Καστοριά «Ω γλυκύ μου Έαρ…»
Τα Πάσχα στην Καστοριά συνδυάζει τη θρησκευτική κατάνυξη με την ανοιξιάτικη πανδαισία.
Κείμενα: Ρωμύλος Μαντζούρας, Ιστορικός – Ξεναγός
Ένας κορυφαίος Πασχαλινός προορισμός είναι η Καστοριά. Κοσμημένη με βυζαντινούς και μεταβυζαντινούς ναούς ονομαστής ομορφιάς, περιβάλλεται γενναιόδωρα από πλούσια βλάστηση και μια από τις ελκυστικότερες λίμνες τις Ελλάδας.
Πραγματικά η περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας είναι μια από τις λίγες της χώρας που οι εποχές είναι διακριτές εξ ολοκλήρου. Η άνοιξη στη Καστοριά δεν είναι απλώς το πέρασμα από το κρύο στη ζέστη, αλλά ένας αληθινός παροξυσμός αισθήσεων. Χιόνι στις κορυφές του Γράμμου και του Βίτσι, ρυάκια και καταρράκτες με παγωμένο νερό και φυσικά τα αναρίθμητων χρωμάτων και μυρωδιών, αγριολούλουδα που φτάνουν μέχρι τις όχθες της λίμνης.
Η μεγάλη βδομάδα στη Καστοριά μοιάζει να είναι ατέλειωτη από εμπειρίες και βιώματα. Περίπατοι στα καλντερίμια των παλιών της γειτονιών «Ντολτσό» και «Ελεούσα», με τις ανθισμένες πασχαλιές, οπού όλο και κάποιο εκκλησάκι θα είναι ανοιχτό από την κλειδοκρατόρισσα της γειτονιάς. Ποδηλασία στον παραλίμνιο δρόμο της χερσονήσου, μια από τις πιο αξιοζήλευτες αστικές ποδηλατικές διαδρομές σε όλη τη χώρα και ίσως η διαδρομή να καταλήξει στη γραφική γειτονία «Απόζαρι», πλάι στη λίμνη. Εκεί, δίπλα σχεδόν στο εμβληματικό αρχοντικό του 18ου αιώνα «Μόραλη Τσατσαπά», την εβδομάδα των Παθών, οι γείτονες ακολουθώντας το παμπάλαιο έθιμο, στήνουν μια «Ροδάνι», μια ξύλινη οκταθέσια κούνια, καλύπτοντας με γέλια και παιδικές φωνές τον πένθημο ήχο της καμπάνας του Αι Γιώργη. Λίγο πιο πάνω αγναντεύοντας τη λίμνη και τις βουνοκορφές στέκεται από τον 10ο αιώνα ο «δαντελωτά» διακοσμημένος ναός των Αγίων Αναργύρων. Μέσα στο ημίφως του κεντρικού κλίτους, δεσπόζει η εκπληκτική τοιχογραφία του Ενταφιασμού σχεδιασμένη με τις αυοτηρές γραμμές και τα ιδιαίτερα χρώματα της Κομνήνειας αναγέννηαης.
Λίγο πριν παραδοθούμε στη τελετουργία της πομπής των επιταφίων, της Μητρόπολης και του Αι Γιώργη και τη συνάντηση τους στη πάνω πλατεία της πόλης, μπορούμε να φέρουμε στο νου μας ένα από τα συγκλονιστικότερα εκθέματα του Βυζαντινού Μουσείου της Καστοριάς, που αφού ταξίδεψε στον Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης και το Ερμιτάζ της Πετρούπολης μας μαγεύει από τον τόπο που δημιουργήθηκε. Η αμφιπρόσωπη εικόνα του 12ου αιώνα της άκρας ταπείνωσης με τον άκαμπτο Ιησού από τη μια και το ανεπανάληπτο βλέμμα της οδηγήτριας από την άλλη πλευρά, μας πρόiδεάζουν για την κορύφωση του θείου Δράματος.
Το μεγάλο Σάββατο αν θέλουμε να αντέξουμε την ευωδία από τα τσουρέκια που ετοιμάζονταc σε όλη τη πόλη, καλό είναι να ξεκινήσουμε τη μέρα μας με λίγο απ το ξακουστό μέλι ανθέων της περιοχής. ‘Ετσι θα έχουμε αρκετή ενέργεια για να σταθούμε όρθιοι όταν φυσά το δροσερό βραδινό αεράκι της λίμνης στην επιβλητική και ατμοσφαιρική παραλίμνια μονή της Παναγίας Μαυριώτισσας του 11ου αιώνα, τον πιο δημοφιλή τόπο εκκλησιασμού για ντόπιους και επισκέπτες.
Μέσα στο φώς των κεριών οι πανάρχαιες τοιχογραφίες μοιάζουν να ζωντανεύουν συμμετέχοντας στη λειτουργία της Ανάστασης ενώ στην κορύφωση του «Χριστός Ανέστη» κάτω από τα αιωνόβια πλατάνια, σαν σκιές στο μισοσκόταδο, τα υδρόβια πουλιά της λίμνης κρώζουν και φτερουγίζουν εναχλημένα από τον θόρυβο της καμπάνας και του τσουγκρίσματος των αυγών.
Τις επόμενες ώρες, νοικοκυρές, εστιάτορες και ξενοδόχοι, βάζουν τα δυνατά τους για να ικανοποιήσουν τους πεινασμένους συνδαιτυμόνες τους. Μαγειρίτσα, Κοκορέτσι, Αρνάκι, ντόπια γευστικά τυριά και τα βραβευμένα τοπικά κρασιά του Μακεδονικού αμπελώνα έχουν την τιμητική τους. Κι αν η τύχη μας χαμογελάσει πλατιά, ίσως μπορέσουμε να δοκιμάσουμε και το δυσεύρετο «αρνάκι καπαμά», το παραδοσιακό Πασχαλινό πιάτο της Καστοριανής αστικής κουζίνας. Μετά τη γαστριμαργική αυτή γιορτή οι γαλήνιοι περίπατοι στη φύση είναι απαραίτητοι. Μια βόλτα στον Προφήτη Ηλία και το βουνό της χερσονήσου της πόλης ή στο περιφερειακό γύρο της λίμνης, δίπλα από πυκνούς καλαμιώνες, μηλιές, φασολιές και αμπέλια, θα μας ξανανοίξουν την όρεξη και για άλλες απολαύσεις.
Όλα αυτά μπορεί να τα έχουμε ήδη ζήσει ή απλώς να τα λαχταράμε, σίγουρα όμως όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν, το επόμενο Πάσχα η Καστοριά Θα μας περιμένει…
