«Κόβονται» από ΚΕΑ και επιδόματα φτώχειας αλλά… αυξάνονται για όλους τους άλλους – Σε Υγεία, Παιδεία και μειώσεις άλλων φόρων τα 600 εκατομμύρια που θα εξοικονομηθούν
Νέα εποχή στη φορολόγηση των ελευθέρων επαγγελματιών: όσοι δεν δηλώνουν ποτέ ούτε 1 ευρώ κέρδος στην εφορία (ασχέτως πώς βγάζουν) δεν θα πληρώνουν Τέλος Επιτηδεύματος 650 ευρώ «ακατέβατα», σαν ένα ελάχιστο φόρο ανά επαγγελματικό ΑΦΜ όπως εδώ και 12 χρόνια ισχύει. Αλλά θα φορολογούνται για ένα ελάχιστο τεκμαρτό εισόδημα 10.920 ευρώ και θα πληρώνουν τον φόρο εισοδήματος που αναλογεί (1.102 ευρώ) μαζί με ένα μειωμένο Τέλος (325 ευρώ). Συνολικά έτσι, η συντριπτική πλειοψηφία (7 στους 10) που δηλώνει εισόδημα κάτω από 11.000 ευρώ το χρόνο, θα πληρώνει 1.427 ευρώ, δηλαδή έως και 777 ευρώ παραπάνω από σήμερα. Και αν τους «έπιαναν» ήδη τα ελάχιστα τεκμήρια διαβίωσης (πχ για 5.000 ευρώ αν έχουν και ένα σπίτι 50 τμ) τότε η επιβάρυνση είναι ακόμα μικρότερη, αφού πλήρωναν ήδη 1.100 ευρώ φόρο και το 2024 θα δώσουν 327 ευρώ περισσότερα.
Ωστόσο «φοροδιαφυγή υπάρχει και πάνω από τα 10.920 ευρώ» λένε στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών. Και μπορεί ο «πήχης» της ελάχιστης αμοιβής κάθε επαγγελματία να τέθηκε τελικά στα 10.920 ευρώ, υπό προϋποθέσεις όμως μπορεί να φτάνει στα 12.012€ ή 13.104€ ή και στα 14.196€ αν κάποιος έχει πάνω από μία ή δύο ή τρεις “τριετίες” στο επάγγελμα (όπως και οι μισθωτοί), ή και στα 30.000 ευρώ αν τόσα δίνει το χρόνο σε έναν υπάλληλό του, ή και έως στα 50.000 ευρώ, ανάλογα με το πόσο μεγάλους τζίρους κάνει η επιχείρησή του.
«Αυτοί που θα δουν οι αυξήσεις είναι αυτοί που δεν πληρώνουν φόρους» καθησυχάζει πάντως ο Κωστής Χατζηδάκης. Και μπορεί το ζήτημα που προκαλεί μεγαλύτερες αντιδράσεις (θετικές ή αρνητικές) από το νέο φορολογικό νομοσχέδιο να είναι η επιβολή τεκμαρτού ελάχιστου φορολογητέου εισοδήματος 10.920 ευρώ στους ελεύθερους επαγγελματίες, στο οικονομικό επιτελείο όμως θεωρούν τη διάταξη αυτή, ως ένα μικρό μέρος μόνον του συνολικού σχεδίου καταπολέμησης της φοροδιαφυγής στη χώρα μας.
Και αυτό διότι με το ίδιο νομοσχέδιο καθιερώνεται και μία πλειάδα νέων ελεγκτικών μέτρων όπως, μεταξύ άλλων :
· σύνδεση POS και ταμειακών μηχανών με την ΑΑΔΕ (α΄εξάμηνο 2024),
· «κλείδωμα» των φορολογικών δηλώσεων (Ε3 και Ε1) με τα στοιχεία MyDATA ώστε κανείς να μην εμφανίζει μεγαλύτερες δαπάνες ή μικρότερα έσοδα και κέρδη (φορολογητέα εισοδήματα) από όσα διαβιβάζονται και «βλέπει» η ΑΑΔΕ,
· στοχευμένους ελέγχους σε όσους εμφανίζουν μονίμως ζημίες, ή αναντιστοιχία αγορών με πωλήσεις και αποθέματα, ή δεν ανταποκρίνονται στις προσκλήσεις της εφορία κλπ,
· απαγόρευση και πρόστιμα για μετρητά στις αγοραπωλησίες ακινήτων.
