Αλήθεια ή πλάνη ότι η μνήμη μας κινδυνεύει από τις υπενθυμίσεις (για τα πάντα) στο κινητό μας τηλέφωνο; Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου απαντούν
Η τεχνολογία ως υποκατάστατο της μνήμης ήταν ένα τρομακτικό σενάριο που γέννησε η χρήση των smartphones και άλλων «έξυπνων» συσκευών, σύμφωνα με το οποίο η χρήση τους για σημειώσεις και υπενθυμίσεις θα οδηγούσε σταδιακά στη εξασθένιση της μνήμης, την «ψηφιακή άνοια».
Αντίθετη γνώμη ωστόσο φαίνεται να έχει ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο του Λονδίου (UCL), πρόσφατη μελέτη των οποίων έδειξε πως η χρήση των συσκευών αυτών ως «εξωτερική μνήμη» όχι μόνο δεν αποτελεί εχθρό της ικανότητας απομνημόνευσης αλλά αντιθέτως την ενισχύει. Μάλιστα, τα αποτελέσματα έδειξαν πως όσοι βασίζονταν στα κινητά τους για την υπενθύμιση διαφόρων υποχρεώσεων, θυμούνταν ακόμα και πληροφορίες που δεν είχαν αποθηκεύσει στις συσκευές.
Στη μικρής κλίμακας μελέτη, οι 158 εθελοντές ηλικίας 18-71 ετών συμμετείχαν σε ένα παιχνίδι μνήμης για tablet ή υπολογιστές που ανέπτυξε η ερευνητική ομάδα, κατά το οποίο εμφανίζονταν στην οθόνη 12 αριθμημένοι κύκλοι που οι εθελοντές θα έπρεπε να σύρουν αριστερά ή δεξιά. Όσους περισσότερους κύκλους θυμούνταν να τοποθετήσουν στη σωστή πλευρά, τόσο μεγαλύτερη θα ήταν στο τέλος του παιχνιδιού η χρηματική αμοιβή. Η μία πλευρά της οθόνης είχε χαρακτηριστεί ως «υψηλής αξίας» και για κάθε σωστό κύκλο ο εθελοντής θα κέρδιζε 10 φορές περισσότερα χρήματα.
Οι εθελοντές επανέλαβαν το παιχνίδι 16 φορές συνολικά, τις μισές βασισμένοι στη δική τους μνήμη αποκλειστικά και τις υπόλοιπες με το ελεύθερο δημιουργίας υπενθυμίσεων στο κινητό. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι:
- οι συμμετέχοντες χρησιμοποιούσαν τη συσκευή για να τους υπενθυμίζει κυρίως τους κύκλους που ανήκαν στην πλευρά υψηλής αξίας
- όταν το έκαναν αυτό, η μνήμη τους για τους κύκλους αυτούς παρουσίαζε βελτίωση 18%.
- για τους κύκλους χαμηλής αξίας παρατηρήθηκε βελτίωση 27%, ακόμη και στους συμμετέχοντες που δεν έβαζαν υπενθυμίσεις για του κύκλους αυτούς.
Ο Δρ Sam Gilbert από το Ινστιτούτο Γνωστικής Νευροεπιστήμης του UCL, δήλωσε: «Διαπιστώσαμε ότι όταν οι συμμετέχοντες είχαν τη δυνατότητα χρήσης μιας εξωτερικής μνήμης, μπορούσαν χάρη σε αυτή να θυμούνται τις πληροφορίες που είχαν αποθηκεύσει. Αλλά διαπιστώσαμε επίσης ότι η συσκευή βελτίωσε τη μνήμη των ανθρώπων και για μη αποθηκευμένες πληροφορίες. Αυτό συνέβη επειδή η χρήση της συσκευής άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν τη μνήμη τους για την αποθήκευση πληροφοριών υψηλής σημασίας έναντι πληροφοριών χαμηλής σημασίας.
»Όταν οι συμμετέχοντες έπρεπε να εμπιστευτούν τη μνήμη τους, χρησιμοποιούσαν τη χωρητικότητή της για να κρατήσουν τις πιο σημαντικές πληροφορίες. Όταν όμως μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τη συσκευή, αποθήκευαν πληροφορίες υψηλής σημασίας στη συσκευή και αξιοποιούσαν τη δική τους μνήμη για τις λιγότερο σημαντικές».
Ουδέν καλόν αμιγές κακού
Η χρήση ψηφιακών συσκευών για την υπενθύμιση πραγμάτων μπορεί εντέλει να έχει και κόστος, όπως φάνηκε από την αδυναμία των συμμετεχόντων να θυμηθούν σωστά τους κύκλους υψηλής αξίας όταν τους αφαιρέθηκε η δυνατότητα μια επιπλέον εξωτερικής μνήμης. Αντιθέτως, θυμούνταν σωστά τους κύκλους χαμηλής αξίας.
Όπως εξήγησε ο Δρ Gilbert: «Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι τα εργαλεία εξωτερικής μνήμης λειτουργούν. Εκτός από το ότι πόρρω απέχει από την πρόκληση “ψηφιακής άνοιας”, η χρήση μιας συσκευής εξωτερικής μνήμης μπορεί ακόμη και να βελτιώσει τη μνήμη μας για πληροφορίες που δεν αποθηκεύσαμε ποτέ. Πρέπει όμως να είμαστε προσεκτικοί ώστε να δημιουργούμε αντίγραφα ασφαλείας των πιο σημαντικών πληροφοριών. Διαφορετικά, αν το ένα εργαλείο μνήμης αποτύχει, ενδεχομένως να μείνουμε μόνο με πληροφορίες χαμηλότερης σημασίας».
