Οι βιολογικές αγορές αυξάνονται συνεχώς, και τα βιολογικά προϊόντα διεκδικούν και έχουν πάρει θέση στο τραπέζι μας. Τι είναι και πώς μας ωφελούν;
Ως βιολογικά χαρακτηρίζονται εκείνα τα προϊόντα για το οποία χρησιμοποιούνται βιολογικές μέθοδοι καλλιέργειας, εκτροφής και καταπολέμησης ασθενειών και παρασίτων. Ταυτόχρονα, δεν είναι γενετικά τροποποιημένα, δηλαδή δεν χρησιμοποιούνται χημικά πρόσθετα ή χημικά παρασκευάσματα σε κανένα στάδιο της ανάπτυξης και παραγωγής τους.
Η καλλιέργεια από την οποία έχουν παραχθεί τα βιολογικά προϊόντα, ελαχιστοποιεί ή αποφεύγει πλήρως τη χρήση συνθετικών λιπασμάτων και ζιζανιοκτόνων, ρυθμιστών ανάπτυξης των φυτών, ορμονών, καθώς και πρόσθετων ουσιών στις ζωοτροφές.
Είναι χαρακτηριστικό, ότι θα πρέπει να περάσει ένας ολόκληρος χρόνος μέχρι να μπορέσει μία καλλιεργήσιμη έκταση να χαρακτηριστεί κατάλληλη για να δεχτεί βιολογική καλλιέργεια. Στο χρονικό αυτό διάστημα, διενεργούνται διάφοροι έλεγχοι στο έδαφος και στο νερό που τροφοδοτεί το κτήμα, ενώ είναι αναγκαία προϋπόθεση το έδαφος και το νερό να είναι εντελώς καθαρά από βαρέα μέταλλα και διάφορα μικρόβια.
Ποιες είναι οι κατηγορίες τους;
Τα βιολογικά προϊόντα είναι τόσο φυτικής όσο και ζωικής παραγωγής και χωρίζονται ως εξής:
• Γεωργικά προϊόντα (φρούτα, λαχανικά, μέλι, βαμβάκι)
• Ζωικά προϊόντα (αβγά, κρέας, πουλερικά, ψάρια ιχθυοκαλλιέργειας)
• Μεταποιημένα προϊόντα (κυρίως τρόφιμα όπως ψωμί, τυρί, έλαια και άλλα)
Τα βιολογικά λαχανικά και φρούτα είναι αυτά τα οποία καλλιεργούνται σε πιστοποιημένες εκτάσεις με τη χρήση οργανικών μόνο λιπασμάτων για την καταπολέμηση των εντόμων, ζιζανίων και παρασίτων.
Βιολογικό κρέας και βιολογικά πουλερικά ονομάζονται εκείνα τα οποία τρέφονται μόνο με βιολογικές/οργανικές τροφές. Οι τροφές δηλαδή που χρησιμοποιούνται πρέπει να είναι πιστοποιημένες ως βιολογικές, ενώ στα ζώα και τα πουλερικά απαγορεύεται αυστηρά η χορήγηση αυξητικών ή άλλων ορμονών. Επιπλέον, μόνο συγκεκριμένα φάρμακα επιτρέπεται να χρησιμοποιηθούν για την καταπολέμηση ασθενειών και μόνο υπό την αυστηρή επίβλεψη κτηνιάτρου.
Από τα πουλερικά, τη μεγαλύτερη ζήτηση έχει το βιολογικό κοτόπουλο. Σχετικά με το κρέας, σημαντική ζήτηση παρουσιάζει το βιολογικό χοιρινό και το βιολογικό μοσχάρι, ενώ στην αγορά υπάρχουν επίσης και παράγωγα βιολογικού κρέατος, όπως λουκάνικα, μπιφτέκια και άλλα.
Στα βιολογικά ψάρια το θέμα είναι λίγο πιο περίπλοκο. Το τι ορίζει μία ιχθυοκαλλιέργεια βιολογική, εξαρτάται από το είδος του ψαριού το οποίο εκτρέφεται, όπως επίσης και από κάποια άλλα χαρακτηριστικά όπως η καθαρότητα του νερού, η συνεχής ροή του και ο σχετικά μικρός αριθμός ψαριών στη δεξαμενή.
Πώς παίρνουν πιστοποίηση;
Η πιστοποίηση των βιολογικών προϊόντων είναι απαραίτητη, δια νόμου, για τη χρήση του όρου «βιολογικό». Την πιστοποίηση την εφαρμόζουν νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου τα οποία ονομάζονται «Πιστοποιητικοί Οργανισμοί» και υπόκεινται στο Υπουργείο Γεωργίας, έναντι αμοιβής. Το ζήτημα της πιστοποίησης έχει προκαλέσει πολλές συζητήσεις στους κόλπους των βιολογικών καλλιεργητών. Πολλοί πιστεύουν ότι με τη δημιουργία αυτού του προτύπου προστατεύεται και ελέγχεται το τελικό προϊόν. Όμως, εκφράζονται φόβοι και ασκείται κριτική από κάποιους άλλους, κυρίως επειδή την πιστοποίηση την κάνουν ιδιωτικοί οργανισμοί. Μια άλλη κριτική που ασκείται είναι ότι μέσα από το χρηματικό αντίτιμο, που απαιτείται για την απόκτηση της πιστοποίησης, αυξάνεται περισσότερο η τιμή τους.