Άμεση δράση
Στην χθεσινή παρουσίαση των νέων μέτρων από την ηγεσία του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας, ο Κωστής Χατζηδάκης εξηγούσε πως δεν αρκεί να εξαγγέλλονται νέα μέτρα που “θα αποδώσουν σε βάθος χρόνου κάποτε”, αλλά μέχρι τότε να χάνεται χρόνος και χρήμα. Περιέγραψε δηλαδή το τεκμήριο ελάχιστης επιχειρηματικής αμοιβής, σαν μια λύση ανάγκης –προσωρινή ενδεχομένως- μέχρι να αποδώσουν στο σύνολό τους όλα τα άλλα νέα μέτρα.
Για όσο καιρό πάντως θα εφαρμόζεται, το ελάχιστο τεκμαρτό εισόδημα για επαγγελματίες θα αυξάνεται, όταν αυξάνεται και ο κατώτατος μισθός στη χώρα. Αν δηλαδή τα 780 ευρώ που ισχύουν σήμερα γίνουν πχ 800 ή 820 ευρώ το 2024, τότε και το ελάχιστο επιχειρηματικό εισόδημα θα αυξάνεται (Χ14) από τα 10.920 ευρώ για το 2023, στα 11.200 ή και στα 11.480 ευρώ αντίστοιχα.
Σαν μέτρο «άμεσης απόδοσης» πάντως, το νέο σύστημα θα είναι μαχητό και θα μπορεί να αμφισβητηθεί. Θα προβλέπει και πολλές εξαιρέσεις και μειώσεις (“μπλοκάκηδες”, αγρότες, νέους επαγγελματίες, κατοίκους μικρών χωριών και νησιών, όσους έχουν κάνει παύση εργασιών ή βρίσκονται σε νοσοκομεία, ιδρύματα κλπ). Στόχο θα έχει όχι μόνο να πληρώσουν 600 εκατομμύρια ευρώ παραπάνω φόρους όσοι επαγγελματίες αποκρύπτουν εισοδήματα. Αλλά να επιφέρει φορολογική και κοινωνική δικαιοσύνη:
· μεταξύ των 735.000 αυτοαπασχολουμένων, επαγγελματιών και εμπόρων της χώρας: το 2024 θα κληθούν εισφέρουν 2,3 δισ. ευρώ το 2024, έναντι 1,7 δισ. ευρώ φέτος. Αλλά το μεγαλύτερο βάρος (50% των συνολικών εσόδων) δεν θα το σηκώνει πια το 4% των επαγγελματιών όπως ως τώρα, αλλά το 12%. Και αντί το 40% να πληρώνει κάτω από 1.000 ευρώ φόρο, το 54% θα πληρώνει 1.000 – 3.000€. Για τους περισσότερους, η επιβάρυνση δεν θα είναι μεγαλύτερη από 500- 600 ευρώ το χρόνο. Πολλοί επαγγελματίες μάλιστα θα δουν και όφελος καθώς μειώνεται το τέλος επιτηδεύματος κατά 25%-50% το 2024, με στόχο την κατάργησή τους, από το 2025 για τα εισοδήματα του 2024.
