Ποια ήταν η πρώτη σας ανάμνηση; Είναι μια περίεργη ερώτηση που πολλές φορές μετατρέπεται σε μια μεγάλη συζήτηση στις παρέες. Όταν το σκέφτομαι, μού έρχονται στο νου ορισμένες εικόνες, αλλά καμία συγκεκριμένη, ηλικία, μέρος, μέρα ή πράξη φαίνεται να είναι τόσο συμπαγής που να μπορώ να την περιγράψω. Δεν θυμάμαι να είμαι μωρό, να βγάζω το πρώτο μου δόντι ή να μαθαίνω να περπατάω και να μιλάω, αλλά θυμάμαι να κρατάω την πρώτη μου κούκλα, να χάνω το πρώτο μου δόντι και να μαθαίνω ποδήλατο.
Σύμφωνα με την Carole Peterson, καθηγήτρια ψυχολογία στο Memorial University Newfoundland που μελετά τις παιδικές αναμνήσεις, τα μικρά παιδιά έχουν την ικανότητα να ανακαλούν γεγονότα από όταν ήταν ακόμα και 20 μηνών, αλλά αυτές οι αναμνήσεις φαίνεται να χάνονται μέχρι τα 4 – 7 έτη.
Οι άνθρωποι συνηθίζουν να θεωρούν ότι ο λόγος που δεν έχουμε πρώιμες αναμνήσεις είναι επειδή τα παιδιά δεν έχουν ένα ανεπτυγμένο σύστημα μνήμης ή δεν μπορούν να θυμηθούν, αλλά αποδείχτηκε πως τίποτα από αυτά δεν ισχύει. Τα παιδιά έχουν ένα πολύ καλό μνημονικό σύστημα. Αλλά το αν κάτι θα μείνει για πολύ στη μνήμη μας εξαρτάται από πολλούς άλλους παράγοντες. Η Peterson πιστεύει ότι δύο από τους σημαντικότερους παράγοντες της μνήμης είναι το συναίσθημα και η συνοχή της ανάμνησης.
Η μνήμη που βασίζεται σε γεγονότα ή ιστορίες είναι αυτό στο οποίο εστιάζουμε συνήθως όταν μιλάμε για «πρώτες» αναμνήσεις, αλλά δεν είναι το μόνο είδος. Ο αναπτυξιακός ψυχολόγος Steven Reznick αναφέρει ότι η παιδική αμνησία είναι μια «μάλλον αρχαϊκή δήλωση» αφού μετά τη γέννηση, τα μωρά μπορούν να αρχίσουν να διαμορφώνουν εντυπώσεις προσώπων και να αντιδρούν όταν ξαναβλέπουν αυτά τα πρόσωπα. Πρόκειται για μνήμη αναγνώρισης, ενώ η ικανότητα να καταλαβαίνουμε λέξεις και να μαθαίνουμε μια γλώσσα ονομάζεται εργασιακή μνήμη, η οποία δημιουργείται όταν είμαστε περίπου 6 μηνών.
«Όταν (κατηγορούσαμε) τα μωρά ότι έχουν αμνησία, αυτό για το οποίο μιλούσαμε ήταν η επεισοδιακή αμνησία», εξηγεί ο Reznick. Για να μπορέσουμε να ανακαλέσουμε γεγονότα, χρειάζεται να μπορούμε να κατανοήσουμε τις έννοιες πίσω από αυτά, και να βασιζόμαστε και στη γλώσσα, ώστε να μπορέσουμε να δώσουμε νόημα στις πληροφορίες.
«Για την ανάμνηση της γέννησης του αδερφού μου, χρειάζεται να καταλάβω έννοιες όπως νοσοκομείο και αδερφός», εξηγεί ο Alasdair Wilkins. Και τι συμβαίνει με τις αναμνήσεις από γεγονότα που ποτέ δεν συνέβησαν; Ως ενήλικες, συχνά αναρωτιόμαστε αν μια ανάμνηση είναι αληθινή ή κάτι που φτιάξαμε στη φαντασία μας.
Οι ψευδείς αναμνήσεις υπάρχουν, αλλά ξεκινούν αρκετά αργότερα στη ζωή. Για την ακρίβεια, ο Peterson διεξήγαγε μια μελέτη στην οποία παρουσίασε σε μικρά παιδιά φανταστικά γεγονότα ώστε να δει αν μπορούσε να τα παραπλανήσει στο να θυμούνται ανύπαρκτα γεγονότα. Αλλά τα παιδιά το αντιλήφθηκαν. Τα μεγαλύτερα παιδιά και οι ενήλικες μπορεί να δημιουργούν αναμνήσεις ως αποτέλεσμα της ανάγκης τους να καταλάβουν τον κόσμο.
Και έχετε ποτέ μπει σε ένα σπίτι, περπατήσει σε μια πόλη, φάει ακόμα και σε ένα εστιατόριο και ξαφνικά να νιώσετε ένα εξαιρετικά οικείο συναίσθημα ότι έχετε ξαναβρεθεί σε αυτό το μέρος, αλλά δεν μπορείτε να θυμηθείτε συγκεκριμένες λεπτομέρειες; Αυτό είναι ένα ακόμα παράδειγμα μνήμης αναγνώρισης. Και αν και οι επιστήμονες έχουν αρχίσει να αποκωδικοποιούν το ενδιαφέρον πεδίο της μνήμης, οι αναμνήσεις συνεχίζουν να αποπνέουν μυστήριο και μια αναλλοίωτη γοητεία.
onlinelibrary.wiley.com
