Η καθημερινή κατανάλωση αλκοόλ είναι κάτι δεδομένο στην ζωή πολλών. Το αλκοόλ συνοδεύει τις εξόδους μας, τις γιορτές ή και τις βραδιές χαλάρωσης στο σπίτι. Ποιες είναι όμως οι παρενέργειες από την καθημερινή κατανάλωση αλκοόλ στο σώμα μας; Έχει οφέλη; Και τελικά, πόσο αλκοόλ μπορώ να πίνω χωρίς να χαλάω τη δίαιτά μου ή την υγεία μου;
Στη «δίαιτα»
Το αλκοόλ έχει 7 θερμίδες ανά γραμμάριο. Μπορείτε να καταλάβετε καλύτερα τι σημαίνει, αν αναλογιστείτε ότι το λίπος (το υψηλότερο σε θερμίδες θρεπτικό συστατικό) έχει 9 θερμίδες στο γραμμάριο. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποτό με χυμούς ή ένα κοκτέιλ μπορεί να φτάσει να ισούται σε ενέργεια με ένα γεύμα. Όμως, το πράγμα χειροτερεύει. Η βασική διαφορά της αλκοόλης από άλλα συστατικά είναι ότι έχει μηδενική θρεπτική ενέργεια. Δε μας προμηθεύει, δηλαδή, με καμία ουσία που το σώμα μπορεί να αξιοποιήσει στον μεταβολισμό. Έτσι, αποθηκεύεται αυτό καθ’ αυτό στο σώμα ως λίπος. Επιπλέον, όσο πιο «περίπλοκο» είναι το ποτό που θα καταναλώσουμε (λόγω της αλκοόλης σε συνδυασμό με τα σάκχαρα χυμών/φρούτων/σιροπιών κ.λπ), τόσο μεγαλύτερο το αίσθημα πείνας και «λιγούρας» που δημιουργεί. Άρα εδώ πρέπει να υπολογίσουμε και τις τροφές, συνήθως λιπαρές ή πολύ γλυκές, που μπορεί να επιλέξουμε μετά από την κατανάλωση μερικών ποτών.
Στο συκώτι
Η χρόνια καθημερινή κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να βλάψει σημαντικά το ήπαρ, εμποδίζοντάς το να απομακρύνει επαρκώς τις τοξικές ουσίες από τον οργανισμό μας. Επιπλέον, το συκώτι είναι το όργανο που μετατρέπει τη γλυκόζη σε λίπος και αποθηκεύεται για να χρησιμοποιηθεί από το σώμα μας σε περίπτωση ανάγκης. Το αλκοόλ επηρεάζει αυτή τη διαδικασία, με αποτέλεσμα τη συσσώρευση λίπους στα κύτταρα του ήπατος. Σε τέτοιες περιπτώσεις, εφόσον η υπερβολική καθημερινή κατανάλωση αλκοόλ συνεχιστεί, μπορεί να οδηγήσει σε φλεγμονές στο συκώτι, κίρρωση, ακόμη και ηπατική ανεπάρκεια.
Στον εγκέφαλο
Οι πρώτες συνέπειες από το αλκοόλ στο κεντρικό νευρικό σύστημα περιλαμβάνουν:
- διαταραχές στο λόγο
- απώλεια μνήμης
- κακό συντονισμό άκρων και ματιού
Πολλές μελέτες έχουν συσχετίσει την χρόνια καθημερινή κατανάλωση αλκοόλ με εκτεταμένες διαλείψεις μνήμης και μείωση των ικανοτήτων προσοχής και μάθησης. Παράλληλα, φαίνεται ότι η εξάρτηση από αλκοόλ μπορεί να αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη της νόσου του Alzheimer και της γεροντικής άνοιας. Παρ’ όλο που πολλές από τις πρώιμες φθορές στη λειτουργία του εγκεφάλου φαίνεται να είναι αναστρέψιμες, η υπερβολική κατανάλωση μπορεί να βλάψει μόνιμα τον εγκέφαλό μας.
Εθισμός
Οι παρενέργειες από την καθημερινή κατανάλωση αλκοόλ μπορούν να είναι τόσο πνευματικά όσο και σωματικά εθιστικές. Η αιτία αυτού του εθισμού είναι αρκετά περίπλοκη. Μπορεί να οφείλεται στα γονίδια ή το οικογενειακό ιστορικό μας ή ακόμα να προκαλείται εξ ολοκλήρου από το περιβάλλον και τον τρόπο ζωής μας. Σίγουρα, όπως κάθε εθισμός, μπορεί να αποτελεί μεγάλο εμπόδιο στην καθημερινότητα και την ψυχολογία μας.
