Το καστοριανό καράβι με την ιδιόρρυθμη και μοναδική του εμφάνιση είναι το «κινητό μνημείο» της Καστοριάς. – Γιάννηs Ρούσκα
Οι ιδιαιτερότητες της λίμνης Ορεστιάδας δημιούργησαν ένα μοναδικό στο είδος του πλωτό μέσο, αφού ο τρόπος ναυπήγησης του παρατηρείται μόνο σε αυτή την περιοχή.
Το Καστοριανό καράβι δεν μοιάζει με τις πλάβες άλλων λιμνών της Μακεδονίας όπως και με κανένα άλλο λιμνίσιο ή ποταμίσιο πλωτό μέσο.
Ξεχωρίζει για τις έντονα υπερυψωμένες άκρες του, τις λεγόμενες μπρύμες που μοιάζουν με πολυθρόνες. Στην μπροστινή μπρύμη μπορεί να καθίσει ένας, αλλά στην πίσω μπρύμη δυο άτομα κάθονται άνετα. Δεν έχει καρίνα, αλλά ο πάτος του είναι καμπυλωτός για να γλιστρά καλύτερα αφού έτσι εκτοπίζεται λιγότερο νερό.
Η μορφή αυτή διευκολύνει τον καραβοκύρη να φέρει το καράβι στη σωστή θέση για επιβίβαση ή αποβίβαση. Ακόμη, υπάρχουν ιδιαιτερότητες και στην επιλογή της ξυλείας.
Κατασκευάζεται κυρίως από καραγάτσι, καστανιά ή ξύλο φτελιάς. Πιο ανθεκτικό θεωρείται το καράβι όταν το κάτω μέρος του είναι φτιαγμένο από καραγάτσι, οι πλευρές του από καστανιά και τα κουπιά από έλατο.
Το μήκος του είναι από 5 έως 7 μέτρα και το πλάτος του από 0,50 – 0,60 μέτρα μπροστά και 1,10 – 1,15 μέτρα πίσω. Έχει δύο υπερυψωμένες άκρες που ονομάζονται «πρύμνες» ή «μπρύμες», τα «περβάζια» που είναι τα πλαϊνά της βάρκας και καμπυλωτό πάτο. Είναι φτιαγμένο έτσι ώστε να καλύπτει μικρές αποστάσεις και να αντιμετωπίζει δύσκολες καιρικές συνθήκες.
ΧΤΕΣ
Το καστοριανό καράβι έχει παίξει σημαντικό ρόλο στη ζωή των Καστοριανών. Εκτός από ψαράδικο, χρησιμοποιούνταν ως μεταφορικό μέσο, καθώς κάθε παραλίμνιο σπίτι είχε βάρκα, για μεταφορά αγαθών, υλικών κατασκευής κ.α.
Η ύπαρξη αυτού του τύπου βάρκας μετράει από τα προϊστορικά χρόνια,αν και η πρώτη ιστορική μαρτυρία για τη χρησιμοποίηση των πλωτών μέσων της λίμνης με την ονομασία πλοία προέρχεται από την “Αλεξιάδα” της Άννας Κομνηνής, όπου περιγράφει την πολιορκία της Καστοριάς από τους Βυζαντινούς τον 11ο αιώνα, με σκοπό να εκδιώξουν τους Νορμανδούς που είχαν καταλάβει την πόλη.Επίσης έπαιξε σημαντικό ρόλο την εποχή του Μακεδονικού Αγώνα αφού με τα Καστοριανά καράβια μετέφεραν όπλα και πολεμιστές.Δικαιολογημένα λοιπόν έχουν χαρακτηριστεί «ζωντανά κινητά μνημεία» μέσα από την μακραίωνη ιστορία τους.
ΣΗΜΕΡΑ
Σήμερα εξυπηρετούν τους κατοίκους και τους τουρίστες για ψάρεμα και ψυχαγωγία.
Ο πολιτιστικός σύλλογος “Το Απόζαρι” κάθε χρόνο, διοργανώνει στη βόρεια παραλία της πόλης την γιορτή του Καστοριανού ψαριού. Εκεί πραγματοποιούνται αγώνες με Καστοριανά καράβια, αφιερωμένοι στην διάσωση της τέχνης κατασκευής του Καστοριανού καραβιού.
Οι αρχικοί κατασκευαστές του μετέδωσαν την τέχνη τους στους νεότερούς τους, που κι αυτοί χρησιμοποιούν τα ίδια εργαλεία και τα ίδια υλικά.
Σήμερα υπάρχουν καραβομαραγκοί για να διδάξουν την τέχνη στους νεώτερους ή θα τα εγκαταλείψουμε μισοβυθισμένα ή διακοσμητικά?
Θα μπορούσε ο Δήμος, τα ΙΕΚ, κάποιος άλλος φορέας, ή και ιδιώτης, να δημιουργήσει ένα τμήμα για εκείνους που λαχταρούν να κάνουν την κρίση ευκαιρία και να συμβάλλουν στην διάσωση και συνέχισης της παράδοσης με μεράκι και σεβασμό…
Αγγελική Γιώτη
