Είμαστε κοινωνικά όντα και επιδιώκουμε την αποδοχή μας σε διάφορα κοινωνικά σχήματα. Γι’ αυτό υπολογίζουμε τη γνώμη των άλλων, μόνο που κάποιες φορές το παρακάνουμε.
Το να δίνουμε υπερβολική σημασία στη γνώμη των άλλων αποτελεί μια μόνιμη πηγή άγχους και δυσφορίας. Είναι πρακτικά ανέφικτο να ικανοποιήσουμε τους πάντες, προπάντων όμως είναι κάτι εντελώς αχρείαστο.
Η σημασία που αποδίδουμε στο «τι λέει ο κόσμος» ξεκινά από την ανάγκη μας να είμαστε αποδεκτοί στα πλαίσια της κοινωνικής ομάδας. Η μη συμμόρφωση στους κανόνες της ομάδας καθιστά παρία όποιον επιλέξει να διαφοροποιηθεί. Αυτές, ωστόσο, είναι ακραίες καταστάσεις κοινωνικής περιθωριοποίησης. Όταν δεν υφίσταται ζήτημα τήρησης κανόνων ζωτικών για ένα οργανωμένο σύνολο και δεν απειλείται η κοινωνική ειρήνη, ο εξαναγκασμός σε συμμόρφωση όποιου ξεφεύγει από την αυστηρά προσδιορισμένη εικόνα, που αυθαίρετα έχει δημιουργήσει ως νόρμα η κοινωνία, συνιστά επίθεση στην αυθεντική έκφραση και τη διαφορετικότητα του ατόμου.
Εἰναι πραγματικά εντυπωσιακό το πόσο μεγάλη σημασία δίνουμε στη γνώμη που εκφράζει ο κάθε ένας. Στην εποχή των κοινωνικών μέσων, όπου η εικόνα αποτελεί κυρίαρχο στοιχείο και το «φαίνεσθαι» έχει αποκτήσει μεγαλύτερη σημασία από το «είναι», η έκφραση γνώμης και κριτικής θεωρείται αναφαίρετο δικαίωμα, ακόμα και αν αφορά ένα άτομο που δεν γνωρίζουμε προσωπικά.
Ωστόσο, αυτό που καθιστά χειρότερη την κατάσταση είναι το γεγονός ότι η αρνητική κριτική ασκείται δημόσια και συνήθως χωρίς ίχνος ευγένειας ή τακτ, με συνέπεια τα άτομα που δέχονται την κριτική να πληγώνονται και να επιδίδονται σε έναν διαρκή αγώνα να γίνουν αρεστά και αποδεκτά. Όταν αυτή η προσπάθεια δεν έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα, καταρρακώνονται ψυχολογικά και διαλύεται η αυτοπεποίθησή τους.
Η περίπτωση των κοινωνικών δικτύων είναι χαρακτηριστική του ότι όλοι έχουν άποψη και την εκφράζουν. Γιατί, όμως, η όποια κριτική καθίσταται τόσο σημαντική για εμάς; Υπάρχουν δύο βασικοί λόγοι:
- Φόβος απόρριψης και περιθωριοποίησης
Όπως προαναφέρθηκε, η ένταξή μας σε μια ομάδα, από τη μικρότερη ομάδα των φίλων μας ως την μεγαλύτερη ομάδα της κοινωνίας, μας βάζει αναγκαστικά στη διαδικασία συμμόρφωσης με κάποιους κανόνες βασικούς για την εύρυθμη λειτουργία της. Δυστυχώς, οι κοινωνικές επιταγές συχνά προχωρούν πολύ πέρα από αυτό. Οι άνθρωποι που δίνουν υπερβολική σημασία στη γνώμη της κοινωνίας φοβούνται ότι τα αρνητικά σχόλια ισοδυναμούν με απόρριψή τους, γι’ αυτό συμμορφώνονται δουλικά σε ό,τι επιτάσσει η «μόδα» της εποχής, για να μην τεθούν στο περιθώριο. Αν προσθέσουμε σε αυτό και το γεγονός ότι η ευτυχία μας εξαρτάται σε κάποιον βαθμό από την ποιότητα των σχέσεων μας, τότε καταλαβαίνουμε γιατί έχουμε τόσο μεγάλη ανάγκη να γίνουμε αρεστοί και να αποσπάσουμε τα θετικά σχόλια των γύρω μας.
