Κάθε χρόνο, το τριήμερο 6 – 8 Ιανουαρίου, όλοι οι δρόμοι της Καστοριάς, τα σοκάκια, οι πλατείες της, «πλημμυρίζουν» από καρναβαλιστές και ορχήστρες, ξεφαντώνοντας και διασκεδάζοντας ασταμάτητα, μέρα νύχτα. Αφορμή τα παραδοσιακά τους καρναβάλια, τα Ραγκουτσάρια. «Τα περιμένουμε πως και πως, είναι παράδοση για εμάς’ φέτος θα μας λείψουν» αναφέρουν Καστοριανοί στο GRTimes σχετικά με την αναμενόμενη μη αναβίωση των εκδηλώσεων.
Ρεπορτάζ: Ντέπυ Χιωτοπούλου
Η πανέμορφη πόλη της Δυτικής Μακεδονίας, η οποία αντικατοπτρίζεται στα γαλήνια νερά της λίμνης της Ορεστιάς ή Ορεστίδα, η Καστοριά, μετράει τις πληγές της από την πανδημία του κορωνοϊού. Ο πρόσφατος θάνατος του Μητροπολίτη Καστοριάς Κυρού Σεραφείμ, οδήγησε την αντιδημαρχία Πολιτισμού και Τουρισμού του δήμου Καστοριάς, στη ματαίωση των υπόλοιπων διαδικτυακών εορταστικών εκδηλώσεων που είχαν προγραμματιστεί, στο πλαίσιο του Προγράμματος «8με8».
Φέτος η κατάσταση λόγω του δεύτερου κύματος του κορωνοϊού εξελίσσεται πολύ διαφορετικά σε σχέση με τις προηγούμενες χρονιές. Σειρά για τη μη διοργάνωση βεβαίως έχουν τα Ραγκουτσάρια –τα παραδοσιακά καρναβάλια της Καστοριάς-, που αναβιώνουν κάθε χρόνο 6,7 και 8 Ιανουαρίου, προσελκύοντας χιλιάδες επισκέπτες από Ελλάδα και εξωτερικό αλλά και καρναβαλιστές που ξεχύνονται στους δρόμους της πόλης, διασκεδάζοντας επί ένα τριήμερο υπό τους ήχους δυνατής μουσικής.
«Η Καστοριά είναι ένας κατ’ εξοχήν χειμερινός προορισμός και μάλιστα τις ημέρες των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Θεοφανείων παρουσιάζει έντονη τουριστική δραστηριότητα και επισκεψιμότητα» αναφέρει στο GRTimes ο Άγγελος Γεωργιάδης πρόεδρος ιδιοκτητών καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος στο Δήμο Καστοριάς.
Όπως ο ίδιος εξηγεί, αυτό το εορταστικό εικοσαήμερο – εποχές προ κορωνοϊού- είναι πολύ δυνατό για τον επιχειρηματικό κόσμο της περιοχής, από τα εμπορικά καταστήματα και τα καταλύματα μέχρι τα μαγαζάκια με είδη λαϊκής τέχνης και παραδοσιακών προϊόντων και βεβαίως για τα καφέ, τα μπαράκια, τα εστιατόρια, τις ταβέρνες, τα ταχυφαγεία.
«Το 30%-40% του ετήσιου τζίρου των καταστημάτων προέρχεται από αυτές τις εορταστικές ημέρες» επισημαίνει ο κ. Γεωργιάδης.
Ζοφερό το κλίμα και στον τουριστικό κόσμο της Καστοριάς, αφού όπως εξηγεί στο GRTimes ο Σιδέρης Σμαρόπουλος πρόεδρος Συνδέσμου Ξενοδόχων Π.Ε. Καστοριάς, επί ένα εικοσαήμερο η Καστοριά θα ήταν γεμάτη, «θα είχαμε πληρότητες 100%» προσθέτοντας ότι η πτώση του τζίρου στα ξενοδοχεία της Καστοριάς αγγίζει το 95%.
«Δεν κουνιέται φύλλο, είμαστε ‘ανοιχτά-κλειστά’, αλλά για ποιόν, από τη στιγμή που απαγορεύονται οι μετακινήσεις από νομό σε νομό» λέει χαρακτηριστικά ο κ. Σμαρόπουλος προσθέτοντας ότι η στήριξη της Πολιτείας, τουλάχιστον έως το Πάσχα, θεωρείται απαραίτητη για την επιβίωση των επιχειρήσεών τους και βεβαίως το βλέμμα των ξενοδόχων είναι το πότε θα ‘ανοίξει’ η αγορά, με ποιους όρους, πώς θα συμπεριφερθούν οι πελάτες, επισκέπτες κτλ.
