Αν και στην Ελλάδα τα πράγματα έχουν αλλάξει, εδώ και πολλά χρόνια, σε χώρες του δυτικού κόσμου οι γυναίκες εξακολουθούν να υιοθετούν, μετά το γάμο, το επίθετο του συζύγου τους. Και μάλιστα σε πολύ μεγάλα ποσοστά.
Η 30χρονη Lindsey Evans από την Καλιφόρνια περιμένει με ανυπομονησία τον γάμο της τον ερχόμενο Ιούλιο. Εκτός απο την αγάπη που νιώθει για τον σύντροφό της και τα όνειρα που κάνει για το νέο τους σπίτι και την οικογένεια που θα δημιουργήσουν, ένας απο τους λόγους του ενθουσιασμού της είναι οτι αδυμονεί να αλλάξει το επίθετό της, υιοθετώντας το επώνυμο του συζύγου της.
Και δεν είναι η μόνη. Εκατομμύρια γυναίκες σε όλο τον κόσμο εξακολουθούν να αλλάζουν τα επώνυμά τους μετά τον γάμο, μια παράδοση που έχει τις ρίζες της πολλά χρόνια πίσω και στηρίζεται κατα κύριο λόγο στην πατριαρχία.
Στις ΗΠΑ, οι γυναίκες σε ποσοστό περίπου 70% υιοθετούν το επώνυμο του συζύγου τους όταν παντρευτούν, σύμφωνα με μια από τις μεγαλύτερες αναλύσεις δεδομένων τα τελευταία χρόνια.
Για τις Βρετανίδες, το ποσοστό είναι σχεδόν 90%, σύμφωνα με μια έρευνα του 2016, ενώ περίπου το 85% των γυναικών ηλικίας μεταξύ 18 και 30 συνεχίζουν να ακολουθούν αυτήν την πρακτική.
Αν και αυτά τα ποσοστά είναι χαμηλότερα από ό, τι πριν από μια γενιά, είναι σαφές ότι ο κανόνας παραμένει ισχυρός σε μεγάλο τμήμα του δυτικού κόσμου. Κι αυτό συμβαίνει ενώ το 68% των γυναικών κάτω των 30 περιγράφουν τον εαυτό τους ως φεμινίστριες στις ΗΠΑ, και περίπου το 60% στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Ο Σάιμον Ντάνκαν, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μπράντφορντ του Ηνωμένου Βασιλείου, που ερευνά την πρακτική αυτή, περιγράφει την παράδοση ως «εδραιωμένη» στις περισσότερες αγγλόφωνες χώρες, παρόλο που η έννοια της «ιδιοκτησίας» συζύγων καταργήθηκε πριν από έναν αιώνα στη Βρετανία, και προς το παρόν δεν υπάρχει νομική υποχρέωση ώστε μια γυναίκα να παίρνει το όνομα του συζύγου της μετά τον γάμο.
Σύμφωνα με το BBC, πολλές χώρες της Δυτικής Ευρώπης ακολουθούν το ίδιο μοτίβο, με εξαιρέσεις την Ισπανία και την Ισλανδία, όπου οι γυναίκες τείνουν να διατηρούν τα πατρώνυμα τους όταν παντρεύονται, και την Ελλάδα, όπου από το 1983 υπάρχει νόμος να διατηρούν τα επίθετά τους. Ακόμα και στη Νορβηγία, μια από τις κορυφαίες χώρες ως προς την ισότητα των φύλων και με εμφανώς πιο αδύναμη πατριαρχική παράδοση, η πλειονότητα των παντρεμένων γυναικών εξακολουθούν να παίρνουν το όνομα των συζύγων τους. Εκεί, ωστόσο, περίπου οι μισές παντρεμένες γυναίκες διατηρούν το πατρικό τους ως μεσαίο, το οποίο λειτουργεί ως δευτερεύον επώνυμο.
Σύμφωνα με τον Σάιμον Ντάνκαν όμως, το ερώτημα παραμένει: πρόκειται για μια ακίνδυνη παράδοση ή υπάρχει κάποιο “νόημα” που πέρασε από εκείνες τις εποχές μέχρι τώρα;
Υπάρχουν, φυσικά, πολλοί προσωπικοί λόγοι για τους οποίους μια γυναίκα μπορεί να θέλει να χάσει το πατρικό της όνομα: από το να μην της αρέσει όπως ακούγεται μέχρι να θέλει την πλήρη αποσύνδεση από την οικογένειά της.
