Η απάντηση στο ερώτημα «γιατί δεν βλέπω όνειρα;» είναι αρκετά διαφορετική από ό,τι περιμένατε. Τι πρέπει να γνωρίζετε για τα όνειρα, ώστε να καταλάβετε τι σας συμβαίνει;
Κάθε πρωί που ξυπνάμε, η 10χρονη κόρη μου επιμένει να μας διηγείται με κάθε λεπτομέρεια τα όσα «δείχνουν» τα όνειρά της. Από τις αφηγήσεις της καταλαβαίνω συχνά ποια πράγματα την αγχώνουν, για ποια νιώθει ενοχές και ποια αποτελούν βαθύτερες επιθυμίες της.
Αλλά ξέρω και ανθρώπους που ποτέ δεν διηγήθηκαν ένα όνειρό τους. Όχι επειδή δεν θέλουν. Επειδή δεν βλέπουν. Ίσως έχει τύχει να μη βλέπετε όνειρα στον ύπνο σας κάποιες μέρες, ή ακόμη και κάποιες παρατεταμένες περιόδους της ζωής σας. Συμβαίνει σε όλους. Αν όμως η απουσία των ονείρων αποτελεί μόνιμη κατάσταση, υπάρχουν ορισμένα πράγματα που θα πρέπει να γνωρίζετε.
Γιατί τα περισσότερα όνειρα είναι «κακά»;
«Τα όνειρα είναι εκφάνσεις εικόνων, ήχων και αναμνήσεων που λαμβάνουν χώρα κατά τη διάρκεια του ύπνου μας» σημειώνει ο Joshua Tal, ψυχολόγος εξειδικευμένος σε θέματα ύπνου.
Αξιοσημείωτο είναι πως οι εφιάλτες είναι συγκριτικά περισσότεροι. O Calvin Hall, από τους πιο γνωστούς ψυχολόγους που ασχολήθηκαν με την έρευνα της ονειρικής λειτουργίας, ανακάλυψε ότι αυτό συμβαίνει σε ποσοστό 64%. Ταξινομώντας περισσότερα από 10 χιλιάδες όνειρα υγιών ανθρώπων, διαπίστωσε ότι τα περισσότερα πραγματεύονταν συναισθήματα όπως η θλίψη, ο θυμός και η ανησυχία. Μόνο το 18% των περιπτώσεων συνδέονταν με τη χαρά και τον ενθουσιασμό.
«Τα όνειρα είναι πιθανότατα ένας τρόπος του εγκεφάλου να επεξεργάζεται τα προβλήματα, τα γεγονότα του παρελθόντος και τα σχέδια του μέλλοντος», αναφέρει ο Alex Dimitriu, ψυχίατρος εξειδικευμένος στην ιατρική του ύπνου και ιδρυτής της κλινικής Menlo Park Psychiatry and Sleep Medicine στην Καλιφόρνια.
Σύμφωνα με τη Γνωσιακή Θεωρία, το όνειρο αποτελεί μια συμβολική διαδικασία επεξεργασίας, ερμηνείας και αναδιοργάνωσης σε μια αφηγηματική ακολουθία του υλικού που συσσωρεύτηκε στη μνήμη κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ο εγκέφαλος συνδέει μεταξύ τους σκέψεις, γεγονότα και συναισθήματα, κάποια από τα οποία πέρασαν απαρατήρητα μέσα στην ημέρα, με σκοπό να μπορέσει να διαχειριστεί τους βαθύτερους φόβους του. Γίνονται έτσι ένα είδος εργαλείου για την προσομοίωση απειλητικών καταστάσεων, με στόχο το μυαλό μας να μπορέσει να τις αντιληφθεί και να τις αντιμετωπίσει. Να, λοιπόν, γιατί τα περισσότερα από αυτά είναι άσχημα.
Από πού προέρχονται τα όνειρα;
Στο ασυνείδητο, εκεί όπου συγκεντρώνονται σκέψεις, εικόνες και συναισθήματα, βρίσκονται οι απαρχές των ονείρων.
Κάποιοι παράγοντες που επηρεάζουν την ονειρική λειτουργία και καθορίζουν τη θεματολογία των ονείρων μας έχουν να κάνουν με τις εμπειρίες και τις αναμνήσεις μας, αλλά και με τον τρόπο που αυτές έχουν συσχετιστεί συναισθηματικά. Μερικοί από αυτούς τους παράγοντες είναι:
- Πρόσφατα γεγονότα.
- Γεγονότα από το παρελθόν / την παιδική ηλικία, που μας έχουν επηρεάσει συναισθηματικά.
- Πράγματα που κάναμε λίγο προτού πέσουμε για ύπνο.
- Ανάγκες του φύλου και της ηλικίας μας.
- Εσωτερικά και εξωτερικά ερεθίσματα.
- Απωθημένες ανησυχίες.
Γιατί ορισμένοι άνθρωποι δεν ονειρεύονται;
Τα στάδια του ύπνου έρχονται σε φάσεις κατά τη διάρκεια της νύχτας. Ονειρευόμαστε κατά τη διάρκεια του ύπνου REM (Rapid Eye Movement). Αν η φάση του ύπνου REM ξεπεραστεί και ξυπνήσετε αρκετά αργότερα, πιθανότατα δεν θα θυμάστε το όνειρο που είδατε. Θα νομίζετε λοιπόν ότι δεν ονειρευτήκατε. Τα όνειρα που θυμόμαστε είναι αυτά που διακόπηκαν από το ξύπνημά μας κατά τη διάρκεια του ύπνου REM. Συνεπώς ο Νο1 λόγος που (νομίζετε ότι) δεν ονειρεύεστε είναι ότι το έχετε ξεχάσει.
Υπάρχει φυσικά και μια μειοψηφία ανθρώπων που δεν ονειρεύονται για άλλους λόγους. Οι πιο σημαντικοί από αυτούς είναι:
- Ο κακής ποιότητας ύπνος REM, εξαιτίας κατάχρησης ουσιών, επιβαρυντικών φαρμάκων ή ψυχολογικών προβλημάτων.
- Πιθανά αναπνευστικά προβλήματα, με συχνότερο την υπνική άπνοια.
- Η προχωρημένη κατάθλιψη, κατά την οποία τείνει να εκπίπτει η ονειρική λειτουργία.
Όλα τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι η απουσία ονείρων σηματοδοτεί κακή ποιότητα ύπνου.
Πώς θα θυμάμαι τα όνειρά μου;
Φτιάξτε μια ρουτίνα «υπενθύμισης» των ονείρων. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσετε να καταλάβετε αν υπάρχει πιο σοβαρός λόγος απουσίας τους. Η ρουτίνα αυτή θα περιλαμβάνει μερικούς τρόπους καταγραφής των ονείρων, ώστε να ενεργοποιηθεί η μνήμη σας. Θα περιλαμβάνει επίσης τρόπους για να βελτιώσετε την ποιότητα του ύπνου σας. Συγκεκριμένα:
- Διηγηθείτε τα σε κάποιον αμέσως μόλις ξυπνήσετε.
- Εναλλακτικά, καταγράψτε τα σε ένα τετράδιο.
- Βελτιώστε την ποιότητα του ύπνου, τηρώντας μια συγκεκριμένη ρουτίνα και αποφεύγοντας οθόνες και αλκοόλ πριν από τον ύπνο.
ow
