Φρέσκο ή σε λάδι, σε σκόνη ή πουρές φιγουράρει παντού ως απαραίτητο συστατικό σε σαλάτες, ορεκτικά και κυρίως, σε επιδόρπια, σάλτσες, ροφήματα, σνακ και παιδικές τροφές
Kάποτε ήταν οι γλυκοπατάτες, μετά ήρθαν το γκότζι μπέρι, οι σπόροι τσία, η κινόα, το φαγόπυρο. Όμως κανένα δεν έφτασε τη δημοτικότητα και την έκρηξη καλλιέργειας και πωλήσεων του «αχλαδιού του αλιγάτορα».
Σήμερα, έχει φτάσει να δανείζει το όνομά του σε αλυσίδες εστιατορίων, σε περιοδικές εκδόσεις, ακόμη και σε σειρά κλινοσκεπασμάτων. Μια απλή αναζήτηση του όρου «avocado» στην google, καταλήγει σε 489.000.000 αποτελέσματα σε μόλις 30΄! Πώς όμως το αβοκάντο έγινε αναπόσπαστο στοιχείο στην καθημερινότητα των κατοίκων του πλανήτη; Πού οφείλεται η κυριαρχία του και γιατί κανένα άλλο φρούτο δεν μπορεί να συγκριθεί μαζί του;
Ας πάρουμε την ιστορία από την αρχή
Το 1865, ο εξερευνητής William Dampier φτάνει σε ένα μικρό νησί στον Κόλπο του Παναμά και καταγράφει σπάνια είδη δέντρων της περιοχής. Στα κείμενά του κάνει λόγο για ένα ξεχωριστό είδος, που οι καρποί του μοιάζουν με μεγάλο λεμόνι, με πράσινη σάρκα και υφή όπως του βούτυρου. Ο Dampier περιγράφει επίσης τον τρόπο που καταναλώνεται από τους ντόπιους, αναμειγνύοντάς το με ζάχαρη και χυμό λεμονιού, αφού πρώτα αφαιρέσουν το σκληρό εξωτερικό του περίβλημα.
Μια άλλη εκδοχή της ιστορίας θέλει το αβοκάντο να «ανακαλύπτεται» στο Μεξικό από τη φυλή των Nahua, οι οποίοι του είχαν δώσει αρχικά την ονομασία ahuacati. Στην τοπική αργκό, η λέξη ahuacati είναι συνώνυμο των αρσενικών γεννητικών οργάνων που λόγω παρόμοιας μορφολογίας αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τη «βάφτιση» του φρούτου. Για άλλους συγγραφείς, η επιλογή του ονόματος αποδόθηκε στις αφροδισιακές ιδιότητες του ξεχωριστού πράσινου καρπού. Η άφιξή του όμως στις ΗΠΑ σηματοδότησε την ώρα της αλλαγής.
Η δύσκολη προφορά του ahuacati σε συνδυασμό με την ετυμολογία της λειτούργησαν καταλυτικά στην ανάγκη μετονομασίας του φρούτου, με τους διαφημιστές της εποχής να το επανασυστήνουν ως «αχλάδι του αλιγάτορα» κυρίως λόγω του σχήματος και της υφής της φλούδας του που θυμίζουν κροκόδειλο. Όμως ούτε αυτό αποδείχτηκε αποτελεσματικό για την ισχυρή τοποθέτησή του στην αγορά, με συνέπεια το φρούτο να ξανασυστηθεί για τρίτη φορά, με το όνομα αβοκάντο πια, κερδίζοντας το εισιτήριο για διεθνή καριέρα.
