Πού μπορεί να οφείλεται αυτή η διαφορά;
Λέγεται συχνά πως κανείς δεν θέλει να ακούσει τα όνειρα των άλλων – τουλάχιστον όχι εκείνα που βλέπουν στον ύπνο τους – εκτός αν πρόκειται για τον ψυχαναλυτή τους. Όλοι όμως αισθανόμαστε την ανάγκη να διηγηθούμε τα δικά μας στους κοντινούς μας ανθρώπους. Είναι απολύτως λογικό: Στη διάρκεια των ονείρων μας, τα πράγματα που λέμε ή κάνουμε πολλές φορές απέχουν πολύ από την συμπεριφορά που έχουμε στην καθημερινότητά μας, ενώ το σουρεαλιστικό σκηνικό μέσα στο οποίο εκτυλίσσονται κάνει την κατάσταση ακόμη πιο ενδιαφέρουσα. Εκτός αυτού, οι περισσότεροι από εμάς δεν θυμόμαστε τα περισσότερα από αυτά.
Έτσι, όταν ξυπνώντας μπορούμε να επαναφέρουμε στη μνήμη μας όλη την παράξενη ιστορία που μας διηγήθηκε ο εγκέφαλός μας, τείνουμε να ενθουσιαζόμαστε από το ίδιο το γεγονός! Ωστόσο, υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που μπορούν να ανακαλέσουν σχεδόν όλα τα όνειρά τους και άλλοι που δεν καταφέρνουν ποτέ να τα θυμηθούν. Πού μπορεί να οφείλεται αυτή η διαφορά;
Τι συμβαίνει όταν ονειρευόμαστε
Το μόνο σίγουρο είναι ότι τα όνειρα λαμβάνουν χώρα στο στάδιο REM του ύπνου, το οποίο επαναλαμβάνεται αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της νύχτας και πως όλοι μας βλέπουμε όνειρα καθημερινά – μάλιστα, αυτό ισχύει και για πολλά άλλα είδη εκτός από τον άνθρωπο. Την ώρα που ονειρευόμαστε, τα βλέφαρά μας πεταρίζουν γρήγορα, το σώμα μας παρουσιάζει αυξημένη κινητικότητα σε σχέση με την υπόλοιπη διάρκεια του ύπνου μας και η αναπνοή μας επιταχύνεται.
Ο ρόλος των ονείρων
Η σημασία των ονείρων, ωστόσο, εξακολουθεί να διχάζει την επιστημονική κοινότητα. Σύμφωνα με ορισμένους, αποτελούν μια ματιά προς το υποσυνείδητό μας και μπορούν να μας μάθουν πολλά για τον χαρακτήρα, την ψυχολογία και τα απωθημένα μας. Υπάρχουν όμως και εκείνοι που υποστηρίζουν πως δεν πρόκειται παρά για μία προσπάθεια του εγκεφάλου να «ξεσκαρτάρει» την πληροφορία που συλλέγει μέσα στην ημέρα, πετώντας όλα όσα κρίνει ως άχρηστα και αποθηκεύοντας τα σημαντικά στη μακροπρόθεσμη μνήμη. Με αυτή τη λογική, ενδέχεται αυτή η απόκλιση στις αναμνήσεις των ονείρων μεταξύ των ανθρώπων να οφείλεται σε γενικότερες διαφορές στον τρόπο που λειτουργεί η μνήμη τους.
Η σημασία της έντασης
Κάποιοι επιστήμονες υποστηρίζουν πως άλλη μια αιτία που δεν μπορούμε να θυμηθούμε πάντα τι είδαμε στον ύπνο μας, είναι η ένταση που συχνά διακρίνει τα όνειρα. Συγκεκριμένα, πιστεύουν πως ο εγκέφαλός μας μπλοκάρει τα πιο «ζωντανά» όνειρα, για να μας προστατεύσει από τον κίνδυνο να τα μπερδέψουμε με την πραγματικότητα.
Ποια προσωπικά χαρακτηριστικά επηρεάζουν την ικανότητά μας να τα θυμόμαστε;
Φυσιολογία εγκεφάλου
Σύμφωνα με έρευνες, οι άνθρωποι που τείνουν να θυμούνται πιο έντονα τα όνειρά τους έχουν πιο ανεπτυγμένη την περιοχή του εγκεφάλου που επεξεργάζεται τις πληροφορίες και τα συναισθήματα. Η ίδια περιοχή έχει την ιδιότητα να μας βάζει σε μια κατάσταση εγρήγορσης εντός του ύπνου, όταν ενεργοποιείται την ώρα που κοιμόμαστε.
Ώρες ύπνου
Όσο λιγότερο κοιμάστε, τόσο λιγότερο χρόνο περνάτε στη φάση REM. Αυτό μπορεί να μειώσει σημαντικά την ικανότητά σας να θυμηθείτε τα όνειρά σας.
Σημαντικά γεγονότα
Το έντονο άγχος αλλά και το μετατραυματικό στρες που προκύπτει μετά από μια δυσάρεστη εμπειρία μεγάλης έντασης συχνά προκαλεί πολύ ζωντανά όνειρα ή εφιάλτες που μένουν στο νου μας και μετά τον ήχο του ξυπνητηριού.
Προβλήματα υγείας
Ο ακανόνιστος ύπνος, η υπνική άπνοια, η κατάχρηση αλκοόλ και οτιδήποτε άλλο παρεμβάλλεται στη νυχτερινή μας ξεκούραση, ενδέχεται να μας κάνει να ξυπνάμε κατά τη διάρκεια της φάσης REM με αποτέλεσμα να μπορούμε να θυμηθούμε τα πάντα με λεπτομέρειες.
Προσωπικότητα
Σύμφωνα με έρευνα, οι άνθρωποι που συνήθως θυμούνται τα όνειρά τους είναι ονειροπόλοι, δημιουργικοί και επιδίδονται συχνά στη διαδικασία της ενδοσκόπησης. Αντιθέτως, τα πρακτικά μυαλά που εστιάζουν στα γεγονότα έχουν την τάση να ξεχνούν τα πάντα μόλις ανοίξουν τα μάτια τους.
Πότε είναι ανησυχητικό;
Γενικότερα και οι δύο καταστάσεις είναι απολύτως υγιείς και φυσιολογικές. Ωστόσο, αν η ανάμνηση των ονείρων σας σάς δημιουργεί έντονα αρνητικά συναισθήματα που σας δυσκολεύουν στην καθημερινότητά σας, καλό είναι να απευθυνθείτε σε έναν ψυχολόγο. Είναι πιθανό η αναστάτωσή σας να οφείλεται σε κάποια κατάσταση ή περιστατικό που σας έχει σημαδέψει και το οποίο προσπαθείτε να αγνοήσετε ή απλώς δυσκολεύεστε να διαχειριστείτε μόνοι σας. Αντίστοιχα, αν έχετε λόγους να πιστεύετε πως οι δυσκολίες στον ύπνο σας συνδέονται με κάτι παθολογικό, μιλήστε με τον οικογενειακό σας γιατρό, ο οποίος ενδέχεται να σας παραπέμψει σε κάποιο κέντρο μελέτης ύπνου.
