Η σχολική τάξη αποδομήθηκε εν μέσω πανδημίας και τα παιδιά μεταφέρθηκαν μπροστά από μια οθόνη. Η πραγματικότητα των Πανελλήνιων Εξετάσεων, όμως, δεν άλλαξε για τους μαθητές της Γ’ Λυκείου για τους οποίους ο χρόνος ήδη μετρά αντίστροφα
Η κρίσιμη ώρα της δοκιμασίας των Πανελλήνιων Εξετάσεων πλησιάζει για τους εφήβους που ετοιμάζονται να ριχτούν στην πρώτη μεγάλη μάχη της ζωής τους, κάτω από τις δύσκολες συνθήκες της πανδημίας. Το φορτίο που καλούνται να σηκώσουν είναι ήδη βαρύ, ενώ οι δύσκολες συνθήκες του πολύμηνου εγκλεισμού το καθιστούν ακόμη βαρύτερο αφήνοντας το αποτύπωμά τους στον ψυχισμό των παιδιών. «Παρατηρήθηκαν διαταραχές στην ψυχική διάθεση των παιδιών κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού, με μια αυξητική τάση σε σχέση με την περσινή περίοδο, ενώ και η συναισθηματική φόρτιση των παιδιών ήταν πιο έντονη», εξηγεί η κυρία Μαρία Παπαδάκη, Ψυχολόγος, Συνεργάτιδα Metropolitan General. Επισημαίνει μάλιστα ότι έχουν παρουσιαστεί και διατροφικές διαταραχές στους εφήβους κάνοντας προφανές το γεγονός ότι το άγχος επηρεάζει πολύπλευρα τη ζωή τους.
Η ιδιαιτερότητα του εγκλεισμού
«Αυτό που επηρέασε περισσότερο τους εφήβους δεν είναι τόσο ο φόβος για τη νόσο όσο οι νέες συνθήκες που διαμόρφωσαν την καθημερινότητά τους. Η απουσία των εξωσχολικών δραστηριοτήτων, καθώς και οι εμπειρίες που λαχταρούσαν, όπως η πενθήμερη εκδρομή που τελικά δεν πραγματοποιήθηκε, αντικαταστάθηκαν με την πολύωρη παραμονή στο σπίτι. Ο περιορισμός αυτός τους φόρτισε συναισθηματικά, επηρεάζοντας κάθε κοινωνική πτυχή της ζωής τους», συμπληρώνει η κυρία Παπαδάκη.
Παράλληλα, η παραμονή στο σπίτι και των γονιών με καθεστώς τηλεργασίας συχνά αποτελεί έναν ακόμη παράγοντα που δυσκολεύει την ήδη πιεσμένη καθημερινότητα των εφήβων που προετοιμάζονται για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις. «Παρατηρήθηκαν πιο πολλές εντάσεις και μεγάλη τριβή λόγω της συναισθηματικής πίεσης και από τις δύο πλευρές», τονίζει η κυρία Παπαδάκη. Η ίδια πάντως είναι αισιόδοξη ότι με μερικές στρατηγικές κινήσεις θα μπορέσουν τόσο τα παιδιά όσο και οι γονείς να ξεπεράσουν το άγχος που τους πιέζει, πάντοτε με στόχο ο έφηβος να διασχίσει με επιτυχία τα τελευταία μέτρα της κούρσας των Πανελλήνιων Εξετάσεων από τη «γραμμή τερματισμού» της οποίας τον χωρίζουν λίγες ημέρες.
Ο δρόμος προς την επιτυχία
Οι σκέψεις απαξίωσης, απογοήτευσης και ανεπαρκούς προετοιμασίας στροβιλίζονται στο μυαλό των εφήβων όσο πλησιάζει η κρίσιμη μέρα των εξετάσεων. Πρόκειται ωστόσο για σκέψεις που θα πρέπει συνειδητά να αποβάλουν και να αντικαταστήσουν με θετικές και ρεαλιστικές σκέψεις. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι οι έφηβοι να μείνουν προσηλωμένοι στον στόχο που έχουν θέσει – τώρα δεν είναι στιγμή για παρεκκλίσεις. Είναι η στιγμή που θα πρέπει να δείξουν αντοχή, πείσμα και επιμονή αρνούμενοι να εγκαταλείψουν την προσπάθεια ό,τι κι αν συμβεί στην πορεία της.
Ο χώρος μελέτης παίζει βασικό ρόλο, καθώς θα πρέπει να είναι σταθερός, χωρίς περιττά αντικείμενα, με τα βασικά της μελέτης πάνω στο γραφείο. Επίσης, ο καλός φωτισμός και η σωστή θερμοκρασία του δωματίου συμβάλλουν στην καλύτερη συγκέντρωση. Για να μειωθεί το στρες, είναι βασικό τα παιδιά να οργανώσουν τον χρόνο της μελέτης τους προβλέποντας και διαλείμματα, χωρίς όμως να αφήνουν μεγάλα κενά ανάμεσα στις ώρες διαβάσματος.
Μικρές και καθημερινές συνήθειες μπορούν να κάνουν τη διαφορά στην ψυχολογία τους και εν τέλει στην απόδοσή τους όπως η σωστή ξεκούραση (όχι μπροστά σε άλλη μια οθόνη!), αλλά και ο σεβασμός στη ρουτίνα του ύπνου. Σημαντικό ρόλο παίζει επίσης και η σωματική ευεξία μέσω της ισορροπημένης διατροφής, αλλά και της επαφής με τη φύση, καθώς το περπάτημα μπορεί να λειτουργήσει αγχολυτικά. Οι τεχνικές χαλάρωσης και αναπνοής είναι ένας ακόμη τρόπος να διαχειριστούν αποτελεσματικά το άγχος.
