Μετά το φθινοπωρινό καλοκαιράκι, η εποχή αλλάζει, η ώρα άλλαξε ήδη και όλα αυτά επιφέρουν αναπόφευκτα μια αλλαγή στη διάθεσή μας. Υπάρχουν, όμως, πράγματα που μπορούμε να κάνουμε για να νιώσουμε καλύτερα. Η Σοφία Χονδρογιάννη, Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια στο Κέντρο συμβουλευτικής & ψυχοθεραπείας InterNus μας εξηγεί τι ακριβώς συμβαίνει.
Το τέλος του καλοκαιριού σηματοδοτεί για πολλούς ανθρώπους το τέλος μιας εποχής ανέμελης και ξέγνοιαστης. Το φθινόπωρο είναι εδώ και, ενώ αυτό για κάποιους μπορεί να αποτελεί αφορμή για τη θέσπιση νέων στόχων, σε κάποιους άλλους προκαλεί ένα αίσθημα νοσταλγίας και θλίψης, κάνοντας τη προσαρμογή στη νέα καθημερινότητα των υποχρεώσεων αρκετά δύσκολη. Όταν αυτή η συναισθηματική συνθήκη έχει διάρκεια και υψηλή ένταση, τότε είναι πιθανό να εξελιχθεί σε παθολογική κατάσταση, που είναι γνωστή ως «Εποχιακή Συναισθηματική Διαταραχή».
Τι είναι η Εποχιακή Συναισθηματική Διαταραχή
Η εποχιακή συναισθηματική διαταραχή (ΕΣΔ) είναι μια διαταραχή της διάθεσης που χαρακτηρίζεται από συμπτώματα που εμφανίζονται την ίδια εποχή κάθε χρόνο, συνήθως κατά τις πιο σκοτεινές, μικρότερες ημέρες του φθινοπώρου και του χειμώνα. Αν και αυτή η κατάσταση συνήθως υποχωρεί μέσα σε λίγους μήνες, μπορεί να έχει σοβαρό αντίκτυπο στο πώς αισθάνεται και πώς λειτουργεί ένα άτομο (Melrose, 2015).
Δεν είναι ασυνήθιστο για τους ανθρώπους να βιώνουν εποχιακές διακυμάνσεις στη διάθεση. Παρατηρείται συχνά πώς μια γκρίζα, βροχερή μέρα μπορεί να κάνει το άτομο να νιώθει θλιμμένο και κουρασμένο, ενώ μια ηλιόλουστη μέρα μπορεί να το κάνει να νιώθει χαρούμενο και γεμάτο ενέργεια. Οι μεγαλύτερες, πιο ηλιόλουστες μέρες του καλοκαιριού συνδέονται συχνά με καλύτερες διαθέσεις, ενώ οι πιο σύντομες, πιο σκοτεινές μέρες που ξεκινούν στα τέλη του φθινοπώρου συχνά ευθυγραμμίζονται με την αύξηση των συμπτωμάτων της ΕΣΔ.
Τα συμπτώματα που πρέπει να γνωρίζετε
Ως υποτύπος της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής, η εποχική συναισθηματική διαταραχή έχει το ίδιο προφίλ συμπτωμάτων με την κατάθλιψη. Η κύρια διαφορά είναι ότι αυτά τα συμπτώματα εμφανίζονται σε εποχιακό μοτίβο. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:
- υπερυπνία ή αϋπνία
- υπερφαγία (με ιδιαίτερη προτίμηση στους υδατάνθρακες), με επακόλουθη αύξηση βάρους
- ψυχική και σωματική κόπωση
- έλλειψη ενέργειας
- δυσκολία συγκέντρωσης
- γενική αίσθηση σύγχυσης
- ευερεθιστότητα
Από τι προκαλείται τελικά;
Έρευνες υποστηρίζουν ότι η ΕΣΔ προκαλείται από μια διαταραχή του φυσιολογικού κιρκάδιου ρυθμού του σώματος. Το ηλιακό φως που εισέρχεται από τα μάτια επηρεάζει αυτόν τον ρυθμό. Όταν είναι σκοτάδι, η επίφυση παράγει μια ουσία που ονομάζεται μελατονίνη, η οποία είναι υπεύθυνη για την υπνηλία που νιώθουμε κάθε μέρα μετά το σούρουπο. Το φως που εισέρχεται στα μάτια την αυγή διακόπτει την παραγωγή μελατονίνης.
Υπάρχουν επίσης στοιχεία που συνδέουν την ΕΣΔ με μειωμένη ποσότητα του νευροδιαβιβαστή σεροτονίνης. Η σεροτονίνη είναι η ουσία για την καλή αίσθηση που αυξάνεται από τα αντικαταθλιπτικά που ονομάζονται εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs) (Gupta et al., 2013).
Αντιμετωπίζοντας την ΕΣΔ
Οι υγιεινές συνήθειες και οι επιλογές του τρόπου ζωής μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση των συμπτωμάτων της ΕΣΔ. Τα πράγματα που μπορεί το άτομο να κάνει περιλαμβάνουν:
- Βελτίωση ποιότητας ύπνου
- Κοινωνικοποίηση
- Τακτική σωματική άσκηση
- Υγιεινή / ισορροπημένη διατροφή
Ορισμένα συμπληρώματα διατροφής χωρίς ιατρική συνταγή μπορούν επίσης να βοηθήσουν (π.χ. συμπληρώματα βιταμίνης D ή/και μελατονίνης), αν και θα πρέπει να υπάρξει πριν την κατανάλωση καθοδήγηση από τον προσωπικό ιατρό.
Εάν τα συμπτώματα δεν υποχωρούν και επιμένουν, τότε είναι σημαντικό να απευθυνθεί κανείς σε έναν/μία ειδικό ψυχικής υγείας και να μοιραστεί τις δυσκολίες και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει, ώστε με τη σωστή ψυχοθεραπευτική κατεύθυνση να μπορέσει να τα αντιμετωπίσει.
