14 Νοεμβρίου σήμερα του Αγίου Φιλίππου του λεγόμενου και Λαχανά (Φιλιολάχανος) και από την άλλη ονομάζεται και Κοντοαποκριάς ή μικρή Αποκριά, διότι βεβαίως είναι η τελευταία μέρα που καταλύουμε το κρέας, το γάλα και τα αυγά διά της νηστείας των Χριστουγέννων η οποία άρχεται την 15η Νοεμβρίου, το γνωστό σαρανταήμερο των Χριστουγέννων!
Λαχανάς ονομάζεται διότι εκείνα τα χρόνια μάζευαν λάχανα, που τώρα είναι η εποχή τους, και τα έβαζαν στην άλμη ( νερό, λεμόνι και αλάτι) όπου συντηρούνταν και ψήνονταν στο άλας εώς τις 23 Δεκεμβρίου που τα βγάζανε από τα κιούπια για να φτιάξουν οι Δυτικομακεδόνισσες το επίσημο φαΐ των Χριστουγέννων, τα Σαρμάδια!
Τα σαρμάδια είναι το πλέον εορταστικό φαγητό όπου οι κυράδες αποφλυώνουν το λάχανο ,γεμίζουν κάθε φύλλο με γέμιση που αποτελείται από κιμά, ρύζι, μπαχαρικά κλπ και τα βράζει , ενώ συνοδεύονται ή με λεμόνι ή με σάλτσα, λευκά ή κόκκινα!
Του Αγίου Φιλίππου είναι και η τελευταία μέρα που φεύγουν οι τσομπαναραίοι προς τα χειμαδιά κι έτσι έκλειναν την πόρτα τρεις φορές και την τρίτη κρεμούσαν μια κλωστή με πρασινάδες για να ασφαλίσουν το μαντρί από το βαρύ χειμώνα μην πέσουν οι σκεπές από το βάρος του χιονιού!
Βέβαια, ο Άγιο Φίλιππος είναι και ο Απόστολος που φυλάει τις γυναίκες που κυοφορούν δίδυμα, έτσι συχνά τάζουν ένα στον Άγιο Φίλιππο και ένα στο Άγιο Ναθαναήλ!
Διαδικασία αρμιάς: παίρνουμε το λάχανο, το γυρνάμε ανάποδα και βγάζουμε τον σκληρό κορμό και γεμίζουμε με αλάτι και λεμόνι ! Στη συνέχεια τοποθετούμε ανάποδα τα λάχανα στο κιούπι ώστε το λεμόνι και το αλάτι να πάνε προς την καρδιά του λάχανου . Μόλις γεμίζουν το κιούπι με τα λάχανα συμπληρώνουν νερό με αλάτι και λεμόνι μέχρι να φτάσει στην κορυφή ! Θα ασφαλιστεί καλά το κιούπι για περίπου 40 ημέρες μέχρι τις 23 Δεκεμβρίου ,την ημέρα της παραμονής των καλάντων, όπου θα βγάλουν τα λάχανα σιγά σιγά για να ετοιμάζουν τα σαρμάδια! Τα υπόλοιπα λάχανα θα παραμείνουν για καιρό και όποτε επιθυμεί η νοικοκυρά θα βγάζει και θα μαγειρεύει! Όχι μόνο σαρμάδια αλλά και αρμιόπιτα (πίτα με γέμιση αρμιάς) , αρμιόρυζο, αρμιά με χοιρινό και πολλά άλλα!
Χρόνια πολλά και Καλά Χριστούγεννα σε όλους
Δημήτρης Παπατζήμος
