Ο πλανήτης μας θερμαίνεται με ιλιγγιώδη ρυθμό και η μέχρι πρότινος… ασυνήθιστη ζέστη καίει σχεδόν κάθε ήπειρο της Γης: Πέντε μύθοι που πρέπει να διαλύσουμε – μια για πάντα – με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος
Ο Απρίλιος – ο τελευταίος μήνας για τον οποίο υπάρχουν διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία – σηματοδότησε τον 11ο συνεχόμενο μήνα που ο πλανήτης μας σημειώνει ρεκόρ θερμοκρασίας.
Οι ειδικοί λένε ότι αυτό είναι ένα σαφέστατο σημάδι πως το κλίμα της Γης αλλάζει ραγδαία.
Υπάρχουν ωστόσο κι εκείνοι που εκτιμούν πως η κλιματική αλλαγή δεν είναι πραγματική, αναπαράγοντας μια σειρά από μύθους για να υποστηρίξουν την άποψή τους.
«Το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου αναγνωρίζει δικαίως ότι η κλιματική αλλαγή είναι πραγματική», λέει ο Dechen Tsering, αναπληρωτής διευθυντής του τμήματος για την κλιματική αλλαγή στο Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNEP). «Η παραπληροφόρηση όμως καθυστερεί την ανάληψη δράσης που είναι τόσο ζωτικής σημασίας για την αντιμετώπιση μιας από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα».
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, καλό είναι να τελειώνουμε με κάποιους από αυτούς τους μύθους που μας κρατάνε πίσω.
Μύθος 1ος: Η κλιματική αλλαγή συνέβαινε πάντα, οπότε δεν πρέπει να ανησυχούμε γι’ αυτήν
Είναι αλήθεια ότι η θερμοκρασία του πλανήτη έχει διακυμάνσεις – με θερμές και περισσότερες ψυχρές περιόδους. Από την τελευταία εποχή των παγετώνων πριν από 10.000 χρόνια, ωστόσο, το κλίμα είναι σχετικά σταθερό, γεγονός που, σύμφωνα με τους επιστήμονες, υπήρξε καθοριστικό για την ανάπτυξη του ανθρώπινου πολιτισμού.
Αυτή η σταθερότητα σήμερα απειλείται: Η Γη θερμαίνεται με τον ταχύτερο ρυθμό των τελευταίων τουλάχιστον 2.000 ετών και είναι περίπου 1,2°C θερμότερη από ό,τι ήταν στην προβιομηχανική εποχή. Τα τελευταία 10 χρόνια ήταν τα θερμότερα που έχουν καταγραφεί ποτέ, με το 2023 να καταρρίπτει τα παγκόσμια ρεκόρ θερμοκρασίας.
Άλλοι βασικοί δείκτες που σχετίζονται με το κλίμα είναι επίσης στα ύψη. Οι θερμοκρασίες των ωκεανών, η στάθμη της θάλασσας και οι ατμοσφαιρικές συγκεντρώσεις των αερίων του θερμοκηπίου αυξάνονται με ρυθμούς ρεκόρ, ενώ οι θαλάσσιοι πάγοι και οι παγετώνες υποχωρούν με ανησυχητική ταχύτητα.
Μύθος 2ος: Η κλιματική αλλαγή είναι μια φυσική διαδικασία. Δεν έχει καμία σχέση με τους ανθρώπους.
Ενώ η κλιματική αλλαγή είναι μια φυσική διαδικασία, η ανθρώπινη δραστηριότητα την ωθεί σε υπερδιέγερση. Μια έκθεση-ορόσημο από τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), η οποία βασίζεται στην έρευνα εκατοντάδων κορυφαίων επιστημόνων του κλίματος, διαπίστωσε ότι ο άνθρωπος ευθύνεται για το σύνολο σχεδόν της υπερθέρμανσης του πλανήτη τα τελευταία 200 χρόνια.
Η συντριπτική πλειονότητα της αύξησης της θερμοκρασίας προήλθε από την καύση άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η καύση αυτών των ορυκτών καυσίμων πλημμυρίζει την ατμόσφαιρα με αέρια του θερμοκηπίου, τα οποία δρουν σαν «κουβέρτα» γύρω από τον πλανήτη, παγιδεύοντας τη θερμότητα.
Με μια σειρά από διαφορετικές μετρήσεις, οι επιστήμονες μπόρεσαν να αποκτήσουν ξεκάθαρη εικόνα για τις συγκεντρώσεις των αερίων του θερμοκηπίου. Όπως αποκαλύπτεται, τα επίπεδα του διοξειδίου του άνθρακα είναι τα υψηλότερα εδώ και 2 εκατομμύρια χρόνια, ενώ δύο άλλα αέρια του θερμοκηπίου, το μεθάνιο και το οξείδιο του αζώτου, είναι τα υψηλότερα εδώ και 800.000 χρόνια.
