Κλαίμε όταν είμαστε πολύ στενοχωρημένοι, όταν πονάμε, κάποιες φορές όταν είμαστε θυμωμένοι. Κλαίμε όμως και από χαρά και συγκίνηση. Απενοχοποιούμε το κλάμα και «απολαμβάνουμε» τις ευεργετικές του ιδιότητες.
Υπάρχουν φορές που, χωρίς να το σκεφτούμε, αφηνόμαστε στα «χέρια» μιας γερής δόσης δακρύων επιτρέποντας στο κλάμα να λειτουργήσει ανακουφιστικά. Ας θυμηθούμε απλώς πότε ήταν η τελευταία φορά που κλάψαμε. Πώς νιώσαμε μετά; Καλύτερα; Χειρότερα; Ή περίπου το ίδιο; Σε κάθε περίπτωση είναι σχεδόν βέβαιο ότι το κλάμα μειώνει, σε μεγάλο βαθμό, το άγχος και μας βοηθάει να εκτονωθούμε.
Τι είναι, όμως, το κλάμα;
Κλάμα ονομάζουμε τη διαδικασία κατά την οποία παράγονται δάκρυα από τον δακρυϊκό πόρο του ματιού. Αυτό μπορεί να συνοδεύεται από αλλαγές στην έκφραση του προσώπου, ήχους και «ακανόνιστο» ρυθμό αναπνοής, γνωστό ως λυγμό. Και ενώ ο Δαρβίνος πίστευε ότι το κλάμα δεν έχει πραγματικό λόγο ύπαρξης για τους ενηλίκους μιας και δεν συνδέεται με τις βιολογικές τους ανάγκες, αυτό δεν ισχύει. Το κλάμα είναι ο μηχανισμός έκφρασης των συναισθημάτων.
Γι’ αυτό είμαστε τα μοναδικά ζώα που έχουμε αυτή την ικανότητα. Ετσι μπορούμε να εκφραστούμε σε ένα ευρύ φάσμα ερεθισμάτων, από την παρακολούθηση μιας ταινίας έως την απώλεια ενός αγαπημένου μας προσώπου.
Γιατί κλαίμε;
Το κλάμα δεν επηρεάζει μόνο τη δική μας διάθεση και τα δικά μας επίπεδα άγχους. Είναι μία εξωτερίκευση συναισθημάτων η οποία επηρεάζει και τα συναισθήματα, τις αντιδράσεις και τις συμπεριφορές των γύρω μας.
Το κλάμα, δηλαδή, έχει κατά κύριο λόγω δύο λειτουργίες:
· Αυτοκαταπραϋντικό
Η αυτοκαταπραϋντική επίδραση του κλάματος συχνά περιγράφεται ως συναισθηματική «κάθαρση». Δεν είναι λίγες οι φορές που μετά από μια «γερή» δόση δακρύων αισθανόμαστε περισσότερο χαρούμενοι, λιγότερο αγχωμένοι και αρκετά πιο χαλαροί.
· Κοινωνική «κινητοποίηση»
Το κλάμα ως κοινωνική «κινητοποίηση» μπορεί να έχει πολλές διαφορετικές μορφές:
· Προσέλκυση της προσοχής. Οπως για παράδειγμα το μωρό που κλαίει γιατί πεινάει και θέλει να κινητοποιήσει τη μητέρα του.
· «Λήψη» συμπάθειας ή ενεργοποίησης της ενσυναίσθησης των άλλων. Οταν οι γύρω μας ενεργοποιούνται για να μας παρηγορήσουν.
· Μείωση της επιθετικότητας ή της βίας. Ο επιθετικός ή ο βίαιος άνθρωπος λαμβάνει το μήνυμα ότι έχει υπερβεί τα δικά μας όρια και αυτό τον βοηθάει, σημαντικά, να επαναξιολογήσει τις πράξεις του και να τις σταματήσει.
· Ταύτιση με άλλους. Συναισθηματική ταύτιση και «δέσιμο» με άτομα που βρίσκονται στην ίδια συναισθηματική κατάσταση με εμάς.
Ολα αυτά που μας συμβαίνουν όταν κλαίμε, συνήθως, δεν είναι συνειδητές λειτουργίες. Είναι ένας μηχανισμός του μυαλού ώστε να στείλει, μέσω του ασυνειδήτου, το μήνυμα ότι είμαστε αναστατωμένοι και χρειαζόμαστε βοήθεια.
