Τέλος σε φραγμούς και αγκυλώσεις του παρελθόντος που κρατούσαν σε «ομηρεία» την τουριστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής των Πρεσπών και των τοπικών κοινωνιών τις τελευταίες δεκαετίες, φέρνει κυβερνητική απόφαση να ανοίξουν τα λιμναία υδάτινα σύνορα της Μεγάλης Πρέσπας αλλά και των χερσαίων παραμεθόριων συνόρων στο χωριό Λαιμός. Η εξέλιξη αυτή που ενισχύει παράλληλα και η ίδια η συμφωνία για το ονοματολογικό, η οποία υπογράφθηκε πρόσφατα στο ίδιο μέρος από τους πρωθυπουργούς της Ελλάδας Αλέξη Τσίπρα και της πΓΔΜ Ζόραν Ζάεφ, αναμένεται να δημιουργήσει μια νέα δυναμική στην περιοχή. Άλλωστε και οι δύο πέρασαν για πρώτη φορά στην ιστορία εν πλω τα υδάτινα σύνορα της Μεγάλης Πρέσπας, που μόνο τα πουλιά και τα ψάρια διέσχιζαν μέχρι τώρα ελεύθερα.
Την εξέλιξη αυτή καταγράφει τηλεοπτικό οδοιπορικό στην περιοχή των Πρεσπών του δημοσιογράφου του ΑΠΕ-ΜΠΕ Γιώργου Κουβαρά, που περιλαμβάνει και αρχειακό υλικό για την κατάσταση που επικρατούσε μέχρι σήμερα, καθώς και συνεντεύξεις της υπουργού Τουρισμού Έλενας Κουντουρά και του περιφερειάρχη Δυτικής Μακεδονίας Θόδωρου Καρυπίδη.
Κιβωτός ζωής και πολιτισμού
Ολόκληρη η περιοχή γύρω από τις λίμνες, ανεξαρτήτως συνόρων και σε όλες τις γλώσσες, ονομάζεται «Πρέσπα».
«Η περιοχή συνδέεται με την ιστορία, την παράδοση, τον πολιτισμό και την κληρονομιά μας», τονίζει η κ. Κουντουρά στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και προσθέτει: «Οι δύο λίμνες Πρεσπών είναι πηγή ζωής και πλούτος φύσης και πολιτισμού με ανυπολόγιστη αξία, που αναδεικνύουμε ώστε να προσελκύσουμε επισκέπτες που θα συνδυάζουν τις διακοπές τους με μοναδικές αυθεντικές εμπειρίες υπαίθρου».
«Πρόκειται για ευλογημένο τόπο μέσα στα Βαλκάνια, με μεγάλη ευθύνη για τους λαούς που συνυπάρχουν εκεί» υπογραμμίζει, από την πλευρά του, ο κ. Καρυπίδης και υπογραμμίζει ότι «τα ύδατα των λιμνών πρέπει να ενώνουν και όχι να χωρίζουν».
Ο περιφερειάρχης Δυτικής Μακεδονίας προσθέτει ότι με τις πρόσφατες πρωτοβουλίες όλα στοχεύουν το αύριο «με όραμα και σχέδιο». Πρέπει τονίζει στο ΑΠΕ «να φύγουν οι διαχωριστικές γραμμές που απαγορεύουν τους λαούς να επικοινωνούν αλλά και τους τουρίστες».
Ο κ. Καρυπίδης σημειώνει ότι σήμερα υπάρχουν στη γείτονα χώρα, στην πΓΔΜ, πάνω από 300 χιλιάδες τουρίστες από τη Μ. Βρετανία και την Ολλανδία που θα επιθυμούσαν να περάσουν σε αυτό το μέρος των Πρεσπών και δεν μπορούν σήμερα να το κάνουν».
Τα αγκυλώματα του Εμφυλίου
Σήμερα παρά τα όποια προβλήματα υπάρχει επισκεψιμότητα στην περιοχή, κυρίως από Έλληνες.
Ωστόσο την περίοδο του Εμφυλίου, η ερήμωση των χωριών για πολιτικούς και οικονομικούς λόγους, ο Ψυχρός Πόλεμος και ο επιφυλακτικός τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίστηκε η περιοχή από τις ηγεσίες των τριών εθνών, θα καταστήσουν την περιοχή από χώρο απείρου φυσικού κάλλους και ιστορικού ενδιαφέροντος, σε τόπο εγκατάλειψης και καχυποψίας. Το 1967 η χούντα θα κλείσει το χερσαίο πέρασμα στον Λαιμό προς την πΓΔΜ, ενώ παρά τη δημιουργία ξενώνων και αξιόλογων υποδομών ακόμη και ο εσωτερικός ελληνικός τουρισμός παρέμεινε σε χαμηλά επίπεδα.