Δέκα χρόνια ξέφρενης πορείας
Το αβοκάντο φθάνει στο σήμερα, εδραιώνοντας σταδιακά την κυριαρχία του σε κάθε μήκος και πλάτος της Γης. Από το 2012, η αξία της παγκόσμιας αγοράς του φρούτου σημειώνει σταθερά ανοδική πορεία, αγγίζοντας σήμερα τα 15 δισεκατομμύρια δολάρια ανά έτος. Οι προβλέψεις για το μέλλον είναι ακόμη πιο ευοίωνες, με την αξία του κλάδου να φτάνει το 2027 τα 20 δισεκατομμύρια. Καταλύτης αυτής της πρωτοφανούς δημοφιλίας δείχνει να είναι η στροφή των καταναλωτών σε έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής, ιδιαίτερα μετά την επικράτηση της πανδημίας.
Ο παράγοντας υγεία και η προάσπισή της ως προτεραιότητες ανέδειξαν το αβοκάντο σε έναν ξεχωριστό σύμμαχο. Η πληθώρα των ευεργετικών για την υγεία ιδιοτήτων που του αποδίδουν επιτάχυναν την ένταξή του στην καθημερινή διατροφή των καταναλωτών, ακόμη και στην κοσμετολογία. Οπως ήδη διαφαίνεται, οι καταναλωτές θα εξακολουθήσουν να δίνουν μεγάλη προσοχή στην τήρηση της καλής τους υγείας επιλέγοντας το αβοκάντο για την καθημερινή τους διατροφή και μάλιστα στη βιολογική του εκδοχή. Επιπλέον, οι vegan ομάδες καταναλωτών που συνεχώς αυξάνονται σε αριθμό δηλώνουν ευθέως και ευθαρσώς τη σαφή τους προτίμηση στην υποκίτρινη «υπερτροφή».
Μια άλλη ομάδα καταναλωτών στους οποίους οφείλει την κυριαρχία του το αβοκάντο είναι και οι millennials, οι οποίοι το έχουν πλέον εντάξει στην καθημερινή τους διατροφή. Για πολλούς το πράσινο φρούτο δεν είναι πλέον τάση αλλά στοιχείο της καθημερινότητας, με την παρουσία του να είναι αισθητή σε κάθε γεύμα, σε κάθε σπίτι ή επιχείρηση εστίασης.
Ας είναι καλά τα κοινωνικά δίκτυα και οι αλγόριθμοι
Τη μοναδική του υπεροχή στον κόσμο της υγιεινής διατροφής το αβοκάντο δείχνει να την οφείλει και στα social media. Mόνο το 2017, καταγράφηκαν σε Instagram και Facebook σχεδόν 2.500.000 posts σχετικά με το αβοκάντο, ξεπερνώντας κατά πολύ το αμύγδαλο και τους σπόρους chia που ακολουθούν. Σήμερα, τα posts με το ίδιο hashtag φθάνουν τα 11.500.000, αποδίδοντας την πρωτοφανή αύξηση στους influencers του Διαδικτύου.
Στην ομάδα των «θαυμαστών» του, προστίθενται οι προσωπικοί γυμναστές, οι διατροφολόγοι, αλλά και οι σεφ που δεν παραλείπουν να πραγματοποιούν αναρτήσεις συνοδεία σχετικών φωτογραφιών, εδραιώνοντας την πολυχρηστικότητά του. Και οι αλγόριθμοι δείχνουν να συνηγορούν υπέρ της αύξησης για κατανάλωση αβοκάντο. Καθώς το ψάξιμο στις διαφορετικές μηχανές αναζήτησης καταγράφουν ως δημοφιλή τον όρο αβοκάντο, οι υπεύθυνοι marketing και δημιουργίας περιεχομένου εναρμονίζονται με την τάση. Έτσι, επικεντρώνονται στη δημιουργία περιεχομένου σχετικού με την πολυσυζητημένη υπερτροφή και ο καταναλωτής βομβαρδίζεται με εικόνες της σε κάθε παραλλαγή.