Οι κοινωνικές προεκτάσεις του κλάματος
Δεν βιώνουν όλοι οι άνθρωποι τα ίδια κοινωνικά οφέλη όταν κλαίνε. Αρκεί να παρατηρήσουμε τους εξωστρεφείς ανθρώπους των οποίων η διάθεση φτιάχνει πολύ γρήγορα μετά το κλάμα. Με αυτόν τον τρόπο «περνάνε», ενδεχομένως, λανθασμένα το μήνυμα ότι δεν έχουν ανάγκη την παρηγοριά.
Οι εξωστρεφείς είναι μόνο η μία πλευρά. «Οι άνδρες δεν κλαίνε…» είναι το λανθασμένο μήνυμα με το οποίο έχουν μεγαλώσει γενιές και γενιές. Ευτυχώς, αυτό τείνει να αλλάξει. Παρ’ όλα αυτά ακόμα «αιωρείται» πάνω από τα κεφάλια των ανδρών κάνοντάς τους πιο κλειστούς σε τέτοιου είδους εκφράσεις. Οδηγώντας τους, σε κάποιες περιπτώσεις, να αποκλείσουν την υγιή εκδήλωση ενός συναισθήματος από τη συναισθηματική τους «παλέτα».
Χρειάζεται να έχουμε υπόψη μας ότι η ικανότητα να είμαστε ευάλωτοι απέναντι στους άλλους είναι μια σημαντική συναισθηματική δεξιότητα η οποία βοηθάει, σε μεγάλο βαθμό, να κατακτήσουμε την πνευματική μας ευεξία.
Τα οφέλη του κλάματος
· Το κλάμα χαλαρώνει. Το σώμα μας μετά το κλάμα ξεκουράζεται και προσπαθεί να βοηθήσει το μυαλό να «αποκατασταθεί» συναισθηματικά. Κατά τη διάρκεια αυτής της λειτουργίας φαίνεται να ενεργοποιούνται σημεία του εγκεφάλου τα οποία μπορεί να βοηθήσουν στην παραγωγή ωκυτοκίνης, ορμόνης που βοηθάει σε μεγάλο βαθμό την ηρεμία και τη γαλήνη.
· Το κλάμα απαλύνει τον συναισθηματικό πόνο. Ερευνες έχουν δείξει ότι το κλάμα φαίνεται να ενεργοποιεί ουσίες στον οργανισμό οι οποίες βοηθούν, σημαντικά, στη μείωση του συναισθηματικού πόνου.
· Το κλάμα μειώνει το στρες. Οι άνθρωποι που κλαίνε, πιο έντονα, κατά τη διάρκεια μιας ταινίας, φαίνεται να έχουν σημαντική μείωση κορτιζόλης, ορμόνης που σχετίζεται με το στρες.
· Το κλάμα μας κάνει καλύτερους. Οταν κλαίμε συνήθως νιώθουμε λιγότερο αδιάφοροι, περισσότερο συνδεδεμένοι με τα συναισθήματά μας και πιο ευάλωτοι. Ολα εκείνα τα στοιχεία, δηλαδή, που μας κάνουν καλύτερους ανθρώπους.
· Το κλάμα είναι η «λύση». Αν παρατηρήσουμε πότε κλαίμε συνήθως όταν παρακολουθούμε μία ταινία, θα δούμε ότι αυτό συμβαίνει όχι όταν εμφανίζεται το πρόβλημα αλλά όταν βρίσκεται η λύση. Το κλάμα μπορεί, λοιπόν, να γίνει μέρος του μηχανισμού μας για να βρούμε τη λύση που ψάχνουμε.
· Το κλάμα στον «ρυθμό» της ζωής. Δεν είναι λίγες οι ρυθμικές «συμπεριφορές» οι οποίες βοηθούν σημαντικά στη χαλάρωσή μας. Το ρυθμικό ταχτάρισμα της μαμάς, στο κούνημα των ποδιών, η ρυθμική αναπνοή στον διαλογισμό έως το κλάμα και οι λυγμοί. Ολα αυτά τα ρυθμικά καταπραϋντικά «σχήματα» μας βοηθούν σε ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής μας.
