Αν και όλοι ονειρευόμαστε και τα όνειρα μας έχουν κάποια κοινά βασικά χαρακτηριστικά, δεν είναι τα ίδια για όλους τους ανθρώπους. Διαφέρουν ανάλογα με την καθημερινότητα και τις εμπειρίες του καθενός, όπως είναι αναμενόμενο, αλλά επίσης μπορούν και να κατηγοριοποιηθούν, για παράδειγμα, ανάλογα με την ηλικία ή το φύλο εκείνου που ονειρεύεται.
Τα όνειρα θεωρούνται απαραίτητα για την καλή λειτουργία του εγκεφάλου γιατί σύμφωνα με πολλούς επιστήμονες στη διάρκεια του REM ύπνου (τη φάση των ονείρων) τακτοποιούνται κατά κάποιον τρόπο οι εμπειρίες όλης της ημέρας, γι’ αυτό και υπάρχει όλη αυτή η εγκεφαλική δραστηριότητα (σύμφωνα με την εικόνα που βλέπουν οι επιστήμονες στο ηλεκτροεγκεφαλογράφημα). Ουσιαστικά είναι σαν να «πηγαίνουν» τα νέα δεδομένα από μία προσωρινή μνήμη, στην οποία έχουν «κρατηθεί» στη διάρκεια της ημέρας, σε μία πιο μακρά μνήμη και εκεί να ταξινομούνται. Ας δούμε σε ποια χαρακτηριστικά μοιάζουν και σε ποια διαφέρουν τα όνειρα μας.
Τα γενικά χαρακτηριστικά των ονείρων
Τα όνειρα είναι ως επί το πλείστον οπτικά και οι άνθρωποι σπάνια αναφέρουν την εμπειρία της γεύσης ή της όσφρησης. Παρά το γεγονός ότι συχνά υπάρχουν σκηνές οδυνηρών εμπειριών, εκείνος που ονειρεύεται δεν αναφέρει ότι αισθάνεται πόνο
Επίσης, τα όνειρα έχουν θεματικές ασυνέχειες με πολύ γρήγορες αλλαγές στην πλοκή.
Τη μια στιγμή βρισκόμαστε στην Αθήνα και την επόμενη στιγμή βρισκόμαστε στη Σάμο. Επιπλέον, τα όνειρα συχνά δεν σέβονται τους νόμους της φυσικής – για παράδειγμα, αψηφούμε τη βαρύτητα και πετάμε. Οσον αφορά τους χαρακτήρες των ονείρων μας, εκείνοι μπορεί να είναι τόσο πραγματικοί όσο και φανταστικοί.
Τα όνειρα αρκετές φορές συμπυκνώνουν δύο διαφορετικούς ανθρώπους σε ένα πρόσωπο καθιστώντας δύσκολο να θυμηθούμε με ποιον αλληλεπιδρούσαμε ενώ ονειρευόμασταν. Τέλος, ορισμένα πράγματα σπάνια ή ποτέ δεν αποτελούν μέρος των ονείρων, όπως η ανάγνωση, η γραφή, η αριθμητική ή η στοχαστική σκέψη. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι συνολικά, τα όνειρα είναι γεμάτα μεταφορές και ειρωνεία.
Πώς αλλάζουν τα όνειρα μας καθώς μεγαλώνουμε
Οι επιστήμονες θεωρούν ότι ίσως τα μεταβαλλόμενα χαρακτηριστικά των ονείρων καθώς προχωρούμε από την παιδική ηλικία στην τρίτη ηλικία προσφέρουν πληροφορίες για τον σκοπό των ονείρων.
Ετσι, παρατηρούν ότι κατά τη διάρκεια του δεύτερου τριμήνου της ανάπτυξης του εμβρύου, ο εγκέφαλος φαίνεται να βρίσκεται σε ενεργό κατάσταση ύπνου τον περισσότερο χρόνο. Αυτή η κατάσταση μοιάζει με τον ύπνο REM.
Στη συνέχεια, τα όνειρα των νηπίων είναι στατικές σκηνές με μέλη της οικογένειας ή ζώα. Κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, 3 έως 7 ετών, τα παιδιά συζητούν τα όνειρά τους και επίσης οι εφιάλτες αρχίζουν να εμφανίζονται σε αυτή την ηλικία. Μεταξύ των 7 και 12 ετών τα όνειρα γίνονται πιο περίτεχνα και περιλαμβάνουν φίλους και άγνωστους χαρακτήρες εκτός της οικογένειας.
Μεταξύ 12 και 16 ετών, στην εφηβεία, τα όνειρα γίνονται περίτεχνα και ζωντανά, τα ζώα εξαφανίζονται και εμφανίζονται όνειρα με προσκολλήσεις σε ρομαντικά αντικείμενα και ανθρώπους. Ο ύπνος είναι πιο ξεκούραστος στην εφηβεία.
Μεταξύ 14 και 19 ετών, τα όνειρα γίνονται ακόμη πιο περίτεχνα και είναι γεμάτα χαρακτήρες, τόσο οικείους όσο και παράξενους και ρομαντικούς. Μετά την εφηβεία, η ποιότητα του ύπνου αρχίζει να επιδεινώνεται και συνεχίζει αυτή την πτωτική πορεία μέχρι την τρίτη ηλικία.
Κατά την ενηλικίωση, για τις γυναίκες μέχρι την εμμηνόπαυση και για τους άνδρες μέχρι τη γήρανση, τα όνειρα παραμένουν περίτεχνα και περιλαμβάνουν καθημερινές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις.
Κατά τη διάρκεια της γήρανσης τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες αναφέρουν πιο στοχαστικά όνειρα, με σκηνές αγαπημένων προσώπων τόσο ζωντανών όσο και νεκρών. Ενώ τα όνειρα που συμβαίνουν κοντά στον θάνατο τείνουν να είναι πιο πνευματικά, επικά και στοχαστικά και αφορούν συχνότερα αγαπημένα πρόσωπα που έχουν πεθάνει.
Τι ονειρεύονται τα δύο φύλα
Οι διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών είναι παρούσες και στα όνειρα. Οι άνδρες βιώνουν αυξημένη σωματική επιθετικότητα κατά τη διάρκεια των ονείρων τους, ενώ οι γυναίκες βιώνουν περισσότερη λεκτική επιθετικότητα.
Επίσης, στα όνειρα των ανδρών οι πρωταγωνιστές είναι κυρίως άνδρες, ενώ στων γυναικών υπάρχουν και τα δύο φύλα και συνήθως υπάρχουν και πιο πολλά πρόσωπα γενικά από ό,τι στα όνειρα των ανδρών.
Επιπλέον, οι άνδρες ονειρεύονται περισσότερο το σεξ, ενώ οι γυναίκες βλέπουν συχνότερα ερωτικές ιστορίες.
Οι άνδρες αναφέρουν ότι δεν γνωρίζουν την ταυτότητα των σεξουαλικών τους συντρόφων και συχνά δεν αναφέρουν ότι βλέπουν το πρόσωπό τους, ενώ αντίθετα οι γυναίκες συνήθως γνωρίζουν τους σεξουαλικούς τους συντρόφους και συχνά αναφέρουν ότι βλέπουν τα χέρια τους. Επίσης, οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να αναφέρουν έντονα πολύχρωμα όνειρα, ενώ οι άνδρες ονειρεύονται με λιγότερα ή καθόλου χρώματα.
