Η Τουρκία μετατρέπει σε τζαμί ένα ακόμα μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς, μετά την Αγία Σοφία.
Η Μονή της Χώρας, υπήρξε χριστιανικό μοναστήρι στην Κωνσταντινούπολη αλλά το 16ο αιώνα μετατράπηκε σε τζαμί από τους Οθωμανούς, με εντολή του μεγάλου βεζίρη του σουλτάνου Βαγιαζήτ Β΄και έγινε γνωστό ως Καριγιέ Τζαμί. Σημαντικό μέρος της διακόσμησης του ναού είχε καταστραφεί. Το 1948 είχε τεθεί σε εφαρμογή πρόγραμμα αναστήλωσης του μνημείου και από το 1958 λειτουργούσε ως μουσειακός χώρος.
Όπως μετέδωσε ο ανταποκριτής του ΣΚΑΪ στην Τουρκία, σήμερα το πρωί δημοσιεύτηκε ΦΕΚ με το οποίο θα εφαρμοστεί άμεσα μια περσινή απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου για μετατροπή του μουσείου της «Εκκλησίας του Αγίου Σωτήρος εν τη Χώρα» σε τζαμί. Όπως και στην Αγία Σοφία, έτσι και εδώ αναμένεται να καλυφθούν τα παμπάλαια ψηφιδωτά που κοσμούν το εσωτερικό.
Το παρεκκλήσι
Η Μονή της Χώρας είχε χτιστεί νότια του Κεράτιου κόλπου και σε κοντινή απόσταση από τα Θεοδοσιανά τείχη, εκεί που πλέον βρίσκεται η συνοικία Εντιρνέ Καπού. Μέχρι σήμερα, συνεχίζονταν από συντηρητές τα έργα αποκατάστασης και αποκάλυψης των ψηφιδωτών και ο ναός δεν ήταν επισκέψιμος.
«Χωρίον» ή «Χώρα» έλεγαν οι Βυζαντινοί την πεδινή γη έξω από τα τείχη, και η ονομασία της μονής οφείλεται μάλλον στην ύπαρξη παλαιότερου ναού έξω από τα τείχη του Κωνσταντίνου Α’. Όταν ο Θεοδόσιος Β΄ έχτισε τα νέα τείχη της Κωνσταντινούπολης, η μονή διατήρησε τον παραδοσιακό προσδιορισμό «εν τη Χώρα», παρά το γεγονός πως ανήκε στον περίβολο των οχυρώσεων.
Επάνω από την μεγάλη θύρα από την οποία εισερχόταν εκ του εσωνάρθηκα στο ναό, βρίσκεται η εικόνα του Θεοδώρου του Μετοχίτη, στο ψηφιδωτό που δείχνει τον Μετοχίτη να προσφέρει στον ένθρονο Σωτήρα Χριστό ομοίωμα του ναού. Ο ναός είχε δύο νάρθηκες τους οποίους κοσμούσαν μωσαϊκά και τοιχογραφίες του Θεόδωρου Μετοχίτη.
Τα ψηφιδωτά τού εξωνάρθηκα είναι έξι ημικύκλια που απεικονίζουν τον Χριστό να θεραπεύει ποικίλες ασθένειες. Επίσης πάμπολλες εικόνες διακοσμούν τους τρούλους και τους τοίχους. Οι εικόνες είναι από τις ωραιότερες Βυζαντινές. Τα χρώματα είναι έντονα, οι αναλογίες των μελών αρμονικές και η έκφραση των προσώπων φυσική. Ο μεσαίος τρούλος έχει μία ρωγμή που τον διασχίζει. Στο εσωτερικό του ναού διασώζονται διάφορα μάρμαρα αρμονικής συναρμογής. Οι Οθωμανοί έχουν καλύψει μερικές επιφάνειες με ασβέστη.
Η πρώιμη ιστορία της μονής δεν είναι γνωστή με βεβαιότητα. Η παράδοση που τη συνοδεύει τοποθετεί την ίδρυσή της τον 6ο αιώνα από τον άγιο Θεόδωρο, ενώ έχει αποδοθεί και στον Κρίσπο, γαμπρό του αυτοκράτορα Φωκά (7ος αι.). Σήμερα έχει αποδειχθεί πως ο ναός χτίστηκε το διάστημα 1077-81 από την πεθερά τού Αλεξίου Α΄ Κομνηνού Μαρία Δούκαινα, στη θέση παλαιότερων κτισμάτων που χρονολογούνται τον 6ο και 9ο αιώνα.
Υπέστη σοβαρή φθορά, πιθανώς εξαιτίας σεισμού, και επισκευάστηκε το 1120 από τον Ισαάκιος Κομνηνός. Ο Θεόδωρος Μετοχίτης συνέβαλε στην ανακαίνισή της (1316-21) και ήταν υπεύθυνος για την προσθήκη του εξωνάρθηκα, του νότιου παρεκκλησίου, καθώς και για το διάκοσμο του ναού που περιλάμβανε αξιόλογα ψηφιδωτά και τοιχογραφίες. Επιπλέον, κληροδότησε στη μονή σημαντική περιουσία, χτίζοντας παράλληλα νοσοκομείο και δωρίζοντας σε αυτή την αξιόλογη συλλογή βιβλίων του, με αποτέλεσμα να προσελκύσει αργότερα σημαντικούς λογίους.