Στην καρδιά
Η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να προκαλέσει αύξηση της αρτηριακής πίεσης και των τριγλυκεριδίων. Αυτό αυξάνει τον κίνδυνο για καρδιαγγειακά και εγκεφαλικά επεισόδια. Σε υπερβολικές ποσότητες για εκτεταμένα χρονικά διαστήματα, μπορεί ακόμα να δημιουργήσει εκφύλιση του καρδιακού μυός (αλκοολική μυοκαρδιοπάθεια).
Στο πεπτικό σύστημα
Η τοξική επίδραση που έχει η καθημερινή κατανάλωση αλκοόλ στο στομάχι μπορεί να προκαλέσει γαστρίτιδα και να επιδεινώσει τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Ακόμα, η παρατεταμένη χρήση και μεγάλη κατανάλωση οινοπνεύματος ανήκει στους παράγοντες πρόκλησης καρκίνου στο ανώτερο πεπτικό σύστημα.
Στην εγκυμοσύνη
Πολύ σημαντικές είναι οι συνέπειες της κατάχρησης οινοπνεύματος στη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Το αλκοόλ θεωρείται από τις σημαντικότερες αιτίες πρόκλησης γενετικών ανωμαλιών. Ακόμα, μπορεί να προκληθούν παρενέργειες στην ανάπτυξη, την ευφυΐα και τη συμπεριφορά του εμβρύου μη αναστρέψιμες.
Φάρμακα
Το αλκοόλ με τη λήψη συγκεκριμένων φαρμάκων μπορεί να έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις. Από ναυτία και υπνηλία μέχρι γαστρεντερική αιμορραγία ή ακόμα και πτώση σε κώμα. Τέτοιας κατηγορίας φάρμακα αποτελούν τα ακόλουθα:
- βενζοδιαζεπίνες
- οπιούχα
- αντικαταθλιπτικά
- διεγερτικά
- αντισυλληπτικά
- φάρμακα που αποτελούν χρόνια αγωγή για ασθένειες του νευρικού συστήματος
- απλούστερα φάρμακα όπως παυσίπονα, που μπορεί να δίνονται στο φαρμακείο χωρίς συνταγή
Έτσι, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να διαβάζετε πάντα τις οδηγίες χρήσης των φαρμάκων, πριν πιείτε ακόμα και αυτό το «ένα ποτηράκι».
Υπάρχουν οφέλη από την καθημερινή κατανάλωση αλκοόλ;
Διάφορες έρευνες έχουν κατά καιρούς αναδείξει οφέλη ελεγχόμενων ποσοτήτων αλκοόλ για το σώμα μας. Δεν είναι μύθος ότι η ήπια καθημερινή κατανάλωση αλκοόλ (2 ποτήρια κρασί για τους άνδρες και 1 για τις γυναίκες, καθημερινά) συνδέεται με χαμηλότερη θνησιμότητα από εμφράγματα του μυοκαρδίου σε σχέση ακόμη και με εκείνους που απέχουν τελείως από το αλκοόλ. Το κόκκινο κρασί χάρη στα αντιοξειδωτικά που περιέχει, συνδέεται με αύξηση της HDL χοληστερίνης στο αίμα. Επίσης, συνδέεται με την μείωση της «κακής» LDL χοληστερίνης. Ακόμα, μεγάλες σχετικές έρευνες δείχνουν ότι η ήπια κατανάλωση μπορεί να οδηγεί στη μείωση των επιπέδων παραγόντων στο αίμα που σχετίζονται με την πήξη. Αυτό οδηγεί στη μείωση του σχηματισμού θρόμβων στα αγγεία και της πιθανότητες απόφραξης τους.