Γονείς, προσέξτε!
Το τελευταίο πράγμα που χρειάζονται τα παιδιά την περίοδο των Πανελληνίων είναι εντάσεις και πίεση από το οικογενειακό περιβάλλον: «Οταν οι γονείς ζητούν παραπάνω από αυτά που μπορούν να δώσουν τα παιδιά τους, όταν έχουν υπερβολικές απαιτήσεις και προσδοκίες, μειώνουν την αυτοπεποίθηση των παιδιών και αυτά με τη σειρά τους το εκλαμβάνουν ως απόρριψη από μέρους των γονιών τους», τονίζει η κυρία Παπαδάκη. Ακόμα και στην περίπτωση που υπάρχουν παιδιά που δεν αφιέρωσαν όσο χρόνο έπρεπε στο διάβασμα, καλό είναι οι γονείς στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή να μην εστιάσουν σε αυτό το ατόπημα.
Είναι σημαντικό ο γονιός να αφήσει στο παιδί την ελευθερία να επιλέξει τον δικό του δρόμο: «Συχνά οι γονείς θέλοντας να δουν το παιδί τους να πετυχαίνει προβάλλουν σε αυτό τα δικά τους όνειρα, χωρίς όμως να τα συμμερίζονται τα παιδιά», εξηγεί η κυρία Παπαδάκη. Κάθε έφηβος όμως είναι μια ξεχωριστή οντότητα και όχι προέκταση του γονιού, επομένως ο τελευταίος θα πρέπει να σεβαστεί τα «θέλω» και τους στόχους του παιδιού του.
Η μεγάλη στιγμή
Μια καλή προετοιμασία και οργάνωση μπορεί να οδηγήσει σε λιγότερο άγχος τις ημέρες των εξετάσεων. Λίγο πριν από τις εξετάσεις, ο γονιός είναι αυτός που θα πρέπει να στηρίξει το παιδί έμπρακτα. «Το προηγούμενο βράδυ, για παράδειγμα, σε περίπτωση που υπάρχει έντονη ανησυχία του παιδιού οι γονείς πρέπει να είναι εκεί, να του μιλήσουν, αλλά και να το ακούσουν ως ενεργητικοί ακροατές. Είναι σημαντικό να αφουγκραστούμε το άγχος, την ανησυχία αλλά και τον θυμό των παιδιών», τονίζει η ψυχολόγος.
Τα παιδιά θα πρέπει να δουν τις εξετάσεις σαν έναν μαραθώνιο: ακόμα κι αν κάτι πάει λάθος στην πορεία, αν, για παράδειγμα, δεν αποδώσουν καλά σε ένα μάθημα, θα πρέπει να το αφήσουν πίσω τους και να συνεχίσουν αναπροσαρμόζοντας ενδεχομένως τον στόχο τους και βάζοντας πάνω απ’ όλα πρώτα τον εαυτό τους και όχι τις επιθυμίες και τις ανάγκες των άλλων.
Η διαχείριση της αποτυχίας
Σε λίγες εβδομάδες κάθε υποψήφιος θα γνωρίζει πού περνάει. Δεν αποκλείεται ο αρχικός στόχος να μην επιτευχθεί για πολλά παιδιά. Ο ρόλος του γονέα και σε αυτή την περίπτωση είναι καθοριστικός. Είναι σημαντικό, όπως εξηγεί η κυρία Παπαδάκη, να μην εκφράσει την απογοήτευσή του στο παιδί: «Φυσικά και αναγνωρίζουμε τα αρνητικά συναισθήματα και συνειδητοποιούμε τη συνθήκη, αλλά προσέχουμε τον τρόπο που αντιδράμε. Η σωστή αντίδραση είναι να αναλογιστούμε μαζί με το παιδί τις εναλλακτικές λύσεις που υπάρχουν. Εάν δεν πέρασε στη σχολή που ήθελε, περνάει αλλού; Επιλέγουμε κάποια ιδιωτική σχολή ή ξαναδίνει το παιδί εξετάσεις την επόμενη χρονιά; Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να ακούσουμε τι είναι έτοιμο το παιδί να κάνει λαμβάνοντας υπόψιν και την οικονομική κατάσταση κάθε οικογένειας».
Ας μην ξεχνάμε ότι η επιτυχία στις εξετάσεις δεν είναι παρά ένα βήμα, ένα κεφάλαιο στο βιβλίο της ζωής κάθε παιδιού. Δεν είναι όμως όλο το βιβλίο, ούτε θα γίνει ποτέ. Επομένως, η καλή συνεργασία και από τις δύο πλευρές, η σωστή προετοιμασία και οι ρεαλιστικές προσδοκίες θα φέρουν τον υποψήφιο πιο κοντά στον στόχο του, θα του χαρίσουν αίσθημα αυτοπραγμάτωσης, αλλά και ένα πλατύ χαμόγελο στο πρόσωπο των γονιών.
Tip Οι έφηβοι δεν πρέπει να γίνουν πολύ αυστηροί με τον ίδιο τους τον εαυτό. Είναι σημαντικό να διατηρούν επαφή με αγαπημένα τους πρόσωπα που θα τους αποφορτίσουν από τις αρνητικές σκέψεις.
Μαρία Παπαδάκη, Ψυχολόγος, MSc, Metropolitan General
