Σε όλους μας έχει τύχει να επιστρέψουμε από μια συνάντηση με έναν φίλο και να νιώθουμε εντελώς εξαντλημένοι. Ή να πήγαμε στο σπίτι ενός μέλους της οικογένειας με καλή ψυχολογία και να φύγαμε με κακή. Αν αυτό μας ακούγεται οικείο, μπορεί να υπήρξαμε το «συναισθηματικό σφουγγάρι» κάποιου χωρίς καν να το έχουμε καταλάβει.
Το να λειτουργούμε σαν συναισθηματικό σφουγγάρι σημαίνει ότι τείνουμε να απορροφάμε και να εσωτερικεύουμε τα αρνητικά συναισθήματα κάποιου κοντινού προσώπου (φίλου, συναδέλφου, συγγενή κ.λπ.) συχνά χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε και κατά κανόνα προσπαθώντας να βρούμε λύση και να ανακουφίσουμε τον άλλον ακόμα και εις βάρος της ψυχολογίας μας.
Φυσικά αυτό δεν σημαίνει μόνο ότι αισθανόμαστε απλώς λυπημένοι ή αγχωμένοι επειδή κάποιος που αγαπάμε περνάει δύσκολες στιγμές. Αυτό συμβαίνει σε όλους, και είναι λογικό και επιθυμητό κάποιος να νοιάζεται και να έχει ενσυναίσθηση, είναι άλλωστε ένα χαρακτηριστικό που παίζει ουσιαστικό ρόλο στο να γίνει κάποιος καλύτερος φίλος, σύντροφος, συνάδελφος, συγγενής…
Ωστόσο, όταν όχι μόνο αντιλαμβανόμαστε τα συναισθήματα του άλλου, αλλά τα καταπίνουμε και τα κάνουμε δικά μας και επιπλέον νιώθουμε πως η δουλειά μας είναι να διασφαλίσουμε ότι ο άλλος άνθρωπος θα ανακουφιστεί και θα νιώσει καλύτερα αρχίζουν να δημιουργούνται προβλήματα.
Πώς θα καταλάβουμε ότι λειτουργούμε σαν ένα «συναισθηματικό σφουγγάρι»
* Αισθανόμαστε συναισθηματικά εξαντλημένοι, ή και αγανακτισμένοι, χωρίς υποστήριξη και με την αίσθηση ότι δεν μας ακούει κανείς, αφού περάσουμε χρόνο με τον σύντροφο ή τον φίλο μας;
* Νιώθουμε υποχρεωμένοι να είμαστε συνεχώς διαθέσιμοι στο άλλο άτομο, ακόμα και όταν δεν είναι βολικό για εμάς;
* Παραμελούμε τις δικές μας ανάγκες προκειμένου να φροντίσουμε τις συναισθηματικές ανάγκες του άλλου ατόμου;
* Νιώθουμε φόβο ή έντονη αμηχανία όταν ο φίλος ή ο σύντροφός μας βρίσκεται σε αρνητική κατάσταση ενώ παράλληλα αισθανόμαστε υποχρέωση να κάνουμε ή να πούμε κάτι για να αλλάξουμε τη διάθεσή τους;
* Δυσκολευόμαστε να θέσουμε όρια και να πούμε όχι στις απαιτήσεις του άλλου ατόμου;
* Προσπαθούμε συνεχώς να διορθώσουμε ή να λύσουμε τα προβλήματα του άλλου, αντί να του επιτρέψουμε να αναλάβει την ευθύνη για τα δικά του συναισθήματα και τις δικές του πράξεις;
* Δυσκολευόμαστε να ξεχωρίσουμε τα δικά μας συναισθήματα από τα συναισθήματα του άλλου ατόμου;
Αν απαντάμε «ναι» στις παραπάνω ερωτήσεις, τότε λειτουργούμε με αυτόν τον λανθασμένο τρόπο, φορτώνοντας πάνω μας τα προβλήματα και τα συναισθήματα ων άλλων.
