Γι αυτούς που αγαπάνε να περνάνε καλά, οι Απόκριες αποτελούν την τέλεια ευκαιρία για τρέλες, πλάκες, τραγούδι και χορό, ξέφρενο γλέντι και ποτό. Πίσω από τις μάσκες μας κρύβουμε το «σοβαρό» μας εαυτό και γυρνάμε πίσω στα παιδικά μας χρόνια, τότε που φορώντας την αγαπημένη μας παιδική στολή τα κάναμε όλα με φαντασία και ενθουσιασμό, χωρίς τύψεις και ενοχές!
Ταυτισμένη με τα παιδικά μας χρόνια, η Αποκριά μας γυρνάει πάντα πίσω στα χρόνια του αυθορμητισμού, της αθωότητας και της καλής διάθεσης. Μας γυρνάει πίσω στην εποχή των αγαπημένων μας ηρώων, στην εποχή της ανεμελιάς και του γνήσιου κεφιού.
Συνδεδεμένη με τη μεταμφίεση στη συνείδηση μας η Αποκριά, αναβιώνει μέσα μας όχι μόνο την ανάγκη μας για χαρά και αυθορμητισμό, φαντασία και ενθουσιασμό αλλά και μια υποσυνείδητη ανάγκη για εκτόνωση κρυμμένων συναισθημάτων και καταπιεσμένων πόθων. Είναι όμως τα πράγματα τόσο απλά; Φυσικά και όχι.
Με όρους ψυχολογικούς, η μεταμφίεση της αποκριάς αποτελεί την υπενθύμιση των τρόπων εκείνων με τους οποίους, όλοι εμείς «κρυβόμαστε» πίσω από ρόλους και μηχανισμούς άμυνας αποκρύπτοντας ή αποκαλύπτοντας καθημερινά διάφορες πτυχές του εαυτού μας.
Έτσι, αν και σχεδόν συνώνυμη με το καρναβάλι, η μεταμφίεση, δεν περιορίζεται εκεί. Αντίθετα λειτουργεί καταλυτικά στη ψυχολογία μας σε κάθε φάση της ζωή μας, αφού αποτελεί τον καλύτερο τρόπο για να κρύψουμε τον πραγματικό εαυτό μας ή μας παρέχει το μέσο για να βγάλουμε προς τα έξω τις πιο βαθειά κρυμμένες πλευρές της προσωπικότητας μας.
Με άλλα λόγια η μάσκα και η στολή αποτελούν το τέλειο ψυχολογικό εργαλείο, το ποιο και εξυπηρετεί την εσωτερική ανάγκη του εαυτού μας να εκφράσει ένα σύνολο εσωτερικών πτυχών, τις οποίες είτε κρατά καλά κρυμμένες, είτε υπάρχουν μέσα μας σε λανθάνουσα κατάσταση, χωρίς να το ξέρουμε. Κατά μια έννοια, η μεταμφίεση μας βοηθά να εκφράζουμε μια πλευρά του εαυτού μας, η οποία έχει την ανάγκη να εκδηλωθεί. Μπορεί να έχει τη μορφή μιας κρυφής επιθυμίας, ενός φόβου ή ακόμα, μιας δημιουργικής εκτόνωσης από την καταπίεση της καθημερινότητας.
Με αυτή τη λογική η Αποκριά, εκτός από μια ευκαιρία για διασκέδαση προσφέρει και μια ευκαιρία εξερεύνησης το εαυτού μας, με στόχο να δούμε πιο βαθιά και να ανακαλύψουμε με ασφάλεια μια διαφορετική πλευρά μας.
Σύμφωνα με τις έρευνες και σύμφωνα πάντα με την εμπειρία, η αποκριάτικη μεταμφίεση έχει πολλές ψυχολογικές παραμέτρους και αποτελεί μια διαδικασία πολλαπλών διαστάσεων, έτσι όπως αυτό για παράδειγμα διενεργείται στο θεατρικό θεραπευτικό παιχνίδι ή την δραματο-θεραπεία.
Πρώτα από όλα αποτελεί τρόπο εκτόνωσης των βαθύτερων ψυχικών και συναισθηματικών μας αναζητήσεων και επικοινωνεί την εσωτερική ανάγκη μας για πειραματισμό με διαφόρους ρόλους. Μας δίνει την απόλυτη ελευθερία προσωπικής έκφρασης και εκδήλωσης των πιο κρυφών πτυχών του εαυτού μας. Μας αποδεσμεύει και μας απελευθερώνει από εμμονές, φόβους, ανασφάλειες και καταπιεστικές αναστολές και μας θυμίζει το «παιδί» που κρύβεται μέσα μας
Με αυτή τη λογική, η στολή που επιλέγουμε δεν είναι καθόλου θέμα τύχης ή αισθητικής, αλλά προϊόν μιας υποσυνείδητης ανάγκης για αυτό-έκφραση.
Έτσι η αν κάποιος/α διαλέξει να ντυθεί ιππότης ή νεράιδα ή πριγκίπισσα πίσω από την επιλογή του υπάρχει μια κρυμμένη νοσταλγία για τη χαμένη παιδική αθωότητα και μια εσωτερική επιθυμία για επιστροφή σε μια πιο ασφαλή εποχή. Αν πάλι κάποιος επιλέξει μια στολή του «κακού», τότε πολύ πιθανό μέσα του να υπάρχει ένα σύνολο αρνητικών συναισθημάτων τα οποία και θέλει να εκφράσει αλλά, και ένα αίσθημα ανασφάλειας. Ένα αίσθημα φόβου και άγχους πάνω σε θέματα διαπροσωπικών σχέσεων, αφού η στολή δείχνει πως επιθυμεί να απομακρυνθεί από τους άλλους και να τον απομονώσει.
Αν κάποιος επιλέξει το ρόλο ενός ήρωα, τότε μάλλον ανήκει σε εκείνους που θέλουν να σώσουν τον κόσμο και να νιώσουν σημαντικοί. Αν κάποιος διαλέξει ένα κοστούμι με σεξουαλικό περιεχόμενο, τότε μάλλον λατρεύει να βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχή.
Τα κοστούμια του κλόουν ή των άλλων αστείων καρτούν συμβολίζουν μια διάθεση παιχνιδιάρικη και νεανική και σηματοδοτούν την ανάγκη των ανθρώπων να ξεφύγουν από την καθημερινή τους σοβαρότητα και να νιώσουν παιδιά! Όμως και τα ζωάκια έχουν την τιμητική τους, αφού πολλοί τα επιλέγουν για να δείξουν στοιχειά του χαρακτήρα τους, όπως ο σκύλος την εμπιστοσύνη, το λιοντάρι την εξουσία, η γάτα το νάζι και την ανεξαρτησία.
Αν ανατρέξεις κι εσύ στο παρελθόν και στις επιλογές των στολών σου θα διαπιστώσεις πως καθόλου τυχαία αυτές αποκαλύπτουν και συναρμολογούν κομμάτια της προσωπικότητας σου. Όταν καταλάβεις πως λειτουργεί η μεταμφίεση θα ανακαλύψεις και πως όλοι μας καθημερινά κρύβουμε ή αποκαλύπτουμε τα συναισθήματα μας μέσα από τους ρόλους που διαλέγουμε να παίξουμε και μέσα από τους μηχανισμούς άμυνας που επιλέγουμε για να διαφύγουμε.
Ειρήνη Μεσσήνη-Συμβουλευτική Ψυχολόγος