Το παραδοσιακό έθιμο
Έχει τις ρίζες του στους αρχαίους Ελληνικούς χρόνους, συνθέτοντας το ιδιότυπο και πολύμορφο Καστοριανό καρναβάλι. Προσωπιδοφόροι τυλιγμένοι με δέρματα ζώων απεικόνιζαν τους καρναβαλιστές με τη συνοδεία καλόηχων μουσικών οργάνων (γκάιντες, ζουρνάδες κ.ά.), περιέπαιζαν με τον κόσμο και ζητούσαν χρήματα και δώρα όπως κρασί, γλυκά, κάστανα κ.ά. Μετέπειτα, ντυμένοι με ντόπιο σαγιάκι, αντερί και στόφα και με τη συνοδεία χάλκινων (κορνέτα, τρομπέτα, κλαρίνο) γύριζαν στα σπίτια και σύμφωνα με το έθιμο μάζευαν δώρα. «Ρόγες» συνήθιζαν να λένε τα δώρα που δίνονταν στους καρναβαλιστές. Λέξη που προέρχεται από το λατινικό «Roges», συνώνυμο της λέξης «Rogacaria», δηλαδή εκείνοι που ζητιάνευαν και έπαιρναν δώρα.
Έτσι προέκυψε η ονομασία Ραγκουτσάρια, τα Καστοριανά καρναβάλια τα οποία έμειναν γνωστά στην ιστορία του καρναβαλιού στην πόλη και γιορτάζονται με πολύ κέφι κάθε χρόνο.
Οι εκδηλώσεις, υπό κανονικές συνθήκες, θα ξεκινούσαν σήμερα – ανήμερα των Θεοφανείων (6 Ιανουαρίου)-, μετά τον αγιασμό των υδάτων στην περιοχή «Σταυρός», όπου τις πρώτες απογευματινές ώρες θα ακουγόταν ένας αδιάκοπος ήχος κορνέτας απ’ όλες τις γειτονιές και από διάφορα σημεία της πόλης, θα ξεχύνονταν τα «μπουλούκια» μασκαρεμένα με τα χάλκινα και θα κατευθύνονταν στο «Τσαρσί» (οδός Μητροπόλεως).
«Αυτό το τριήμερο το περιμένει ο κόσμος με μεγάλη ανυπομονησία, να διασκεδάσει, να ξεφαντώσει, να γλεντήσει» αναφέρει στο GRTimes ο επιχειρηματίας Άγγελος Γεωργιάδης και πρόεδρος των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος. Ο ίδιος εξηγεί πως η μη αναβίωση του εθίμου Ραγκουτσάρια, εκτός από τις οικονομικές επιπτώσεις που προκαλεί, έχει και συναισθηματικές επιπτώσεις, «είναι παράδοση για εμάς» συμπληρώνει.
Τη δεύτερη μέρα (7 Ιανουαρίου), του Αϊ Γιαννιού, τα «μπουλούκια» με τα παραδοσιακά όργανα επισκέπτονται τα σπίτια όλων όσοι εορτάζουν και τους εύχονται χρόνια πολλά. Τα κεράσματα – οι τσιγαρίδες, τα λουκάνικα, το κρασί, οι σάλιαροι, το ισλί- διαδέχονται το ένα τ’ άλλο.
Η Πατερίτσα
Το έθιμο κορυφώνεται την τρίτη μέρα (8 Ιανουαρίου) με την Πατερίτσα – την παρέλαση των καρναβαλιστών- με τη συμμετοχή τριάντα και πλέον «μπουλουκιών» – ομάδων καρναβαλιστών-, μεταφέροντας αστείρευτο κέφι στους κεντρικούς δρόμους, τα σοκάκια, τις πλατείες της Καστοριάς, στους κατοίκους και τους χιλιάδες επισκέπτες.
Η Πατερίτσα είναι ένα είδος μαγκούρας που χρησιμοποιούσαν για στήριγμα, κυρίως όμως για μέσο άμυνας ιδιαίτερα από τα γυναικεία μπουλούκια. Ήταν καθολική η χρήση της Πατερίτσας, τόσο ώστε να γίνει το κυρίαρχο στοιχείο της ημέρας και να δώσει το όνομά της στην τελευταία ημέρα του καρναβαλιού.
Με αφετηρία το δημαρχείο Καστοριάς, όπου είναι συγκεντρωμένα τα «μπουλούκια» ξεκινάει το μεσημέρι η παρέλαση με τη συμμετοχή τουλάχιστον 3.000 καρναβαλιστών (μαθητών, συλλόγων και ομάδων) διασχίζοντας την κεντρική οδό Μητροπόλεως («Τσαρσί») της πόλης, σατιρίζοντας καταστάσεις και γεγονότα της επικαιρότητας. Κατευθύνονται στην πλατεία Ομονοίας και καταλήγουν στην πλατεία Αδελφών Εμμανουήλ, στην περιοχή Ντολτσό.
Επί τρεις μέρες η πόλη ξενυχτάει, τσικνίζει και κινείται σε καρναβαλικούς ρυθμούς υπό τους ήχους των χάλκινων, γλεντώντας, χορεύοντας, διασκεδάζοντας. Κάτι που φέτος θα λείψει…!
Οι φωτογραφίες είναι από τα περσινά Ραγκουτσάρια 2020 (φωτ. Ντέπυ Χιωτοπούλου)
GRTimes
