Τα τελευταία χρόνια το online shopping έχει αναδειχθεί σε κυρίαρχο τρόπο αγορών, ενώ εν μέσω πανδημίας υπήρξε ίσως ο μοναδικός τρόπος να πραγματοποιούμε τις αγορές μας.
της Αγγελικής Βουρλιωτάκη
Σίγουρα, εάν εξαιρέσουμε το γεγονός ότι κάποιες φορές αυτό που αγοράζουμε δεν είναι ίδιο με αυτό που καταλήγει στην πόρτα μας, οι διαδικτυακές αγορές είναι μάλλον ο πιο εύκολος τρόπος να κάνουμε τα ψώνια μας. Μπορούμε να βρούμε ακριβώς αυτό που ψάχνουμε χρησιμοποιώντας συγκεκριμένα φίλτρα, να διαλέξουμε ανάμεσα σε πλήθος παρόμοιων προϊόντων, να κάνουμε σύγκριση τιμών και αφού υποβάλλουμε την παραγγελία μας απλώς περιμένουμε το προϊόν να έρθει στην πόρτα μας. Όλα γίνονται τόσο εύκολα – με ένα μόνο κλικ!
Ακριβώς επειδή οι διαδικτυακές αγορές είναι τόσο ξεκούραστες και καθόλου χρονοβόρες (άλλωστε δεν προϋποθέτουν να περιμένουμε ατέλειωτες ώρες στην ουρά ενός καταστήματος ή να ψάχνουμε διακαώς για μια θέση πάρκινγκ στο mall), μπορούν πολύ εύκολα να ενταχθούν στην καθημερινότητα μας. Έτσι, εκεί που πηγαίναμε για ψώνια μια φορά τον μήνα για παράδειγμα, με το διαδίκτυο μπορούμε να ψωνίζουμε ακόμη και κάθε μέρα. Πέραν αυτού, οι διαδικτυακές αγορές είναι συνήθως πιο οικονομικές, οπότε προτιμώντας τις θεωρούμε ότι εξοικονομούμε χρόνο και χρήμα. Είναι όμως έτσι; Συχνά, αυτή η αντίληψη μπορεί να μας οδηγήσει σε περιττές αγορές, υπερκαταναλωτική συμπεριφορά και ωνιομανία.
Πώς καταλαβαίνουμε ότι η ενασχόλησή μας με τις διαδικτυακές αγορές κινδυνεύει να γίνει ή έχει ήδη γίνει εξάρτηση:
- Καταναλώνουμε παρά πολύ χρόνο αγοράζοντας προϊόντα ή υπηρεσίες online.
- Αγοράζουμε πολλά περισσότερα από όσα χρειαζόμαστε.
- Δυσκολευόμαστε να σταματήσουμε τις αγορές ακόμη και όταν δε μένουμε ευχαριστημένοι με αυτά που αγοράζουμε.
- Αντιμετωπίζουμε οικονομικά προβλήματα ως συνέπεια των συνεχών αγορών.
- Νιώθουμε έντονο στρες εξαιτίας της διαρκούς ενασχόλησης με τις διαδικτυακές αγορές.
- Η συνήθειά μας αυτή δυσχεραίνει την καθημερινότητά μας, παρεισφρέοντας αντιπαραγωγικά στην επαγγελματική ή προσωπική μας ζωή (π.χ. Αργούμε να πάμε στην εργασία μας επειδή ξενυχτάμε κάνοντας online αγορές.).
Έστω και ένα από τα παραπάνω αρκεί για να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου και να μας κάνει να αναρωτηθούμε μήπως τελικά η αγοραστική μας συμπεριφορά έχει τεθεί εκτός ελέγχου. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε επίσης, ότι εξάρτηση δε σημαίνει απαραίτητα ότι ξοδεύουμε υπέρογκα ποσά. Αν καταναλώνουμε υπερβολικά πολύ χρόνο στην περιήγηση σε e-shops και στο να “χαζεύουμε” προϊόντα online, σε βαθμό εμμονής, τότε σίγουρα η συμπεριφορά είναι προβληματική, ακόμη και αν ξοδεύουμε ελάχιστα ή και καθόλου χρήματα.