Πάντως την τελευταία 10ετία έγιναν πολλές προσπάθειες να ανοίξουν τα υδάτινα και χερσαία σύνορα. Μία από αυτές έγινε από την Αυστριακή Γκαμπριέλα Σάινερ, επικεφαλής του Πολιτιστικού Τριγώνου Πρεσπών για πολλά χρόνια, η οποία είχε πάρει πολλές πρωτοβουλίες. Μία από αυτές το 2011-12 όταν συγκέντρωσε νέους από ολόκληρη την Ευρώπη, αλλά και απο τις τρεις χώρες, σε μια προσπάθεια να δημιουργηθούν γέφυρες.
«Για να αναπτυχθεί η περιοχή πρέπει να συνεργαστούν και οι τρείς πλευρές» υποστηρίζει η κυρία Σάινερ και εξηγεί ότι «σήμερα για να πάει κάποιος σε ένα χωριό που απέχει μόλις τρία χιλιόμετρα από τον Λαιμό ή τον Άγιο Γερμανό στη γείτονα χώρα πρέπει να διανύσει πολλές φορές πάνω από 150 χιλιόμετρα».
Το ίδιο υποστηρίζει και ο Ανέστης Αργύρης, αλβανικής καταγωγής, ο οποίος εύχεται να ανοίξουν το γρηγορότερο τα σύνορα και να αποτελέσει η Μεγάλη Πρέσπα προστατευόμενο πάρκο και των τριών χωρών. Από την πλευρά του, ο Κρίστιαν Τασέφσκι από τα Σκόπια γνώριζε μόνο εκείνη την πλευρά και δεν μπορούσε καθώς τα σύνορα ήταν κλειστά να εξερευνήσει τις Πρέσπες και στον ελληνικό χώρο.
Δυστυχώς η κρίση δεν επέτρεψε την απρόσκοπτη λειτουργία του Πολιτιστικού Τριγώνου Πρεσπών που διέκοψε τη δράση του, ωστόσο ολόκληρη η τοπική κοινωνία και οι νέοι συνεχίζουν να στηρίζουν την ανάπτυξη της περιοχής, με πρώτο βήμα το άνοιγμα των χερσαίων συνόρων. Κάτι που έχει πλέον δρομολογηθεί με πρωτοβουλία του περιφερειάρχη Δυτικής Μακεδονίας Θόδωρου Καρυπίδη.
«Εμείς από την πρώτη στιγμή, βλέποντας όλα αυτά τα προβλήματα και τα ζητήματα και υιοθετώντας ένα πάγιο αίτημα των ακριτών μας στον δήμο Πρεσπών, ζητήσαμε και από τον υπουργό Εξωτερικών και τον πρωθυπουργό, να ανοίξει η μεθόριος που είναι στον Λαιμό, έτσι ώστε να υπάρξει επικοινωνία χερσαία με τη γείτονα χώρα αλλά και λιμναία. Το σχέδιο αυτό έχει εξελιχθεί. Έχει ανοίξει ο δρόμος και η μεθόριος, και το επόμενο διάστημα και με τη βοήθεια προγράμματος τη Ε.Ε., ύψους 5 εκατομμυρίων ευρώ (Interreg), θα αξιοποιηθούν για να γίνουν υποδομές…» σημειώνει ο περιφερειάρχης.
Πλούσιος θεματικός τουρισμός
Για την υπουργό Τουρισμού Έλενα Κουντουρά η περιοχή της Πρέσπας έχει όλες τις προϋποθέσεις για να αποτελέσει πρότυπο για την ήπια και βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη και όπως ενημέρωσε το ΑΠΕ-ΜΠΕ «κατατίθεται σύντομα νομοσχέδιο προς ψήφιση, ένα έργο-τομή για το θεματικό τουρισμό».
Για την υπουργό Τουρισμού οι στόχοι περιλαμβάνουν:
– Στον οικοτουρισμό και αγροτουρισμό και τη διασύνδεση με την αγροδιατροφή και τη μεταποίηση.
– Δραστηριότητες όπως ορειβασία πεζοπορία και χειμερινό τουρισμό σε συνδυασμό με το χιονοδρομικό κέντρο του Πισωδερίου.
– Προώθηση τοπικής γαστρονομίας, αλλά και του θρησκευτικού τουρισμού.
Ενώ ο κ. Καρυπίδης θεωρεί ότι μπορεί να υπάρξει και ένα είδος «εμφυλιακού» τουρισμού, καθώς πολλοί ήδη επισκέπτονται το «νοσοκομείο των ανταρτών», γνωστό ως τη σπηλιά του Κόκκαλη.
Όλα δείχνουν ότι η συμφωνία των Πρεσπών, μεταξύ των άλλων, θα αλλάξει τη φυσιογνωμία της ίδια της περιοχής των Πρεσπών και σύντομα δεν θα είναι μόνο οι πελεκάνοι και κάθε λογής αποδημητικά πουλιά που θα χαίρονται τη λίμνη περνώντας τα νοητά σύνορα, αλλά και οι ίδιοι οι πολίτες και οι τουρίστες προς όφελος της περιοχής.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
