Μια από τις ανησυχίες ενός καπνιστή είναι ότι θα αυξήσει (σημαντικά) το βάρος του, αν προσπαθήσει να διακόψει το κάπνισμα. Κι όντως, δεν έχει άδικο. Μάλιστα, σύμφωνα με νέα ερευνητικά δεδομένα, στο διάστημα αυτό όχι μόνο αυξάνεται η κατανάλωση φαγητού και γλυκού, αλλά και η αναζήτηση junk food. Φαίνεται λοιπόν ότι προσπαθώντας να κόψουμε το τσιγάρο, αναζητούμε περισσότερο τρόφιμα πλούσια σε ενέργεια (θερμίδες), αλάτι, ζάχαρη και λίπος.
Πώς λοιπόν να μην αυξηθεί το βάρος μετά;
Νικοτίνη και διατροφικές επιλογές
Νέα δεδομένα από το University of Minnesota Medical School καταδεικνύουν μια ξεκάθαρη σύνδεση μεταξύ της στέρησης νικοτίνης και φτωχών διατροφικών συνηθειών. Τα ευρήματα υποδεικνύουν το σύστημα οπιοειδών, τις εγκεφαλικές δηλαδή λειτουργίες που είναι υπεύθυνες για τον εθισμό και τη ρύθμιση της όρεξης, ως πιθανή αιτία για την προτίμηση του καπνιστή σε ενεργειακά πυκνά, πλούσια σε θερμίδες τρόφιμα κατά την αποστέρηση από τη νικοτίνη. Κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση βάρους, όσους προσπαθούν να διακόψουν το κάπνισμα, που με τη σειρά της όμως μπορεί να αυξήσει το ρίσκο υποτροπής.
Στέρηση νικοτίνης
Οι ερευνητές μελέτησαν μια ομάδα εθελοντών καπνιστών και μη, με ηλικίες από 18 έως 75 ετών, σε δυο συνεδρίες. Όλοι τέθηκαν τυχαία σε αποχή από προϊόντα νικοτίνης για 24 ώρες, ενώ τους χορηγήθηκε είτε ένα placebo είτε 50 mg naltrexone. Το τελευταίο είναι ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται κυρίως για τη διαχείριση της διαταραχής χρήσης αλκοόλ ή οπιοειδών μειώνοντας τον πόθο και τα συναισθήματα ευφορίας που σχετίζονται με διαταραχή χρήσης ουσιών. Στο τέλος κάθε συνεδρίας τους δόθηκε ένας δίσκος με σνακ που διέφεραν σε ενεργειακή πυκνότητα (σ.σ. θερμίδες) και σε αλάτι, ζάχαρη και λίπος.
Αντιμετώπιση συνεπειών αποχής
Aπό τη μελέτη προέκυψε ότι οι καπνιστές που στερήθηκαν τη νικοτίνη κατανάλωσαν περισσότερες θερμίδες από τους μη καπνιστές. Οι εθελοντές ήταν λιγότερο πιθανό να επιλέξουν τροφή πλούσια σε λίπος μετά τη χορήγηση naltrexone, σε σχέση με το placebo. Πιθανολογείται ότι η χρήση φαγητού πλούσιου σε θερμίδες γίνεται για να αντιμετωπιστούν οι αρνητικές συνέπειες και το στρες από τη στέρηση νικοτίνης. Κάτι που υποστηρίζεται και από προκλινική και κλινική έρευνα, υποστηρίζοντας ότι το στρες αυτό αυξάνει τη ροπή για τρόφιμα πλούσια σε λίπος και ζάχαρη.
Εθισμός
Αφετέρου, βρέθηκε ότι το naltrexone εξισορροπεί την ενεργειακή πρόσληψη στα επίπεδα των μη καπνιστών, υποδεικνύοντας ότι στο σύστημα των οπιοειδών μπορεί να οφείλεται αυτή η προκαλούμενη από τη στέρηση νικοτίνης αναζήτηση ενέργειας.
Βάρος και υποτροπή
Οι αλλαγές αυτές στην όρεξη δικαιολογούν την αντίστοιχη αύξηση βάρους μετά τη διακοπή του καπνίσματος. Ωστόσο, η αλλαγή στη διατροφική συμπεριφορά μπορεί να εμποδίσει τελικά τη διακοπή καπνίσματος (για να μην συνεχιστεί η αύξηση βάρους), αυξάνοντας τον κίνδυνο υποτροπής. Άλλωστε ο φόβος αύξησης του βάρους είναι κύρια ανησυχία στους καπνιστές που σκέφτονται να το διακόψουν.
Με άλλα λόγια, όπως φαίνεται, όποιος προσπαθήσει να διακόψει το κάπνισμα θα βιώσει αλλαγές στην όρεξή του από τη στέρηση νικοτίνης, αλλά και αυξημένη τάση για τρόφιμα πλούσια σε ενέργεια, λίπος, αλάτι και ζάχαρη. Βέβαια, στο χέρι μας είναι να κάνουμε καλύτερες, πιο υγιεινές επιλογές αντιλαμβανόμενοι του πόσο πιθανό είναι να αυξηθεί σημαντικά το βάρος στη διάρκεια αυτού του διαστήματος. Μάλιστα, υπάρχει η θεώρηση ότι πρέπει να κρατήσουμε εαυτόν απασχολημένο, ειδικά τα χέρια μας, για να αντιμετωπίσουμε τη στέρηση νικοτίνης. Ένα τηλεφώνημα σε ένα φίλο, μια βόλτα, μια χειροτεχνία ή ακόμα και κάποια πρόχειρα υγιεινά σνακ μπορούν να βοηθήσουν να διαχειριστούμε τη στοματική έλξη για τσιγάρο.
Όχι όλα μαζί!
Το μόνο σίγουρο προφανώς είναι ότι δεν μπορεί να συνδυαστεί η ταυτόχρονη διακοπή του καπνίσματος με μια προσπάθεια απώλειας βάρους, καθώς οι ανωτέρω αλλαγές στην όρεξη θα σαμποτάρουν σε μεγάλο βαθμό την προσαρμογή σε διαφορετικό διατροφικό πλάνο.
Γιώργος Μίλεσης MSc Κλινικός Διαιτολόγος – milessisgeorge