Το αλκοόλ στην ζωή μας
Πέρα όμως από αυτά, τo αλκοόλ έχει συνδεθεί άμεσα με την κοινωνικοποίηση, τη διασκέδαση και τη χαλάρωση. Πολλές έξοδοι μας, οι γιορτές, οι οικογενειακές μαζώξεις, συνοδεύονται από αλκοόλ- και συχνά, η πρόσκληση «πάμε για μία μπύρα» σημαίνει πολύ περισσότερα από αυτό: σημαίνει να βρεθούμε, να μιλήσουμε, να συζητήσουμε, να μοιραστούμε, ή απλώς να βγούμε για λίγο από το άγχος της καθημερινότητας παρέα. Φυσικά, υπάρχουν αρκετοί προβληματισμοί που μπορούν να αναπτυχθούν για τη σύνδεση αλκοόλ και διασκέδασης. Όμως, ανεξαρτήτως αυτών, σίγουρα μπορούμε να αποδεχτούμε την πραγματικότητα: στην εποχή μας, συχνά το αλκοόλ υπάρχει σε μεγάλο φάσμα των κοινωνικών μας δραστηριοτήτων και δεν μπορούμε ξαφνικά, στο όνομα μίας δίαιτας, να σταματήσουμε ή να αλλάξουμε τους τρόπους που κοινωνικοποιούμαστε, για να αποκλείσουμε το αλκοόλ από τη ζωή μας.
Άρα;
Σύμφωνα με τις Διαιτητικές Οδηγίες στην Αμερική και τα U.S. Department of Agriculture και U.S. Department of Health and Human Services, το όριο στην καθημερινή κατανάλωση αλκοόλ ανέρχεται στο ένα ποτό την ημέρα για τις γυναίκες και τα δύο για τους άντρες. Αυτά αντιστοιχούν σε 335ml μπύρα, 150 ml κρασιού και 45 ml οινοπνευματωδών. Σίγουρα, στην πραγματική ζωή, αυτό δεν είναι εύκολα εφαρμόσιμο. Είναι όμως εφικτό. Αλλά είναι ακόμα λιγότερο εφαρμόσιμο, το να θεωρούμε ότι το αλκοόλ δε χωράει σε ένα πρόγραμμα αδυνατίσματος και πρέπει να αποκλείεται τελείως από τη διατροφή μας.
Δίαιτα = ισορροπημένη διατροφή
Αυτό που ο περισσότερος κόσμος αποκαλεί δίαιτα, δεν είναι τίποτα άλλο από μια ισορροπημένη διατροφή. Τίποτα δεν αποκλείεται δια παντός, τίποτα δεν απαγορεύεται, αλλά με βασικό στόχο και προτεραιότητα τη θρέψη του σώματος. Άρα, το ζητούμενο είναι η ισορροπία θρέψης και απόλαυσης. Να μάθουμε να πίνουμε για την απόλαυση, χωρίς να χάνουμε σε θρέψη. Όπως με όλα τα… έξτρα της διατροφής (γλυκά, junk food κ.λπ), έτσι και με το αλκοόλ, είναι σημαντικό να αντιλαμβανόμαστε τους λόγους που πίνουμε. Σιγά-σιγά να μάθουμε ότι μπορούμε να επιλέγουμε το πότε και το πώς θα καταναλώσουμε αλκοόλ, με ένα λίγο πιο συνειδητό τρόπο. Να μην είναι, δηλαδή, το ποτό αυτοσκοπός. Έτσι, σιγά-σιγά, μπορεί το 1 ποτήρι κρασί την ημέρα να μη μας φαίνεται αδύνατο.
Τέλος, σημαντικό είναι να φροντίσουμε το σώμα μας για να δεχτεί όσο καλύτερα γίνεται την ξένη προς αυτό ουσία και να μένουμε καλά ενυδατωμένοι. 1 ποτήρι για νερό για κάθε ποτήρι αλκοόλ είναι ένα καλό κόλπο να εφαρμόσουμε για την ενυδάτωσή μας. Επίσης, δεν πίνουμε με άδειο στομάχι.
Σε πιθανό hangover της επόμενης μέρας, καλύτερα να επιλέξουμε φαγητά πλούσια σε αμινοξέα, όπως αυγά ή τυρί, συνοδεία απλών υδατανθράκων όπως μία φέτα ψωμί ή φρυγανιές. Αυτό θα συμβάλλει στην αναπλήρωση των χαμένων από το αλκοόλ συστατικών και θα επαναφέρει σε φυσιολογικά επίπεδα την γλυκόζη του αίματος, που το αλκοόλ διαταράσσει σημαντικά.
Δάφνη Νταλάπα – Διαιτολόγος-Διατροφολόγος – diatrofi