Όμως, μέσω της ανάλυσης που έκανε ο Ντάνκαν με συνεντεύξεις νεαρών ζευγαριών στο Ηνωμένο Βασίλειο και τη Νορβηγία, εντοπίστηκαν δύο βασικοί παράγοντες για την υιοθέτηση του συζυγικού επωνύμου. Το πρώτο ήταν η επιμονή της πατριαρχικής ισχύος (είτε αυτό ήταν προφανές στα ζευγάρια είτε όχι). Το δεύτερο, το ιδανικό της «καλής οικογένειας» – η αίσθηση ότι το ίδιο όνομα με τον σύντροφο συμβολίζει τη δέσμευση της γυναίκας.
Η έρευνα ανέδειξε και κάτι άλλο: ότι πολλές γυναίκες που άλλαξαν το επώνυμό τους μετά το γάμο, πιστεύουν και σε άλλα στερεότυπα του παρελθόντος, όπως οτι ο πατέρας παραδίδει τη νύφη στην εκκλησία ή ότι την πρόταση γάμου την κάνει ο άνδρας. Και αυτό, όπως σημειώνει η μελέτη, είναι το λεγόμενο “πακέτο γάμου”.
Η 32χρονη Corinna Hirsch, Γερμανίδα έμπορος που ζει στη Σουηδία και πήρε το όνομα του συζύγου της μετά το γάμο, είπε οτι όλο αυτό “είναι μέρος του ρομαντισμού”.
“Κοιμηθήκαμε σε ξεχωριστά δωμάτια το βράδυ πριν από το γάμο” αποκάλυψε, υποστηρίζοντας παράλληλα οτι αυτές οι παραδόσεις βοηθούν ένα νέο ζευγάρι να αναπτύξει έναν βαθύτερο δεσμό ακόμα κι αν είναι ήδη πολλά χρόνια μαζί.
Η “καλή οικογένεια”
Η δεύτερη βασική τάση που παρατήρησε ο ομάδα του Ντάνκαν αφορά περισσότερο τις αντιλήψεις του κόσμου. Οι μελετητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η αλλαγή του επωνύμου της γυναίκας παραμένει ένας τρόπος για να δείξει το ζευγάρι τη δέσμευση και την ενότητά του στον κοινωνικό περίγυρο.
“Νιώθω ότι μας δίνει μια ταυτότητα ως οικογένεια και όχι μόνο σαν άτομα”, είπε η Lindsey Evans από την Καλιφόρνια.
Η έρευνα του Ντάνκαν διαπίστωσε ότι το αφήγημα της “καλής οικογένειας” ήταν ιδιαίτερα δυνατό μεταξύ των γυναικών που είχαν παιδιά. Ακόμη και κάποιες γυναίκες που αρχικά αρνήθηκαν να υιοθετήσουν το επώνυμο του άνδρα τους μετά το γάμο, άλλαξαν την προσέγγισή τους μετά τον τοκετό.
Η 36χρονη Jamie Berg που κράτησε το δικό της όνομα για αρκετά χρόνια και πρόσθεσε του συζύγου της αφού γέννησε, εξήγησε: “Ηθελα να το κάνω για να έχω καλύτερη σχέση με το παιδί μου, ακόμα και στα χαρτιά. Έτσι και οι τρεις μας θα έχουμε το ίδιο όνομα”. Επίσης, με την αναγραφή του ίδιου επωνύμου σε ταυτότητες και διαβατήρια θα αποφύγει ταλαιπωρίες στο μέλλον, όπως για παράδειγμα όταν θα ταξιδεύει με το παιδί της στο εξωτερικό.
Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, υπάρχει ένα κοινό αίσθημα μεταξύ των γονέων, ότι στα παιδιά μπορεί να υπάρξει σύγχυση αν η μαμά κι ο μπαμπάς έχουν διαφορετικά επώνυμα. Οι ερευνητές όμως υποστηρίζουν οτι μάλλον ενοχλεί περισσότερο τους ενήλικες, παρά τα παιδιά, που δεν μπερδεύονται καθόλου με τους ρόλους των μελών της οικογένειας, ανεξαρτήτως επωνύμου.
Και ο φεμινισμός;
Οι ακαδημαϊκοί που ασχoλούνται με το θέμα είναι διχασμένοι για το τι ρόλο παίζει η αλλαγή του επωνύμου στις προσπάθειες για επίτευξη ισότητας μεταξύ των δύο φύλων.
Κατά τον Ντάνκαν, είναι “αρκετά επικίνδυνο” – αν τα ζευγάρια το κάνουν αγκαλιάζοντας την παράδοση ή απλά το θεωρούν “προεπιλογή”.
