Γιατί κάποιος να κακοποιήσει ένα ζώο; Τι κίνητρο μπορεί να έχει; Τι σκέφτεται; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά ενός ανθρώπου που κακοποιεί τα ζώα;
Είναι θλιβερό. Οι πράξεις βίας των ανθρώπων με θύματα τα ζώα, ολοένα κι αυξάνονται. Διαβάζουμε, βλέπουμε στα social media, εικόνες με κρεμασμένα, πυροβολημένα, δηλητηριασμένα σκυλιά κι άλλα ψεκασμένα με σπρέι, αλυσοδεμένα πίσω από ένα αυτοκίνητο που τρέχει.
Τι άνθρωποι είναι αυτοί;
Η ψυχολόγος και γνωσιακή –συμπεριφορική ψυχοθεραπεύτρια, Εύα Σταματοπούλου, μας σκιαγραφεί το προφίλ τους.
Κατά καιρούς έχουν γίνει έρευνες, ψυχολογικές και εγκληματολογικές, οι οποίες έχουν δείξει πως υπάρχει στενή σχέση μεταξύ του ψυχολογικού προφίλ ενός ανθρώπου που μπορεί να βασανίσει ή να κακοποιήσει ζώα και αυτού που κακοποιεί ανθρώπους, ή έχει διαπράξει ένα έγκλημα.
Μάλιστα, πιστεύεται πως η κακοποίηση ενός ζώου μπορεί να αποτελεί το πρώτο βήμα στην εκδήλωση βίας προς άλλους ανθρώπους στο μέλλον. Βέβαια, δεν σημαίνει ότι όποιος κακοποιεί ζώα μπορεί να γίνει και δολοφόνος, όμως έρευνες έχουν δείξει πως, συνήθως, οι άνθρωποι που έχουν διαπράξει κατά συρροή εγκλήματα ή πράξεις βιαιότητας, έχουν ιστορικό κακοποίησης ζώων.
Τι λέει η ψυχολογία;
Πολλοί ψυχολόγοι συνδέουν την προσωπικότητα ενός ατόμου που κακοποιεί ζώα με τα βιώματα τα οποία ο ίδιος έχει από την παιδική του ηλικία. Για παράδειγμα, ένα κακοποιημένο παιδί, ή ένα παιδί που έχει υποστεί bullying, μπορεί να κακοποιήσει ένα ζώο. Ένα παραμελημένο παιδί μπορεί να παραμελήσει ένα ζώο (π.χ. να το αφήσει χωρίς τροφή, να το κλειδώσει ή να το δέσει για ώρες, χωρίς προσοχή και φροντίδα). Ένα παραβατικό παιδί, κατά την εφηβεία του, μπορεί να εκδηλώσει τέτοιου είδους συμπεριφορές πάνω σε ένα ζώο, όπως να το χτυπήσει, να το δηλητηριάσει, ακόμα και να του βάλει φωτιά. Θεωρείται, επίσης, πως η κακοποίηση παιδιών είναι ένα δείγμα προσπάθειας των γονιών να επιβληθούν, να ασκήσουν έλεγχο και εξουσία. Έτσι, μερικές φορές τα παιδιά παίρνουν ένα τέτοιο παράδειγμα και ασκούν βία στα ζώα. Φυσικά, αυτό δεν είναι ο κανόνας.
Τι χαρακτηριστικά έχουν αυτοί οι άνθρωποι; Ποιά είναι τα κίνητρά τους;
Τα άτομα αυτά είναι πιθανό να έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, να νιώθουν ανασφαλείς και ανεπαρκείς. Εμπιστεύονται πολύ δύσκολα και δεν μπορούν να διαχειριστούν με ευκολία τα συναισθήματά τους, ούτε να εκδηλώσουν κάποιο συναίσθημα προς άλλους. Για αυτό το λόγο έχουν περιορισμένες κοινωνικές δεξιότητες. Πολλές φορές εμφανίζουν καταθλιπτική συμπτωματολογία, έχουν εκρήξεις θυμού και επιθετικές συμπεριφορές. Τις περισσότερες φορές δυσκολεύονται να συναισθανθούν τους άλλους, δηλαδή να νιώσουν όπως εκείνοι, να τους ακούσουν, να μπουν στη θέση τους και να καταλάβουν τον πόνο τους (Kellert & Felthous,1985).
Πολλοί θα αναρωτιούνται, αν η κακοποίηση των ζώων αποτελεί μια ψυχική διαταραχή. Σίγουρα έχει μελετηθεί από τον χώρο της ψυχιατρικής και της ψυχολογίας, όμως δεν αναφέρεται μεμονωμένα σαν διαταραχή. Όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά ενός τέτοιου ψυχολογικού προφίλ συναντώνται σε άτομα με Αντικοινωνική Διαταραχή Προσωπικότητας (Gleyzer, Ρ., Felthous, Α.R., & Holzer,C.E.).
Μέσω, λοιπόν, του βασανισμού και της κακοποίησης ενός ζώου, o άνθρωπος αυτός παίρνει ευχαρίστηση, αφού θεωρεί πως μπορεί να ασκήσει έλεγχο, να τιμωρήσει και να δημιουργήσει αισθήματα φόβου σε ένα πλάσμα που δύσκολα μπορεί να αντισταθεί. Θεωρείται πιο εύκολος στόχος.
Μην ξεχνάμε πως, μερικές φορές, η κουλτούρα πολλών περιοχών επέβαλε τη δημιουργία άγριων και επιθετικών συμπεριφορών σε ένα ζώο, ώστε να γίνει «καλός φύλακας». Σε αυτή την περίπτωση, η κακοποίηση ήταν το μέσο εκπαίδευσης ή τιμωρίας.
Και πώς θα αλλάξει αυτό;
Είναι σημαντικό να καταλάβουμε τι μπορεί πραγματικά να προκαλεί αυτές τις συμπεριφορές, να μειωθεί το ποσοστό της βίας που εκφράζεται στην κοινωνία μας και να εκπαιδευτούμε όλοι στην ανάπτυξη της κατανόησης και της συμπόνιας.
Τα ίδια τα ζώα είναι εκεί για να μας στηρίξουν συναισθηματικά, να μας διδάξουν τι πάει να πει ενσυναίσθηση και να τα φροντίσουμε για να μας φροντίσουν…
«Όλα τα ζώα γεννιούνται με ίσα δικαιώματα στη ζωή και στη δυνατότητα ύπαρξης» (Άρθρο 1 της Διεθνούς Διακήρυξης των Δικαιωμάτων των Ζώων).
Υιοθετήστε ένα αδέσποτο! Ενισχύστε τις φιλοζωικές! Και κάθε φορά που βλέπετε κάποιον να κακομεταχειρίζεται ένα ζώο, πείτε το!
Εύα Σταματοπούλου – Ψυχολόγος και γνωσιακή –συμπεριφορική ψυχοθεραπεύτρια