Μύθος 3ος: Η αύξηση της θερμοκρασίας κατά μερικούς βαθμούς δεν είναι τόσο μεγάλη υπόθεση.
Κι όμως, στην πραγματικότητα, μικρές αυξήσεις της θερμοκρασίας μπορούν να προκαλέσουν σύγχυση στα ευαίσθητα οικοσυστήματα του πλανήτη, με τρομερές συνέπειες για τους ανθρώπους και τα άλλα έμβια όντα.
Η Συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή έχει ως στόχο να περιορίσει τη μέση αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας «πολύ κάτω» από τους 2°C, και κατά προτίμηση στους 1,5°C, σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή.
Ακόμη και αυτή η μεταβολή κατά μισό βαθμό θα μπορούσε να κάνει τεράστια διαφορά. Η IPCC διαπίστωσε ότι με αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2°C – αντί για 1,5°C – περισσότεροι από 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι θα εκτίθενται τακτικά σε ακραία ζέστη.
Παράλληλα, η Γη θα έχανε διπλάσια είδη φυτών και σπονδυλωτών και τριπλάσια είδη εντόμων, ενώ σε ορισμένες περιοχές, οι αποδόσεις των καλλιεργειών θα μειώνονταν περισσότερο από το μισό, απειλώντας την επισιτιστική ασφάλεια.
Σε αύξηση της θερμοκρασίας κατά 1,5°C, το 70% έως 90% των κοραλλιών, των πυλώνων πολλών υποθαλάσσιων οικοσυστημάτων, θα εξολοθρεύονταν. Στους 2°C αύξησης της θερμοκρασίας, περίπου το 99% θα χαθεί. Η εξαφάνισή τους θα οδηγούσε πιθανότατα στην απώλεια κι άλλων θαλάσσιων ειδών, πολλά από τα οποία αποτελούν κρίσιμη πηγή πρωτεϊνών για τις παράκτιες κοινότητες.
«Κάθε κλάσμα του βαθμού αύξησης της θερμοκρασίας έχει σημασία», προειδοποιεί ο Tsering.
Μύθος 4ος: Τα ψυχρά «κύματα» αποδεικνύουν πως δεν υπάρχει υπερθέρμανση του πλανήτη.
Αυτή η δήλωση συγχέει τον καιρό και το κλίμα, τα οποία είναι δύο διαφορετικά πράγματα.
Ο καιρός είναι οι καθημερινές ατμοσφαιρικές συνθήκες σε μια τοποθεσία και το κλίμα είναι οι μακροπρόθεσμες καιρικές συνθήκες σε μια περιοχή. Κάπως έτσι εξηγείται πως μπορούν να εξακολουθούν να υπάρχουν ψυχρά κύματα, ενώ η γενική τάση για τον πλανήτη είναι η αύξηση της θερμοκρασίας.
Ορισμένοι ειδικοί πιστεύουν επίσης ότι η κλιματική αλλαγή θα μπορούσε να οδηγήσει σε πιο έντονο κρύο σε ορισμένα μέρη λόγω αλλαγών στα πρότυπα των ανέμων και άλλων ατμοσφαιρικών παραγόντων.
Συγκεκριμένη μελέτη έδειξε πως η ταχεία αύξηση της θερμοκρασίας της Αρκτικής πιθανότατα διατάραξε τη στροβιλώδη μάζα ψυχρού αέρα πάνω από το Βόρειο Πόλο το 2021, με αποτέλεσμα… θερμοκρασίες υπό το μηδέν μέχρι το Τέξας των ΗΠΑ, που προκάλεσαν ζημιές δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Μύθος 5ος: Οι επιστήμονες διαφωνούν σχετικά με την αιτία της κλιματικής αλλαγής.
Μια μελέτη του 2021 αποκάλυψε ότι το 99% της επιστημονικής βιβλιογραφίας συμφωνεί στο ότι η κλιματική αλλαγή οφείλεται στον άνθρωπο.
«Η ιδέα ότι δεν υπάρχει συναίνεση χρησιμοποιείται από τους αρνητές της κλιματικής αλλαγής για να θολώσουν τα νερά και να σπείρουν τον σπόρου της αμφιβολίας», λέει ο Tsering. «Αλλά η επιστημονική κοινότητα συμφωνεί: η υπερθέρμανση του πλανήτη που αντιμετωπίζουμε δεν είναι φυσική. Προκαλείται από τον άνθρωπο».
