Βιβλιοδεσία: Mία τέχνη από το παρελθόν που ατενίζει το μέλλον

“Μπήκα μέσα στο βιβλιοπωλείο και ανέπνευσα εκείνο το άρωμα χαρτιού και μαγείας που, περιέργως κανένας ποτέ δεν σκέφτηκε να εμφιαλώσει” είχε πει κάποτε ο Ισπανός συγγραφέας Carlos Ruiz Zafόn. Τα λόγια αυτά μου ήλθαν αμέσως στο μυαλό, μπαίνοντας στο βιβλιοδετείο του κου Γιώργου Μπαλογιάννη που βρίσκεται εδώ και 14 χρόνια, στην αρχή της ιστορικής οδού Τζαβέλλα, στα Εξάρχεια.

Βιβλιόδετοι τόμοι στα ράφια, άλλοι από δέρμα και άλλοι από χαρτί, ένας στιβαρός πάγκος και διάφορα μηχανήματα από σίδερο και ξύλο συνθέτουν ένα σκηνικό από αλλοτινές εποχές. Εικόνες και μυρωδιές γνώριμες από τα παιδικά μας χρόνια ξεπηδούν από κάθε μεριά του ξεχωριστού αυτού χώρου.

Ο Γιώργος ήλθε για πρώτη φορά σε επαφή με την καλλιτεχνική βιβλιοδεσία όταν πέρασε στο ΤΕΙ Αθήνας και πιο συγκεκριμένα στο τμήμα Τεχνολογίας Γραφικών Τεχνών. Το 2000 αποφοίτησε παίρνοντας ειδίκευση στην βιβλιοδεσία. Από την αρχή όμως η συγκεκριμένη τέχνη τον μαγνήτιζε “Με τράβηξε αυτό το επάγγελμα, γιατί ήταν ιδιαίτερο. Κάθε φορά βρίσκεσαι μπροστά σε κάτι καινούργιο, καθώς κάθε βιβλίο είναι μοναδικό. Πρέπει να σκύψεις πάνω του με προσοχή και να παρατηρήσεις τον τρόπο με τον οποίο έχει δεθεί, το χαρτί του, τα εξώφυλλά του. Η καλλιτεχνική βιβλιοδεσία είναι τέχνη, γιατί γίνεται μόνο στο χέρι. Υπάρχει και η βιβλιοδεσία που γίνεται με τα μηχανήματα. Βάζεις το χαρτί σε ένα τεράτιο μηχάνημα και στο τέλος βγαίνει ένα κολλημένο βιβλίο“, μας είπε.

Ως προς το στήσιμο της επιχείρησης τα πράγματα ήλθαν σχετικά εύκολα για τον Γιώργο. Μόλις τελείωσε τη σχολή κατάφερε να αγοράσει το βιβλιοδετείο από έναν παλιό βιβλιοδέτη, με τον οποίο συνεργάστηκε για αρκετό καιρό, εμπλουτίζοντας τις γνώσεις του. Επιπλέον, εξασφάλισε μία μικρή οικονομική ενίσχυση που δίνονταν τότε από τον ΟΑΕΔ για νέους επιχειρηματίας

Όμως όλα αυτά δεν είναι αρκετά, καθώς απαιτούνται πολλές ώρες δουλειάς και αρκετό μεράκι. “Για μία καλλιτεχνική βιβλιοδεσία χρειάζονται περίπου δύο μέρες. Δεν μπορείς να ασχοληθείς συνεχόμενα με ένα μόνο βιβλίο, γιατί η διαδικασία έχει κάποια στάδια που πρέπει να ακολουθηθούν“.

Τα υλικά που χρησιμοποιεί για τις βιβλιοδεσίες είναι κυρίως εισαγόμενα, εκτός από το δέρμα που το προμηθεύεται από την Άμφισσα και είναι από κατσίκια. Σε ό,τι αφορά τα μηχανήματα μας εξήγησε “Δεν είναι πολύ ακριβά, αλλά είναι πολύ δύσκολο να τα βρεις. Στο καλλιτεχνικό βιβλιοδετείο πηγαίνεις προς τα πίσω, ώστε η βιβλιοδεσία να είναι όσο πιο παλιά γίνεται”.