· μεταξύ επαγγελματιών και μισθωτών: δεν θα πληρώνουν φόρους κάτω από 1.000 ευρώ 1 στους αυτοαπασχολούμενοι , ούτε θα λαμβάνουν πια κατά προτεραιότητα όλα τα κοινωνικά επιδόματα, αφήνοντας “εκτός νυμφώνος” ανέργους, αναπήρους, χαμηλόμισθους και κατωτασυνταξιούχους. Οι “επαγγελματίες” της φοροδιαφυγής δεν θα μπορούν πλέον να ζουν λαμβάνοντας Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα χωρίς να έχουν πραγματική ανάγκη, ούτε να προηγούνται τα παιδιά τους στους βρεφονηπιακούς σταθμούς επειδή οι ίδιοι δηλώνουν “εισοδήματα πείνας” κατά το δοκούν. Τα κονδύλια για τις παροχές αυτές θα ανακατευθυνθούν σε άλλους που αποκλείονταν και τα ποσά επιδότησης θα αυξηθούν για τους πραγματικά δικαιούχους.
· μεταξύ επαγγελματιών και των υπολοίπων φορολογουμένων: τα επιπλέον 600 εκατομμύρια ευρώ θα χρηματοδοτήσουν και άλλες μειώσεις φόρων (πέραν του τέλους επιτηδεύματος) αλλά και δαπάνες για Υγεία και Παιδεία για όλους τους πολίτες.
Παγίδες
Ωστόσο πολλά στοιχεία του νέου μέτρου, μένει ακόμα να αποσαφηνιστούν. Για παράδειγμα:
· το τεκμήριο δεν θα ισχύει για μισθωτούς που ασκούν παράλληλα και ελεύθερο επάγγελμα, εφόσον από τον μισθό τους υπερκαλύπτουν το ελάχιστο επιχειρηματικό φορολογητέο εισόδημα που τους αντιστοιχεί. Ωστόσο πρέπει να ξεκαθαριστεί αν θα ισχύσει το ίδιο και για όσους δεν είναι μισθωτοί, αλλά έχουν άλλα δηλωμένα εισοδήματα (πχ από συντάξεις, ενοίκια, μερίσματα κλπ) με βάση τα οποία προκύπτει ότι υπερκαλύπτουν τις ανάγκες διαβίωσης και δεν είναι αναγκασμένοι να βγάζουν 10.920 ευρώ από το ελεύθερο επάγγελμα για να ζήσουν οι ίδιοι και οι οικογένειές τους.
· το ελάχιστο τεκμαρτό εισόδημα των 10.920 ευρώ μπορεί να προσαυξάνεται σε έως και 50.000 ευρώ υπό προϋποθέσεις, όπως πχ σε 14.196 ευρώ αν έχει κάποιος πάνω από 12 χρόνια στο επάγγελμα, ή όσο είναι ο πιο υψηλός μισθός των υπαλλήλων του (έως στα 30.000€ αν τόσα δίνει πχ ένας εστιάτορας στον σεφ τον οποίο απασχολεί). Μπορεί ακόμα όμως και να διπλασιάζεται (αλλά όχι πάνω από 50.000 ευρώ) αν ο τζίρος των εισπράξεων ξεπερνά το 100% ή και 200% του μέσου όρου του κλάδου του (ΚΑΔ). Ο υφυπουργός Οικονομικών Χάρης Θεοχάρης ξεκαθάρισε ότι το κριτήριο του τζίρου που μπορεί να «απογειώσει» το ελάχιστο δηλωθέν εισόδημα θα κρίνεται με βάση τον μέσο τζίρο του κάθε επαγγέλματος της προηγούμενης χρονιάς. Συνεπώς πρέπει να φανεί αν και πώς το κρίσιμο στοιχείο αυτό θα δημοσιοποιείται, ώστε να γνωρίζει εκ των προτέρων και ο κάθε φορολογούμενος από την αρχή της χρονιάς ήδη, για ποιο τεκμαρτό εισόδημα αναμένεται να φορολογηθεί.