Η φιλο-ινσταγκραμική φύση του αβοκάντο ενισχύεται ακόμη περισσότερο από την εμφάνιση και πρόσθετων hashtags αφιερωμένων σε χαρακτηριστικά πιάτα που το έχουν ως βασικό τους υλικό. Το τοστ με αβοκάντο αν και πρωτοεμφανίστηκε στα μενού των εστιατορίων το 1993, το 2015 εκτοξεύθηκε ως αναφορά στο Instagram συγκεντρώνοντας περισσότερα από 2.500.000 εκατομμύρια posts. To 2017 τη θέση του πλέον δημοφιλούς κατακτά μια άλλη παραλλαγή του αβοκάντο, αυτή της τέχνης με αβοκάντο (avocado art), με αναρτήσεις που θέτουν στο επίκεντρο το φρούτο με τη μορφή τέχνης.
Προχωρώντας στον χρόνο, το 2018 ανακηρύσσεται ως τάση η πραγματοποίηση πρότασης γάμου με το δαχτυλίδι να προσφέρεται μέσα σε αβοκάντο. Για πολλούς, ο «πράσινος χρυσός», όπως συνηθίζουν να αποκαλούν το αβοκάντο, είναι αναπόσπαστο συστατικό στοιχείο της ποπ κουλτούρας, με σταρ του Χόλιγουντ να εκδίδουν βιβλία με αυτό ως κεντρικό θέμα ή να σχεδιάζουν συλλογές ρούχων με το δημοφιλές φρούτο τυπωμένο στο ύφασμα. Αυτή η ιδιότυπη συνύπαρξή του με τις τέχνες και τους celebrities ισχυροποίησε τη θέση του ως κάτι πολύ περισσότερο από ένα απλό τρόφιμο.
Σου μοιάζω, άρα υπάρχω
Η είσοδος της ιδιαίτερης υπερτροφής στην κοινωνική ζωή επιβεβαιώνει με τον καλύτερο τρόπο τη θεωρία της επίδρασης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στη διαμόρφωση διατροφικών τάσεων. H εποχή του μιμητισμού δείχνει να έχει υποστεί τον ψηφιακό μετασχηματισμό και όπως παλαιότερα οι άνθρωποι επηρεάζονταν από τον κοινωνικό τους περίγυρο, τώρα μιμούνται συμπεριφορές που παρατηρούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το «ανήκειν» ως ανάγκη δεν έπαψε να υφίσταται, αλλά πέρασε στη νέα εποχή όπου ο περίγυρος εξακολουθεί να επιδρά στην ψυχοσύνθεση του ατόμου-καταναλωτή μέσα από το ψηφιακό πλέον περιβάλλον.
Το ενδιαφέρον του καταναλωτή για υγιεινότερες επιλογές μπορεί να ενισχύθηκε λόγω της πανδημίας, αλλά η επικράτηση συγκεκριμένων τροφών όπως είναι το αβοκάντο οφείλεται σε μεγάλο ποσοστό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Στην άλλη πλευρά της κουζίνας, η ευρεία χρήση του ως πρώτη ύλη από τους επαγγελματίες συνδέεται απόλυτα με την κυριαρχία του στις καρδιές και το μυαλό των καταναλωτών. Oι πελάτες το αγαπούν και οι σεφ φροντίζουν να τους ικανοποιούν. Τόσο απλά.
Με φόρα από το Μεξικό
Η δυναμική της μεξικάνικης κουζίνας η οποία έχει επικρατήσει και στο ευρωπαϊκό «έδαφος» είναι ένας ακόμη από τους βασικούς υπαίτιους για τη δημοφιλία του αβοκάντο. Εκτός ευρωπαϊκών συνόρων, λάτρεις της μεξικάνικης κουζίνας δηλώνουν επίσης Καναδοί και Αμερικανοί. Σε μια πρώτη ανάγνωση, η φύση της συγκεκριμένης εθνικής κουζίνας με γρήγορα, νόστιμα και πολυδιάστατα πιάτα είναι αυτή που κερδίζει τις καρδιές όλων των λαών.
