Η λέξη ‘σνομπ’ έχει τις ρίζες της στα Λατινικά (sine nobilitate- s.nob.=snob) και σημαίνει χωρίς αρχοντιά. Από αρχές του 19ου αιώνα, σνομπ ήταν το πρόσωπο που δεν είχε την κατάλληλη ανατροφή.
Σνομπ είναι κάποιος που έχει τα εξής στοιχεία:
Δίνει υπερβολική σημασία σε ένα ή περισσότερα επιφανειακά χαρακτηριστικά, όπως ο πλούτος, η κοινωνική θέση, η εξωτερική ομορφιά ή τα ακαδημαϊκά διαπιστευτήρια.
Αντιλαμβάνεται τους ανθρώπους με αυτά τα χαρακτηριστικά ως υψηλότερης ανθρώπινης αξίας.
Ισχυρίζεται ότι τα παραπάνω χαρακτηριστικά είναι αδικαιολόγητο να μην τα έχει κάποιος.
Περιφρονεί αυτούς που δεν έχουν αυτά τα χαρακτηριστικά.
Ο σνομπισμός δεν είναι απλά ζήτημα διακριτικότητας, όσο ακριβά ή εκλεπτυσμένα μπορεί να είναι τα γούστα μας. Εκτός από την προφανή δυσάρεστη συμπεριφορά προς τους άλλους, ο σνομπ έχει την τάση να υπονομεύει τους ίδιους τους σνομπ, τα επιτεύγματά τους καθώς και τα ενδιαφέροντά τους, σνομπάρει ακόμη και τον ίδιο του τον εαυτό.
Ο σνομπισμός προδίδει την ακαμψία της σκέψης, και κατά συνέπεια τη φτωχή κριτική ικανότητα. Τα κριτήρια των σνομπ είναι τόσο επιφανειακά για τους άλλους ανθρώπους, όπως η καταγωγή, το επάγγελμα, ακόμη και η προφορά. Ο σνομπ συνήθως προσπερνά την πραγματική αξία, την ποιότητα ή την αυθεντικότητα. Είναι αρκετά προβλέψιμος και αρκετά βαρετός.
Στενή σχέση με τον σνομπισμό έχει ο αντίστροφος σνομπισμός, ο οποίος περιλαμβάνει κάποιες ίδιες παγίδες. Ο αντίστροφος σνομπισμός είναι η περιφρόνηση των επιφανειακών χαρακτηριστικών, του σνομπισμού που είδαμε παραπάνω, σε συνδυασμό με θαυμασμό είτε αληθινό είτε προσποιητό, για τη φήμη, το συνηθισμένο και το κοινότυπο. Ο αντίστροφος σνομπισμός μπορεί να γίνει αντιληπτός ως υπεράσπιση του Εγώ έναντι των ισχυρισμών των άλλων και είναι πιθανό και πολύ κοινό στην πραγματικότητα κάποιος να είναι και σνομπ και αντιστρόφως σνομπ.
Αλλά τι γίνεται με τον σνομπισμό αυτόν καθ’ αυτόν; Όπως με τον αντίστροφο σνομπισμό, μπορεί να ερμηνευθεί ως ένα σύμπτωμα κοινωνικής ανασφάλειας. Η κοινωνική ανασφάλεια μπορεί να έχει τις ρίζες της στις εμπειρίες της παιδικής ηλικίας, ιδιαίτερα συναισθήματα ντροπής του να είσαι διαφορετικός ή μια πρώιμη αίσθηση προνομίου ή δικαιώματος που δεν θα μπορεί αργότερα να πραγματοποιηθεί. Ή μπορεί να είναι απλώς το αποτέλεσμα μιας ραγδαίας κοινωνικής αλλαγής.
Με παρόμοιο τρόπο, ο σνομπισμός μπορεί να αντιπροσωπεύει μια αντίδραση σε μια ολοένα και πιο ισότιμη κοινωνία, αντικατοπτρίζοντας ένα βαθιά ριζωμένο ανθρώπινο ένστικτο ότι κάποιοι είναι καλύτεροι από τους άλλους, ότι αυτοί οι άνθρωποι είναι πιο κατάλληλοι να κυβερνούν και ότι ο κανόνας τείνει να αποφέρει καλύτερα αποτελέσματα, αν και βέβαια κάποιος δεν χρειάζεται να είναι σνομπ για να μοιραστεί αυτό το ένστικτο.
Ο σνομπισμός μπορεί να χρησιμεύσει ως μηχανισμός επιτήρησης και ελέγχου της τάξης, όπως παραδόξως μπορεί να κάνει και ο αντίστροφος σνομπισμός, ο οποίος χρησιμεύει για να εδραιώνει κοινωνικές ιεραρχίες.
Εν κατακλείδι, ο σνομπισμός μπορεί να είναι εκδήλωση της διαταραχής ναρκισσιστικής προσωπικότητας ή της ύπαρξης ευρύτερης ψυχοπάθειας.
Ο σνομπισμός, όπως δήλωσε ο Joseph Epstein, είναι η επιθυμία για αυτό που διαιρεί τους ανθρώπους και η αδυναμία να εκτιμηθεί τι τους ενώνει.
Burton Neel. (2018). Why Are Some People Snobs? The psychology of snobbery and why snobbery is rampant.