- Έλλειψη αυτογνωσίας και αυτοπεποίθησης
Η υποδούλωσή μας στη γνώμη του ενός και του άλλου αποτελεί ένδειξη ότι δεν έχουμε πίστη σε αυτό που είμαστε. Ο κάθε ένας θα εκφράσει «το μακρύ του και το κοντό του», θα ακούσουμε και θα διαβάσουμε αντιφατικές γνώμες και θα μπλεχτούμε σε έναν κυκεώνα απόψεων που είναι καθαρά υποκειμενικές. Αν, όμως, γνωρίζουμε τον εαυτό μας, έχουμε επίγνωση των ικανοτήτων μας και διαθέτουμε αυτοπεποίθηση δεν επηρεαζόμαστε σε βαθμό διάλυσης από τη γνώμη των άλλων.
Τρόποι διαχείρισης
Ποιος εκφράζει γνώμη
Ήμασταν αυθύπαρκτες προσωπικότητες πριν από την κριτική και θα συνεχίσουμε να είμαστε και μετά από αυτήν. Αυτό ισχύει πολύ περισσότερο αν πρόκειται για αγνώστους ή για άτομα η γνώμη των οποίων δεν έχει καμιά αξία, λόγω της μη σημαντικής θέσης τους στη ζωή μας.
Πάντα θα υπάρχει κάποιος που θα μας κρίνει αρνητικά· αυτό που έχει σημασία είναι ποιο είναι αυτό το άτομο. Αν ανήκει στην κλειστή και εκλεκτή ομάδα των δικών μας ανθρώπων (οικογένεια και φίλοι), που γνωρίζουμε πως μας αγαπούν και ανησυχούν για εμάς, τότε πράγματι έχει αξία να «τείνουμε ευήκοον ους» σε αυτό που έχει να μας πει, διότι η κριτική του εδράζεται σε πραγματικό ενδιαφέρον. Αν, ωστόσο, πρόκειται για άτομο εκτός του στενού μας κύκλου, τότε λίγη αξία έχει η γνώμη του, διότι δεν πηγάζει από προσωπικό και ειλικρινές ενδιαφέρον, αλλά πρόκειται συνήθως για κακόβουλο σχόλιο, που γίνεται με ένα και μοναδικό στόχο: να μας πληγώσει.
Αγάπη στον εαυτό μας, αυτοπεποίθηση και έκφραση της μοναδικότητάς μας
Δεν είναι δυνατό να αρέσουμε σε όλους· σημασία έχει να έχουμε την αποδοχή των ανθρώπων που κατέχουν σημαντική θέση στη ζωή μας. Αλλά, και αν ακόμη δεν μπορούμε να έχουμε ούτε αυτό, το πιο σπουδαίο που μπορούμε να έχουμε είναι η αποδοχή του εαυτού μας από εμάς τους ίδιους. Ας δεχτούμε αυτό που είμαστε και, κυρίως, ας διαμορφώσουμε μόνοι μας και με απόλυτη ελευθερία αυτό που θέλουμε να γίνουμε, χωρίς να μας επηρεάζουν οι γνώμες των άλλων.
Κανείς δεν νομιμοποιείται να μας πει τι θα κάνουμε. Η ζωή είναι δική μας, είμαστε ελεύθεροι να κάνουμε τις επιλογές μας και έχουμε υποχρέωση, απέναντι στον εαυτό μας και μόνο, να εκφράσουμε τη μοναδικότητά μας. Αυτή εἰναι η καλύτερη απάντηση στην ισοπέδωση που προωθεί μετά μανίας η εποχή μας, από φόβο για ό,τι ξεφεύγει από τα συνηθισμένα.
Παύοντας να δίνουμε τόση σημασία στη γνώμη των άλλων, θα νιώσουμε πραγματικά απελευθερωμένοι, και μάλιστα από ανούσια δεσμά. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι θα αρχίσουμε να είμαστε ο εαυτός μας, καθώς δεν θα καταπιεζόμαστε πια από το τι θέλουν ή πιστεύουν οι άλλοι για εμάς. Αν σκεφτούμε πως έχουμε έλθει σε αυτήν τη ζωή, για να τη ζήσουμε όπως θέλουμε εμείς και όχι οι άλλοι, τότε αυτό είναι το καλύτερο δώρο που μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας.