“Διαιωνίζει την ιδέα ότι ο άντρας έχει την εξουσία … Αναπαράγει την παράδοση ότι ο άντρας είναι ο επικεφαλής του νοικοκυριού”, λέει ο καθηγητής.
Αυτό το επιχείρημα υποστηρίζεται έντονα από γυναίκες όπως η Nikki Hesford, μια 34χρονη ιδιοκτήτρια επιχείρησης από τη βόρεια Αγγλία. Τώρα είναι διαζευγμένη, αλλά αρνήθηκε να πάρει το όνομα του πρώην συζύγου της όταν παντρεύτηκε και λέει ότι είναι σοκαρισμένη για το πόσο λίγες γυναίκες κάνουν το ίδιο.
Ωστόσο, η Ιρλανδή Hilda Burke, σύμβουλος ζευγαριών και ψυχοθεραπεύτρια, πιστεύει ότι οι γυναίκες που απορρίπτουν την αλλαγή του επωνύμου δεν πρέπει να βιάζονται να κρίνουν τις υπόλοιπες. Σημειώνει ότι η έννοια του “παλιομοδίτικου ρομαντισμού” έχει ενισχυθεί την εποχή των social media, με φωτογραφίες που αναρτώνται από γάμους και ταξίδια του μέλιτος. Εξηγεί οτι “ακόμα και αν κάποιες γυναίκες προσδιορίζονται ως φεμινίστριες, αυτός ο τρόπος ζωής απεικονίζει τον ρομαντισμό”.
Η Burke υποστηρίζει επίσης οτι πολλές γυναίκες που αλλάζουν το επώνυμό τους μετά το γάμο, δεν σημαίνει και πως δεν υποστηρίζουν την ισότητα των φύλων.
Ένα άλλο επιχείρημα είναι ότι ο φεμινισμός είναι τελικά ό,τι δίνει στις γυναίκες ελεύθερη επιλογή, δηλαδή να αποφασίσουν οι ίδιες ποιο όνομα θα κρατήσουν, αντί να επιβάλλεται από τον σύντροφο ή την κοινωνία. Γ’ αυτό δεν θα πρέπει να έχει σημασία αν αυτό συμβαδίζει ή έρχεται σε αντίθεση με τους πατριαρχικούς κανόνες.
“Δεν μου είπε ποτέ ΄θέλω να πάρεις το επώνυμό μου’. Εγώ ήμουν αυτή που το πρότεινε” λέει η Lindsey Evans. “Ως φεμινίστρια, μπορώ να πάρω την καλύτερη απόφαση για μένα χωρίς να ανησυχώ για τους ρόλους των φύλων”.
Ποιες είναι οι τάσεις
Το κατά πόσο θα διατηρηθεί η παράδοση συζητείται έντονα από τους ερευνητές, αν και υπάρχουν ενδείξεις ότι, παρά την αργή μέχρι σήμερα πρόοδο, τόσο οι γυναίκες όσο και οι άνδρες γίνονται όλο και πιο ανοιχτοί σε εναλλακτικές λύσεις.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, μια δημοσκόπηση του YouGov το 2016 με περισσότερα από 1.500 άτομα έδειξε ότι το 59% των γυναικών θα ήθελε να πάρει το επώνυμο του συζύγου τους μετά το γάμο – και το 61% των ανδρών θέλει το ίδιο. Αν και αυτά τα ποσοστά είναι υψηλά, είναι περίπου 30% χαμηλότερα από το ποσοστό των Βρετανών που επί του παρόντος ακολουθούν την παράδοση.
Άλλες έρευνες από τη Νορβηγία και τις ΗΠΑ έδειξαν ότι οι μεγαλύτερες σε ηλικία, πιο μορφωμένες και οικονομικά ανεξάρτητες γυναίκες είναι πιο πιθανό να διατηρήσουν τα ονόματά τους, ενώ η πρακτική είναι λιγότερο δημοφιλής στις νεότερες και χαμηλότερα αμειβόμενες γυναίκες.
“Είχα ήδη το σπίτι μου. Είχα πτυχίο, το αυτοκίνητό μου. Αν έπρεπε να αλλάξω το όνομά μου, τότε στη συνέχεια θα έπρεπε να αλλάξω το όνομά μου σε όλους αυτούς τους τίτλους και τα έγγραφα”, εξηγεί η 50χρονη America Nazar, οδοντίατρος από το Όσλο, η οποία δεν άλλαξε το όνομά της όταν παντρεύτηκε πριν από ένα χρόνο.
news24/7
