Ο Επίκουρος Καθηγητής Νίκος Παναγιώτου αναλύει τα ευρήματα και προειδοποιεί για τον κίνδυνο του εξτρεμισμού και την πόλωση της κοινής γνώμης.
Γράφει ο Δρ. Νίκος Σ. Παναγιώτου
Η δημοσκόπηση της Kapa Research (08/07/2018) αποτυπώνει με μεγάλη σαφήνεια ένα αντι-συστημικόρεύμα που διατρέχει μέρος της κοινής γνώμης. Τάση που αποκτά πια σαφή χαρακτηριστικά με αφορμή θέματα της εξωτερικής, οικονομικής και πολιτικής επικαιρότητας, την εντεινόμενη απαξίωση του πολιτικού συστήματος, MME και την κυριαρχία ενός μέχρι πρότινος μη «νομιμοποιημένου» δημοσίου λόγου (συνωμοσιολογία, ξενοφοβία).
Το ρεύμα αυτό χαρακτηρίζεται από: α) την κυριαρχία της απαισιοδοξίας (43% εκτιμά ότι η πορεία της ελληνικής οικονομίας θα χειροτερέψει), β) τις πολύ ισχυρές αρνητικές απόψεις για τις/την «ελίτ» της χώρας και ειδικά για κατηγορίες που συμπεριλαμβάνονται στον αφοριστικό αντι-συστημικό λόγο (91% αρνητική άποψη για τα ανώτερα κομματικά στελέχη, 92% για εκδότες δημοσιογράφους), γ) την απώλεια εμπιστοσύνης σε βασικούς θεσμούς-πυλώνες της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας (και δη πολιτικά κόμματα, ΜΜΕ, οικονομία κλπ) που σταθερά καταγράφεται σε όλες τις έρευνες για σχεδόν μια δεκαετία δ) στη μη ανοχή της διαφορετικής γνώμης, καθώς το 33% θεωρεί προδότες όσους υποστηρίζουν τη συμφωνία των Πρεσπών,
ε) ξενοφοβίας το 30% τάσσεται εναντίον των μεταναστών/προσφύγων (39% ψηφοφόροι της ΝΔ, 47% των ΑΝΕΛ, 68% της ΧΑ) στ) την ταύτιση του πολιτικού συστήματος με τη διαφθορά (82% δηλώνει μη ικανοποιημένο από τα μέτρα για την αντιμετώπιση της διαφθοράς).
Το αντισυστημικό αυτό αφήγημα συνιστά έναν αντιδημοκρατικό κομφορμισμό που υπαγορεύει τους δικούς του όρους στο πολιτικό σύστημα, το οποίο αναζητά τρόπους να «συζητήσει» με το τμήμα αυτό της κοινής γνώμης και να το ενσωματώσει. Εγχείρημα δύσκολο και πολλές φορές με την αντίθετη κατάληξη καθώς το κομμάτι αυτό της κοινής γνώμης διαμορφώνεται εν πολλοίς από έναν μέχρι πρότινος μη νομιμοποιημένο δημόσιο λόγο, (θεωρίες συνομωσίας κλπ) ο οποίος εμπεριέχει και εγγενείς αντιφάσεις καθώς για το 82% η Ελλάδα στην κρίση αποτέλεσε το πειραματόζωο του διεθνούς συστήματος, την ίδια στιγμή που το 55% δηλώνει ότι χωρίς εποπτεία θα ακολουθήσουμε τις κακές πρακτικές του παρελθόντος.
Η εξέλιξη αυτή έχει πολλές και σημαντικές επιπτώσεις για το πολιτικό σύστημα που φαίνεται ότι δεν γίνονται ορατές ή δεν αποδίδεται σε αυτές η δέουσα σημασία. Πιο συγκεκριμένα:
- ενισχύεται το δίπολο Αριστεράς- Δεξιάς, ενώ συμπιέζεται το κέντρο όσο το τελευταίο δεν μπορεί να αρθρώσει ένα ξεκάθαρο στίγμα διαφοροποίησης ή και εναλλακτική αντιπρόταση.
- Δημιουργεί κεντρικά διλήμματα για την κεντροδεξιά, αντίστοιχα με αυτά που αντιμετωπίζει το Χριστιανοδημοκρατικό κόμμα της Γερμανίας που αγωνίζεται να ισορροπήσει μεταξύ αντίρροπων δυνάμεων και πιέσεων.
- Η διαχείριση του φαινομένου της αποχής, όπως προκύπτει από τα ευρήματα της εν λόγω έρευνας αναδύεται σε υψηλής σημασίας παράγοντα για την κατάληξη του αποτελέσματος των εθνικών εκλογών.
- Οι απόψεις αυτές (18% Στρατοδικεία) δεν διατυπώνονταν σε έρευνες με την ένταση και την έκταση αυτή είτε συγκέντρωναν μικρότερη αποδοχή. Πλέον καταγράφονται ως σημαντική άποψη και στάση απέναντι στα «συστημικά» κόμματα.
Τέλος, από την πολύ πλούσια σε ευρήματα έρευνα επιβεβαιώνεται ότι ενισχύεται και αποκρυσταλλώνεται ένα ρεύμα αντισυστημισμού σε συνάφεια και συσχέτιση με ό,τι λαμβάνει χώρα και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Ωστόσο αυτό που καθιστά επικίνδυνο το φαινόμενο αυτό είναι ότι στη χώρα μας απουσιάζουν εκείνες οι συστημικές σταθερές, λόγω της μακροχρόνιας κρίσης, που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση του ζητήματος.
Το πολύ ανησυχητικό είναι ότι οι τάσεις αυτές της συνολικής πολιτικής και θεσμικής απαξίωσης θα ενισχυθούν καθώς τα πολιτικά κόμματα αντί να εκπονήσουν μια πολύ διαφορετική στρατηγική επιλέγουν πολιτικές πόλωσης που είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσουν στην ενίσχυση και επικράτηση των άκρων. Στο περιβάλλον αυτό, μπορεί σύντομα να δούμε κάποιον/ους που θα υποσχεθεί ότι θα αποξηράνει τον «βάλτο» των Αθηνών σε αντιστοιχία με το κεντρικό προεκλογικό σύνθημα («drain the swamp») του Προέδρου Τραμπ προς έκπληξη (?) των πολιτικών δυνάμεων που θα συνειδητοποιήσουν πολύ αργά τις επιπτώσεις της πόλωσης και της μυωπικής διαχείρισης για βραχυπρόθεσμα πολιτικά οφέλη.
Επίκουρος Καθηγητής, Ερευνητικός Υπότροφος της Google, Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Πρώιμη έκδοση του άρθρου είχε δημοσιευθεί στην εφημερίδα ΕΘΝΟΣ