Η τέχνη της βιβλιοδεσίας απαιτεί μεγάλη συγκέντρωση και προσοχή όπως τόνισε ο Γιώργος “Το χαρτί μπορεί να λερωθεί, να σχιστεί. Το δέρμα λερώνεται πολύ εύκολα με τις κόλλες. Αν το βιβλίο είναι και παλιό, τότε χρειάζεται ακόμα περισσότερη προσοχή. Εγώ κάνω αυτή τη δουλειά 14 χρόνια και ακόμα μαθαίνω. Πολλές φορές προκύπτουν κάποιες δυσκολίες. Όλα εξαρτώνται από το βιβλίο και την κατάσταση στην οποία βρίσκεται. Αν θες να φτιάξεις ένα απλό βιβλίο δεν είναι δύσκολο. Εάν επιθυμείς να φτιάξεις κάτι πιο καλό, τότε πρέπει να το αναλάβει επαγγελματίας βιβλιοδέτης, γιατί είναι πολλά που πρέπει να προσέξει κάποιος“.

Δεν είναι λίγοι που καταφεύγουν στο βιβλιοδετείο του Γιώργο προκειμένου να ντύσουν τα βιβλία τους. “Εδώ έρχονται από τον φοιτητή που θέλει να δέσει την πτυχιακή του, το διδακτορικό του, ο συλλέκτης που θέλει να δέσει κάποια καλά βιβλία από σπάνιες εκδόσεις. Έρχονται γιατροί, δικηγόροι που ντύνουν τα επιστημονικά τους βιβλία. Επίσης, φτιάχνω βιβλία για βιβλιοθήκες, για αρχεία, για εφημερίδες. Κατά καιρούς έχουν έλθει και κάποιοι γνωστοί συγγραφείς και φωτογράφοι, αλλά δεν θυμάμαι τόσο τα πρόσωπά τους όσα τα βιβλία τους“.

Ωστόσο, τα βιβλία που έχει βιβλιοδέσει δεν βρίσκονται μόνο εντός της Ελλάδος. “Κάποιοι Έλληνες που ζουν στο εξωτερικό, κυρίως στην Γαλλία και στην Αγγλία, θέλησαν να βιβλιοδέσουν ορισμένα βιβλία τους, τα οποία μου έκαναν παραγγελία μέσω του διαδικτύου (www.bibliodesia.gr) και τους τα έστειλα“.

Ποια βιβλία όμως προτιμάει ο ίδιος να φτιάχνει; “Όλα μου αρέσουν“, τόνισε. Και συνέχισε λέγοντας “Όποιο βιβλίο φτιάχνω στο τέλος παρακαλάω να μην έλθει ο πελάτης να το πάρει. Είχα φτιάξει για μία θεατρική παράσταση ένα τεράστιο βιβλίο που λέγονταν Το βιβλίο των σοφών, το οποίο ήταν αρκετά μεγάλο. Μέσα τα φύλλα του ήταν λευκά, αλλά απ’ έξω η βιβλιοδεσία του δημιουργούσε την αίσθηση ότι ήταν κάτι πολύ εντυπωσιακό“.

Από τα χέρια του Γιώργου, όσα χρόνια ασχολείται με την καλλιτεχνική βιβλιοδεσιά, έχουν περάσει λογιών λογιών βιβλία, όμως ένα βιβλίο δεν θα το ξεχάσει ποτέ “Αυτό το βιβλίο που δεν θα ξεχάσω ποτέ ήταν ένα γαλλικό του 1700. Αναφέρονταν σε κάποιον περιηγητή που είχε έλθει στην Ελλάδα και έγραφε για τα μέρη που επισκέφτηκε”, μας ανέφερε και τα μάτια του ήταν γεμάτα από ενθουσιασμό σα να το κρατούσε στα χέρια του.

Οι τιμές των βιβλιόδετων βιβλίων ποικίλου ανάλογα με το υλικό και τα διακοσμητικά.

“Η χαρτόδετη βιβλιοδεσία ξεκινάει από 10 ευρώ. Σε αντίθεση με την δερματόδετη που ξεκινά από τα 50. Όμως εάν θελήσει κάποιος κάτι καλύτερο και ζητήσει χρυσό 22 καρατίων για τα γράμματα τότε η τιμή μπορεί να φτάσει πολύ ψιλά“.

Ο Γιώργος δεν παρέλειψε να μας μιλήσει και για τα μελλοντικά του σχέδιά που όπως ήταν αναμενόμενο πρόκειται να είναι ιδιαιτέρως δημιουργικά “Σκέφτομαι να εφαρμόσω την κλασική δερματόδετη βιβλιοδεσία και να φτιάξω θήκες για τάμπλετ. Με λίγα λόγια θα είναι σαν θήκη που θα μοιάζει με βιβλιόδετο βιβλίο και ταυτόχρονα θα είναι και λειτουργικό καθώς θα το προστατεύει“.

Ευαγγελία Κακλειδάκη-Δημοσιογράφος