Κόβεις τα νύχια σου Τετάρτη; Αμαρτία! Βρέχει στο γάμο σου; Θα μακροημερεύσει. Και άλλες προλήψεις που μας κληρονόμησαν οι γιαγιάδες μας.
Σε έφτυνε η γιαγιά σου να μη σε βασκάνει; Σου έλεγε να μην δίνεις ποτέ μαχαίρι; Να μην σου ξεφύγει κανένας κόκκος αλατιού στο πάτωμα;
Δικός μας είσαι. Όλες οι γιαγιάδες (ή και οι μαμάδες, γενικώς οι παλαιότεροι) είχαν μία ή και περισσότερες προλήψεις κατά νου τις οποίες μας… μεταλαμπάδευσαν με αποτέλεσμα μέχρι σήμερα να μην περνάμε κάτω από σκάλες και να ψάχνουμε ειδικούς για… ξεματιάσματα.
Το κακό το μάτι
Από τις πλέον κλασικές δεισιδαιμονίες είναι εκείνη που λέει ότι κάποιος μπορεί να σε ματιάσει, δηλαδή να σου προκαλέσει κακό με το βλέμμα του, εάν σε ζηλέψει ή σε θαυμάσει υπερβολικά. Για προστασία, συνήθιζαν να χρησιμοποιούν φυλαχτά όπως το γαλάζιο μάτι ή να κάνουν το κλασικό ξεμάτιασμα με μυστικά λόγια και τελετουργίες. Μάλιστα πάνω στις μεθόδους ξεματιάσματος, έχουν δημιουργηθεί επιπλέον δεισιδαιμονίες – π.χ. δεν μπορεί ένα άτομο να μάθει την τέχνη του ξεματιάσματος σε άτομο του ίδιου φύλου, αν κάποιος πει το μυστικό του ξεματιάσματος μετά δεν μπορεί να ξεματιάσει ο ίδιος και άλλα τέτοια.
Φτου σου να μη σε βασκάνω!
Σε συνέχεια του από πάνω, το φτύσιμο είναι ένας από τους πιο διαδεδομένους τρόπους να αποφευχθεί το μάτιασμα. Όταν θαύμαζαν κάτι πολύ, το «έφτυναν» τρεις φορές για να μην το ματιάσουν, ενώ όταν ήθελαν να αποφύγουν οι ίδιοι το κακό μάτι, «έφτυναν» τον κόρφο τους και κουνιόντουσαν από τη θέση τους.
Τετάρτη και Παρασκευή τα νύχια σου μην κόψεις…
«… και Κυριακή να μη λουστείς αν θέλεις να προκόψεις», λέγαν οι γιαγιάδες μας. Γιατί όμως; Τετάρτη και Παρασκευή είναι, κατά τον χριστιανισμό, ημέρες νηστείας και επειδή νηστεία ίσον έλλειψη, δεν πρέπει κανείς να αποβάλλει από πάνω του έστω και το ελάχιστο. Από την άλλη, η Κυριακή ως μέρα απόλυτης αργίας δεν συγχωρεί καμία απολύτως δουλειά, ούτε προσωπική καθαριότητα.
Ο σπασμένος καθρέφτης
Οι καθρέφτες αποτελούσαν ανέκαθεν αντικείμενο μυστικιστικών πεποιθήσεων. Ένας σπασμένος καθρέφτης θεωρούνταν ότι φέρνει 7 χρόνια γρουσουζιά. Πιστεύεται επίσης ότι η αντανάκλαση της ψυχής στον καθρέφτη μπορούσε να κλέψει ένα μέρος της, κάτι που εξηγεί γιατί πολλοί παλαιότερα κάλυπταν τους καθρέφτες κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Σε τρώει το χέρι σου;
Η φαγούρα στο χέρι έχει τη δική της δεισιδαιμονία. Αυτό το “σήμα” από το σώμα συνήθως οδηγούσε σε διάφορες ερμηνείες, με τις γιαγιάδες μας να προειδοποιούν για επερχόμενα οικονομικά γεγονότα. Εάν σε φαγουρίζει το δεξί χέρι, θα λάβεις χρήματα, αν όμως σε φαγουρίζει το αριστερό, θα χάσεις.
Πάει το αλάτι!
Έπεσε αλάτι κατά λάθος στο πάτωμα; Αλλοίμονο ατυχία που μας βρήκε! Για να αποφύγουν την ατυχία, οι γιαγιάδες έριχναν μια μικρή ποσότητα αλατιού πίσω από τον αριστερό ώμο, πιστεύοντας ότι έτσι θα απωθήσουν το κακό. Πιθανώς το αλάτι συνδεόταν με την προστασία και τον καθαρισμό, γι’ αυτό και όταν έπεφτε κάτω γινόταν ολόκληρο… ζήτημα.
Μην περνάς κάτω από σκάλα
Θυμάσαι τη γιαγιά σου να περνάει κάτω από τη σκάλα; Ούτε εμείς. Υπάρχουν πολλές ερμηνείες που προσπαθούν να εξηγήσουν αυτή τη δοξασία: κάποιες λένε ότι το σχήμα της σκάλας παραπέμπει στις κρεμάλες του Μεσαίωνα, ενώ για κάποιες άλλες, θεωρείται πως το τριγωνικό σχήμα της σκάλας συμβολίζει την Αγία Τριάδα, και πως το να εισβάλλεις ανάμεσά της θεωρείται βλασφημία.
Το ψωμί και το μαχαίρι
Ποτέ δεν ακουμπούσαν το ψωμί στο τραπέζι ανάποδα, γιατί θεωρούνταν ιερό και κάτι τέτοιο θα έφερνε κακή τύχη στο σπιτικό. Παράλληλα, η χρήση του μαχαιριού χωρίς λόγο ή το να το δίνεις χέρι με χέρι (όπως και το ψαλίδι) θεωρούνταν σημάδι διαμάχης ή κακής τύχης.
Βροχή στο γάμο
Δεν υπάρχει νύφη που δεν θα ακούσει ότι «είναι τύχη να βρέχει στο γάμο σου». Πράγματι, παλαιότερα πίστευαν πως μια αναπάντεχη μπόρα την ώρα του γάμου θα φέρει στο ζευγάρι καλή τύχη και μακροχρόνια σχέση.
Μαύρη γάτα
Οι καημένες, οι μαύρες γάτες είχαν συνδεθεί με τις δυνάμεις του κακού και τις μάγισσες. Το Μεσαίωνα το μαύρο χρώμα συμβόλιζε το κακό και τα δαιμόνια ενώ πίστευαν ότι οι γάτες συντρόφευαν τις μάγισσες στις σατανικές τελετές τους. Μάλιστα στη γερμανική παράδοση η διασταύρωση με μαύρη γάτα θεωρούνταν σημάδι θανάτου και κακών ειδήσεων. Υπάρχουν ωστόσο και κάποιοι λαοί που τις θεωρούσαν ως ένδειξη καλής τύχης.