Ειδικά για τις ΗΠΑ, προστίθεται και ο δημογραφικός παράγοντας, δεδομένου ότι αυξάνεται συνεχώς ο πληθυσμός των Λατίνων κατοίκων στη χώρα. Αλλος ένας λόγος για την αγάπη των σεφ στο αβοκάντο είναι η βιωσιμότητα, παρόλο που υπάρχει σαφής επιχειρηματολογία και για το αντίθετο… Στην πρώτη διάσταση του θέματος, η τάση προστάζει σεβασμό στην πρώτη ύλη και διατήρηση του οικοσυστήματος. Κατά συνέπεια, η επανάσταση της «φύσης», όπως τη χαρακτηρίζουν, βρίσκει συνεχώς νέους υποστηρικτές από το μαγειρικό στερέωμα.
Ο Daniel Humm και ο Alain Ducasse είναι από τους πρώτους που δήλωσαν τη συμπαράστασή τους στο άτυπο κίνημα υπέρ του αβοκάντο και άλλων υπερτροφών. Για πολλούς, η προτίμηση των σεφ στο αβοκάντο δεν σχετίζεται με τη συνεισφορά του στην υγεία αλλά με την προσπάθειά τους να περιορίσουν τα κόστη τους σε πρώτες ύλες όπως είναι η πάπια και το μοσχάρι.
Μια νέα αγορά ανατέλλει
Παρόλο που η υπάρχουσα προσφορά σε βιολογικό αβοκάντο δεν καλύπτει τη ζήτηση, αναδύεται μια χρυσή ευκαιρία στο πεδίο της επιχειρηματικότητας. Μάλιστα στα μέσα του 2022 διοργανώθηκε στις ΗΠΑ παγκόσμιο συνέδριο με θέμα το αβοκάντο, στο οποίο συζητήθηκαν διεξοδικά οι τρόποι που οι εταιρείες μπορούν με τη βοήθεια της καινοτομίας και της τεχνολογίας να υποστηρίξουν την περαιτέρω ανάπτυξη της διεθνούς αγοράς. Μια αναδυόμενη τάση που δείχνει να ευνοεί τη συνέχιση της επικράτησής του είναι αυτή των έτοιμων προς κατανάλωση τροφίμων.
Οι πρώτες μελέτες υποστηρίζουν πως οι καταναλωτές είναι πρόθυμοι να δαπανήσουν περισσότερα χρήματα για την αγορά τέτοιων τροφίμων όπως είναι για παράδειγμα το αβοκάντο. Σε χώρες όπως είναι η Μεγάλη Βρετανία και η Ολλανδία η τάση του έτοιμου προς βρώση τροφίμου είναι ήδη στην κορυφή, επιβεβαιώνοντας τις προβλέψεις για τη συνέχιση της επέλασης του «αχλαδιού του αλιγάτορα».
Αυτή η τροχιά ανάπτυξης δείχνει να ανακόπτεται από τη γρήγορη ωρίμανση του φρούτου που αναγκάζει παραγωγούς και προμηθευτές στην ταχύτατη διοχέτευσή του στην αγορά. Ήδη αρκετές εταιρείες έχουν κάνει δυναμική είσοδο στην αγορά του αβοκάντο αναπτύσσοντας εργαλεία που «προβλέπουν» αλλά και εκτιμούν τον χρόνο ωρίμανσής του ώστε να προλαμβάνουν τη μη άμεση διανομή του στην αγορά.
Η κατάσταση στον κόσμο και την Ελλάδα
Όπως αναφέρει το περιοδικό «Δήμητρα», στην Ελλάδα, από τα λίγα διαθέσιμα αξιόπιστα στατιστικά στοιχεία, οι παραγωγικές φυτείες αβοκάντο υπολογίζονται στα 6 χιλιάδες στρέμματα, ενώ οι παραγόμενες ποσότητες καρπών αβοκάντο στους 5 χιλιάδες τόνους περίπου. Το 80% περίπου των καλλιεργούμενων εκτάσεων βρίσκεται στην περιοχή των Χανίων. Τα τελευταία χρόνια, εξαιτίας και των προβλημάτων στη διάθεση των εσπεριδοειδών, αλλά και των ελκυστικών τιμών που απολαμβάνουν οι παραγωγοί, σημειώνεται έντονο ενδιαφέρον για νέες φυτεύσεις αβοκάντο. Η έκταση των νέων φυτεύσεων δεν μπορεί όμως να προσδιορισθεί με ακρίβεια, λόγω της έλλειψης αξιόπιστης καταγραφής τους.