Την τελευταία δεκαετία πάντως η εγχώρια ζήτηση έχει αυξηθεί σημαντικά. Με το πέρασμα των χρόνων βλέπουμε όλο και περισσότερα καταστήματα βιολογικών προϊόντων, προκειμένου να καλύψουν την αυξανόμενη ζήτηση σε κάθε γειτονιά. Μάλιστα, ακόμα και στα σούπερ μάρκετ βρίσκουμε πλέον ειδικούς χώρους για τα βιολογικά προϊόντα, ενώ υπάρχουν και λαϊκές αγορές βιολογικών προϊόντων.
Ίσως το πιο δημοφιλές ελληνικό βιολογικό προϊόν είναι το ελαιόλαδο, το οποίο έχει μεγάλη εξαγωγική δύναμη και το εξάγουμε κυρίως στην Αγγλία, τη Γερμανία, τη Δανία, την Ιαπωνία και τις ΗΠΑ, αλλά και τα βιολογικά λαχανικά.
Πόσο κοστίζουν;
Οι τιμές τους είναι κατά κανόνα αρκετά ακριβότερες από τις τιμές των αντίστοιχων συμβατικών. Οι καλλιέργειες και μονάδες εκτροφής είναι πολύ μικρότερης κλίμακας και συνεπώς απαιτούν πολυδάπανες μεθόδους καλλιέργειας, εκτροφής και πιστοποίησης, ενώ παράλληλα τις πιο πολλές φορές χρειάζονται περισσότερο χρόνο για τη σωστή ανάπτυξη και συσκευασία τους. Ενδεικτικά, ένα κιλό βιολογικές ντομάτες κοστίζει στο σούπερ μάρκετ περί τα 3€ το κιλό, ενώ οι συμβατικές περίπου 2€.
Γιατί να επιλέξω βιολογικά;
Οι λόγοι είναι αρκετοί και σημαντικοί. Πέρα από το γεγονός ότι τα βιολογικά προϊόντα έχουν καλύτερη γεύση και άρωμα λόγω του ότι περιέχουν μικρότερη ποσότητα νερού και περισσότερη σάρκα, φαίνεται να συμβάλλουν με τον τρόπο τους στην θωράκιση της υγείας μας.
Πιο συγκεκριμένα, πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι τα προϊόντα βιολογικής καλλιέργειας είναι πλούσια σε βιταμίνη C που αναστέλλει τον σχηματισμό καρκινογόνων ουσιών στον ανθρώπινο οργανισμό. επίσης, έχουν μειωμένες συγκεντρώσεις νιτρικών αλάτων, συστατικά των οποίων η αυξημένη κατανάλωση έχει κατηγορηθεί για την εμφάνιση καρκίνου στομάχου και λευχαιμίας.
Επίσης, τα βιολογικά φρούτα και λαχανικά περιέχουν 40% περισσότερα αντιοξειδωτικά, ενώ υψηλότερα είναι επίσης τα επίπεδα των μεταλλικών στοιχείων και των βιταμινών τους. Πιο συγκεκριμένα, μία έρευνα του 2003 έδειξε ότι τα βιολογικά μούρα και το βιολογικό καλαμπόκι είχαν 58% παραπάνω αντιοξειδωτικά και μέχρι 52% υψηλότερη συγκέντρωση βιταμίνης C.
Επιπλέον, μία έρευνα έδειξε ότι αντικαθιστώντας κανονικά φρούτα, λαχανικά και δημητριακά με τα αντίστοιχα βιολογικά, έχουμε παραπάνω αντιοξειδωτικά στη διατροφή μας, σαν να τρώμε 1-2 έξτρα μερίδες από φρούτα και λαχανικά την ημέρα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το επίπεδο αντιοξειδωτικών και στο βιολογικό γάλα είναι 90% υψηλότερο σε σχέση με το συμβατικό. Επιπλέον, το βιολογικό γάλα παρουσιάζει υψηλά επίπεδα καλών λιπαρών οξέων και υψηλότερα επίπεδα βιταμίνης Ε. Μία ανασκόπηση από 67 έρευνες έδειξε ότι το βιολογικό κρέας είχε υψηλότερα επίπεδα ω-3 λιπαρών οξέων και χαμηλότερα επίπεδα κορεσμένου λίπους από το κανονικό κρέας. Επίσης, στα τρόφιμα ζωικής προέλευσης παρατηρούνται χαμηλότερες συγκεντρώσεις αντιβιοτικών.
Τέλος, ένα ακόμα σημαντικό ζήτημα είναι η προστασία του περιβάλλοντος. Η βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία, επειδή βασίζονται σε φυσικές διεργασίες φροντίζουν για την ισορροπία των οικοσυστημάτων αφού δεν χρησιμοποιούν χημικά λιπάσματα και φυτοφάρμακα αντιβιοτικά ή ορμόνες.
Χριστίνας Αλεξοπούλου, Διατροφολόγος