Λαμβάνοντας τα κατάλληλα μέτρα για να περιορίσουμε τις διαδικτυακές αγορές
Καμία συμπεριφορά δεν μπορεί να περιοριστεί ή να αλλάξει εάν δεν γνωρίζουμε τι είναι αυτό που τελικά την προκαλεί. Πίσω από κάθε τι που κάνουμε κρύβεται ένα αίτιο. Όσον αφορά τις διαδικτυακές αγορές, συνήθως αυτό το αίτιο είναι η προσπάθειά μας να ανακουφίσουμε το άγχος ή το στρες που βιώνουμε μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο ή να βγούμε από μία καθημερινότητα που μας δημιουργεί ανία και πλήξη. Ένας άλλος λόγος μπορεί να είναι ότι έχουμε την ανάγκη να αισθανθούμε καλύτερα με τον εαυτό μας και θεωρούμε ότι με τις αγορές (π.χ. ανανεώνοντας το στυλ μας) θα τονωθεί και η αυτοπεποίθησή μας.
Εφόσον καταλάβουμε τι είναι αυτό που πυροδοτεί την υπερκαταναλωτική συμπεριφορά, μπορούμε να ψάξουμε άλλους, πιο αποτελεσματικούς τρόπους να ανταποκριθούμε στο συγκεκριμένο ερέθισμα. Για παράδειγμα, εάν αυτό που επιζητούμε μέσω της καταναλωτικής μανίας είναι η βελτίωση της αυτο-εικόνας μας, μπορούμε αντί να κάνουμε ατελείωτα ψώνια για να αλλάξουμε την γκαρνταρόμπα μας, να ξεκινήσουμε γυμναστική ή κάποιο άλλο υγιές χόμπι. Άλλη δραστηριότητα που μπορεί να αντικαταστήσει τα ψώνια είναι η βόλτα με φίλους και η γενικότερη επικοινωνία με προσφιλή μας άτομα. Εάν νιώθουμε την ειλικρινή υποστήριξη των γύρω μας, μειώνονται οι πιθανότητες να επαναλάβουμε την προβληματική συμπεριφορά.
Στην προσπάθειά μας να αντικαταστήσουμε τα ψώνια με άλλες δραστηριότητες, αποδεικνύεται πολύτιμη η βοήθεια ενός προγράμματος. Οργανώνοντας την καθημερινότητα μας, θέτοντας στόχους και παρακολουθώντας την αγοραστική μας συμπεριφορά μπορούμε να επανακτήσουμε τον έλεγχο.
Άλλες πρακτικές συμβουλές
- Φτιάχνουμε λίστες αγορών και τις τηρούμε.
- Προαποφασίζουμε τον χρόνο περιήγησης σε διαδικτυακά καταστήματα και βάζουμε χρονόμετρο.
- Θέτουμε περιορισμούς στα χρήματα που ξοδεύουμε.
- Χρησιμοποιούμε χρεωστικές αντί για πιστωτικές κάρτες, ώστε να ξοδεύουμε μόνο τα χρήματα που έχουμε.
- Αποφεύγουμε τις υπηρεσίες «αγοράστε τώρα, πληρώστε αργότερα», όπως το Afterpay.
- Εάν έχουμε πολλές πιστωτικές κάρτες, σκεφτόμαστε να τις καταργήσουμε για να μην ξοδεύουμε χρήματα που στην πραγματικότητα δεν έχουμε.
Οι παραπάνω στρατηγικές μπορούν να μειώσουν σε σημαντικό βαθμό τις καταναγκαστικές αγορές. Μάλιστα, η πρόγνωση είναι ακόμη πιο θετική αν φροντίζουμε να επιβραβεύουμε τον εαυτό μας (με κάτι άλλο εκτός από ψώνια) κάθε φορά που επιτυγχάνουμε έναν από τους στόχους μας. Αν για οποιονδήποτε λόγο, ωστόσο, δυσκολευόμαστε να περιορίσουμε μόνοι μας την αγοραστική μας συμπεριφορά, δεν τα παρατάμε, αλλά ζητάμε τη βοήθεια ενός ειδικού ψυχικής υγείας.