Οι νέες φυτεύσεις γίνονται χρησιμοποιώντας κυρίως πολλαπλασιαστικό υλικό Ελαχίστων Κοινοτικών Προδιαγραφών που παράγεται σε τοπικά φυτώρια, τα οποία χρησιμοποιούν σπορό- φυτα ως υποκείμενα. Υπάρχουν και κάποιες νέες φυτεύσεις, στις οποίες έχει χρησιμοποιηθεί εισαγόμενο πολλαπλασιαστικό υλικό με κλωνικώς αναπαραγόμενα υποκείμενα.
Οι ποικιλίες που συ- νήθως προτιμώνται στις νέες φυτεύσεις είναι η Hass (κυρίως), η Fuerte, η Zutano, η Reed κ.ά. Κάποιοι από τους παραγωγούς, που έχουν χρησιμοποιήσει πολλαπλασιαστικό υλικό από το εξωτερικό, έχουν εισαγάγει και την ποικιλία Lamb Hass. Παρόλη τη μεγάλη αύξηση των καλλιεργούμενων εκτάσεων με αβοκάντο στην Ελλάδα, θεωρείται ότι υπολείπεται ακόμα πολύ των δυνατοτήτων και των αναγκών της αγοράς, τόσο της ελληνικής όσο και της ευρωπαϊκής.
Κατευθύνσεις για την ελληνική παραγωγή αβοκάντο
Στην Ελλάδα, αν και υπάρχει έντονο ενδιαφέρον για την καλλιέργεια του αβοκάντο, οι νέες φυτεύσεις πραγματοποιούνται χωρίς να λαμβάνονται μέτρα για την ελαχιστοποίηση των πιθανοτήτων εισαγωγής των ασθενειών που προκαλούνται από τα παθογόνα P. cinammomi και ASBVd (Sunblotch).
Στην πραγματικότητα, λίγα είναι γνωστά για την παρουσία και την κατανομή τους στις ελληνικές φυτείες αβοκάντο, κάτι που κάνει αναγκαία τη θέσπιση προγραμμάτων επισκοπήσεων που θα αποτυπώσουν την υπάρχουσα κατάσταση. Απολύτως επιβεβλημένη είναι επίσης η παραγωγή και εμπορία πιστοποιημένου πολλαπλασιαστικού υλικού αβοκάντο, που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες και απαιτήσεις της σύγχρονης δενδροκομίας.
Για να γίνει αυτό, χρειάζεται η άμεση δημιουργία και λειτουργία προβασικών φυτειών αβοκάντο από κάποιο φορέα εποπτευόμενο από το δημόσιο, ο οποίος θα παρέχει στους Έλληνες φυτωριούχους πιστοποιημένο υλικό για τη δημιουργία δενδρυλλίων φύτευσης.
Η έναρξη κάποιου προγράμματος δημιουργίας και αξιολόγησης υποκειμένων αβοκάντο θα μπορούσε σε βάθος χρόνου να βοηθήσει στην απεξάρτηση της ελληνικής παραγωγής αβοκάντο από το εισαγόμενο φυτωριακό υλικό, που εκτός των άλλων, έχει μεγάλο κόστος αγοράς και δεν έχει δημιουργη- θεί ακριβώς για τις ελληνικές συνθήκες.
Παράλληλα, χρειάζεται η περαιτέρω εξέλιξη της υπάρχουσας τεχνολογίας αγενούς πολλα- πλασιασμού του αβοκάντο, κάτι που θα βοηθήσει στη γρήγορη και αξιόπιστη αναπαραγωγή των φαινοτυπικών χαρακτηριστικών των επιλεγμένων υποκειμένων αβοκάντο.