· το τεκμαρτό εισόδημα των 10.920 ευρώ θα είναι «μαχητό» και όποιος δεν το υπερκαλύπτει, θα απολαμβάνει μικρότερη μείωση Τέλους Επιτηδεύματος, δηλαδή 487,50 ευρώ αντί 325 ευρώ το 2024. Η τελική διάταξη θα πρέπει να αποσαφηνίζει όμως αν η εφορία θα αποδέχεται την αίτηση του φορολογουμένου μόνο για περιορισμένους λόγους (πχ στράτευση ή νοσηλεία σε νοσοκομεία ή ίδρυμα κλπ) όπως ισχύει για τις αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης, ή θα γίνονται δεκτές και άλλες εξηγήσεις που σχετίζονται με την πορεία του κλάδου και της αγοράς, όπως πχ πτώση της εμπορικότητας ή των πωλήσεων λόγω κρίσης, διεθνών γεγονότων, καιρικών φαινομένων, τεχνικών εργασιών ή παρεμβάσεων στην περιοχή κλπ.
Πώς θα λειτουργεί
Με βάση όλα τα παραπάνω πάντως, με νέο σύστημα, τα εκκαθαριστικά φόρου του 2024 θα πιο «αλμυρά», για όσους δήλωναν μέχρι τώρα κάτω από 9.000 ευρώ το χρόνο. Από εκεί και πάνω, άλλοι θα έχουν και ωφέλεια έως 325 ευρώ, από τη μείωση του τέλους επιτηδεύματος. Για παράδειγμα:
· Αυτοαπασχολούμενος με δηλωθέν 50.000 ευρώ: δεν θα έχει καμία απολύτως επιβάρυνση. Αντιθέτως θα έχει άμεσα μείωση 325 ευρώ και, προοπτικά, άλλα 325 από την οριστική κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος 650 ευρώ.
· Νέος αυτοαπασχολούμενος (έως 3 χρόνια) με 3.000 δηλωθέν εισόδημα: είχε 270 ευρώ φόρο και θα συνεχίσει να έχει τον ίδιο φόρο χωρίς αλλαγή.
· Παλιός αυτοαπασχολούμενος με δηλωθέν 1.500 ευρώ: είχε 135 ευρώ φόρο και 650 ευρώ τέλος. Σύνολο 785 ευρώ. Με το νέο σύστημα θα φορολογηθεί για τεκμαρτό εισόδημα (με 10 χρόνια και άνω) ύψους 14.196 και θα έχει αύξηση επιβάρυνσης κατά 1.038 ευρώ.
· Αυτοαπασχολούμενος με δηλωθέν 7.000 ευρώ και 200.000 τζίρο: είχε 630 ευρώ φόρο και 650 ευρώ τέλος. Σύνολο 1.280 ευρώ. Με το νέο σύστημα θεωρούμε 14.196 ως εισόδημα και επειδή έχει μεγάλο τζίρο θα προσαυξηθεί κατά 70% σε 24.133 ευρώ φορολογητέο εισόδημα. Συνολικά θα έχει μια αύξηση στη φορολογική επιβάρυνση κατά 2.977 ευρώ.
· Αυτοαπασχολούμενος με μηδέν δηλωθέν εισόδημα και μεγάλο τζίρο. Σήμερα πληρώνει μόνο τέλος επιτηδεύματος 650 ευρώ. Με τις προσαυξήσεις του εργοδοτικού κόστους και του μεγάλου τζίρου πηγαίνει σε 25.833 ευρώ φορολογητέο εισόδημα και έχει αύξηση στη φορολογία κατά 4.083 ευρώ.
Το πρόβλημα
· το 37% των ελευθέρων επαγγελματιών που δεν πληρώνουν σήμερα ούτε 1 ευρώ για φόρο εισοδήματος (οι 272.000 από συνόλου 735.000 ή ο ένας στους 3). Μάλιστα 75.000 ΑΦΜ (ή 1 στους 10) δεν πληρώνουν σήμερα ούτε καν Τέλος Επιτηδεύματος.
· το 36% των επαγγελματιών που πληρώνει για φόρο εισοδήματος μόλις 1 έως 1.000 ετησίως, να πληρώνει πλέον τουλάχιστον 1.427 ευρώ
· το 80% των επαγγελματιών πληρώνει φόρο εισοδήματος κάτω από 2.000 ευρώ.