Η διαφορά του σφουγγαριού από τον καλό φίλο
Είναι αλήθεια ότι όσο πιο βαθιά είναι μια σχέση τόσο περισσότερη συναισθηματική προσπάθεια και επένδυση απαιτείται για τη διατήρησή της. Ωστόσο, υπάρχει σαφής διαφορά μεταξύ του να αποτελούμε το «συναισθηματικό σφουγγάρι» και του να είμαστε ένας «καλός φίλος».
Το να είναι κάποιος καλός φίλος ή σύντροφος συχνά περιλαμβάνει την υποστήριξη και την κατανόηση των συναισθημάτων του άλλου, αλλά περιλαμβάνει επίσης τον καθορισμό υγιών ορίων και τη φροντίδα της δικής μας συναισθηματικής ευεξίας και όχι την ανάληψη του μεγαλύτερου μέρους του συναισθηματικού βάρους.
Πώς μπορούμε να βγούμε από αυτόν τον ρόλο
Κατ’ αρχάς χρειάζεται να εξηγήσουμε στο άλλο άτομο πώς αισθανόμαστε και να το ενημερώσουμε ότι δεν είμαστε σε θέση να είμαστε το μοναδικό σύστημα υποστήριξής του. Χρειάζεται να θέσουμε σαφή όρια σχετικά με το τι είμαστε και τι δεν είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε για αυτόν συναισθηματικά.
Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τον καθορισμό ορίων σχετικά με το πόσο χρόνο είμαστε διατεθειμένοι να αφιερώσουμε για να τον ακούσουμε ή και να πούμε όχι σε ορισμένες απαιτήσεις.
Αλλά πάνω απ’ όλα, χρειάζεται να φροντίσουμε τη δική μας συναισθηματική ευημερία, να αφιερώσουμε χρόνο για τον εαυτό μας, ασχολούμενοι με δραστηριότητες που μας ευχαριστούν για να μπορούμε να γεμίζουμε τις συναισθηματικές μας μπαταρίες.
Στη συνέχεια πρέπει να προσπαθήσουμε να μην αναλωνόμαστε στην ανησυχία για το τι μπορεί να συμβεί στο μέλλον. Αντ’ αυτού, χρειάζεται να επικεντρωθούμε στο παρόν και στο τι μπορούμε να κάνουμε για να φροντίσουμε πρώτα τον εαυτό μας και στη συνέχεια τους άλλους.
Κι αν εμείς χρησιμοποιούμε κάποιον άλλον ως το «συναισθηματικό μας σφουγγάρι»;
Είναι σημαντικό να αναλάβουμε την ευθύνη και να αντιμετωπίσουμε τη συμπεριφορά μας και να καταφέρουμε να ζητήσουμε συγγνώμη για οποιαδήποτε ζημιά μπορεί να προκαλέσαμε. Αλλά για να δεσμευτούμε πραγματικά να αλλάξουμε, το κλειδί είναι να μάθουμε να διαχειριζόμαστε τα δικά μας συναισθήματα με υγιή τρόπο.
Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την αναζήτηση υποστήριξης και βοήθειας από κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, που θα μας βοηθήσει να μάθουμε πώς να στηρίζουμε και να φροντίζουμε τον εαυτό μας. Σημαντικό είναι να μάθουμε να σεβόμαστε τα όρια των άλλων και να φροντίζουμε να μην τα ξεπερνάμε.
Ωστόσο θα πρέπει να θυμόμαστε ότι το να χρησιμοποιούμε τον άλλον ως «συναισθηματικό σφουγγάρι» είναι μια μαθημένη συμπεριφορά και χρειάζεται χρόνος και προσπάθεια για να την αλλάξουμε. Τέλος, είναι σημαντικό να είμαστε ευγενικοί και συμπονετικοί με τον εαυτό μας όσο προσπαθούμε να αλλάξουμε αυτή τη μαθημένη συμπεριφορά.
