναρπάζει και μας μεταφέρει σε εποχές άλλες, που μπορεί να ήμασταν σκλαβωμένοι, αλλά τέχνες όπως η αρχιτεκτονική, η ζωγραφική, η δημοτική ποίηση άκμαζαν, κρατώντας τον σκλάβο λαό ολόρθο;
«Η τέχνη των βυζαντινών εκκλησιών της Καστοριάς αρκεί δια να γραφεί η ιστορία της βυζαντινής τέχνης» έγραψε κάποτε ο Gregoire, μα εμείς θέλουμε κι η Αγία του Θεού Σοφία και τα άλλα μνημεία-σύμβολα όχι μονάχα του Ελληνισμού, αλλά του Χριστιανισμού και της Οικουμένης ολόκληρης να παραμένουν αμαγάριστα, για να θυμίζουν σε κάθε επισκέπτη τους, αδιακρίτως προέλευσης και θρησκείας, την Ιστορία των ανθρώπων που έλαμψαν μέσω του πνεύματος και των έργων τους, που παρόμοια με αυτά ούτε υπήρξαν ξανά ούτε πρόκειται να υπάρξουν!
Γιατί, πέρα από την απαράμιλλη αρχιτεκτονική της αξία, η Αγιά-Σοφιά έχει την μοναδική της ιστορία-«Όσους σοβάδες κι αν βάλετε…..οι πέτρες από κάτω ακόμη ευωδιάζουν θυμίαμα» γράφτηκε πρόσφατα και αυτή η φράση μας εκφράζει όλους-κι έχει εμπνεύσει τόσους θρύλους όσους κανένα ίσως άλλο μνημείο στον κόσμο, γι’αυτό δικαιούται και αξίζει τον σεβασμό του κόσμου όλου, του πολιτισμένου τουλάχιστον!!!
