Η παιδική μας ηλικία έχει κάτι το μαγικό. Κάτι που δεν μπορούμε πια να ξαναζήσουμε. Ακόμη και όσοι δεν είχαν ευτυχισμένα παιδικά χρόνια, όταν τα θυμούνται, νιώθουν μια αναπόφευκτη νοσταλγία. Ίσως επειδή τότε στα χρόνια που ήμασταν απλώς παιδιά ο κόσμος ήταν καινούργιος, άγνωστος, ανεξερεύνητος και μαγικός.
Κάθε μέρα νέες εμπειρίες, κάθε μέρα καινούργιες γνώσεις αποτυπώνονταν στο καθαρό μας μυαλό και αργά μετασχημάτιζαν τις εικόνες σε φαντασιώσεις που αργότερα, στα χρόνια της ενηλικίωσης, θα μας έδιναν βιώματα και ελπίδες να πορευτούμε στη ζωή. Κι όμως δεν είναι αυτός ο λόγος που τα παιδικά μας χρόνια έχουν τόση γοητεία, σχεδόν ανεξήγητη. O λόγος είναι ότι ζούσαμε μέσα στη μαγεία. Οι μεγάλοι μπορεί να μας εξηγούσαν γιατί σχηματίζονται τα σύννεφα στον ουρανό, άλλα εμείς κοιτάζαμε μαγεμένοι τους σχηματισμούς τους. Ακόμα και όταν δεν βλέπαμε τον ουρανό γεμάτο σύννεφα, αλλά με το μολύβι ζωγραφίζαμε, ακόμα και τότε ονειρευόμασταν τα σύννεφα χωρίς να κοιτάξουμε το μολύβι.
Ύστερα, μεγαλώνοντας, ο κόσμος πήρε τις κανονικές του διαστάσεις και το παιδί που τον αντίκρισε άρχισε να κρύβεται μέσα του σιγά – σιγά. Γνωρίσαμε τους νηπιαγωγούς, εκείνους που μαθαίνουν τα παιδιά ανάγνωση και γραφή πριν την ώρα τους ώστε να είναι προετοιμασμένα όταν πάνε στο δημοτικό, τους δασκάλους εκείνους που βάζουν υπερβολική δουλειά για το σπίτι με φωτοτυπίες και με οδηγίες προς τους γονείς για το πώς θα διαβάσουν τα παιδιά τους με την δικαιολογία ότι «στο γυμνάσιο ζορίζουν τα πράγματα», και τους καθηγητές Γυμνασίου εκείνους που κάνουν και λίγη ύλη λυκείου αφού «εκεί μερικά πράγματα θεωρούνται δεδομένα ότι τα ξέρετε ήδη». Tέλος, τους καθηγητές εκείνους του Λυκείου που κάνουν φροντιστήριο στο σχολείο αφού «ο στόχος είναι η προετοιμασία για την υπέρτατη στιγμή των εισαγωγικών εξετάσεων».
Αντιμετωπίζουμε λοιπόν τα παιδιά σαν αυριανούς ενήλικες. Η παιδική ηλικία, η εφηβική ηλικία θεωρούνται απλά μεταβατικά στάδια που οδηγούν στην ενήλικη ζωή. Έχουμε ξεχάσει την αξία τους. Έχοντας πειστεί ότι ο σκοπός ενός παιδιού θα πρέπει να είναι η προετοιμασία του και η εκπαίδευσή του για το μέλλον, ξεχνάμε ότι η βασική του εργασία είναι να παίζει, ότι η φυσική του προδιάθεση είναι το παιχνίδι.
Τα παιδιά μέσα από το παιχνίδι μαθαίνουν για τους εαυτούς τους και για τους άλλους. Το παιχνίδι επιτρέπει στα παιδιά να αρχίσουν να αντιλαμβάνονται τον κόσμο και να προσδιορίζουν τη θέση τους μέσα σε αυτόν. Το κυριότερο είναι ότι προετοιμάζει τα παιδιά για τον κόσμο των ενηλίκων δηλαδή την ομαλή και αυθόρμητη μετάβαση σε αυτόν. Τι είναι όμως το παιχνίδι; Το παιχνίδι είναι κάθε αυθόρμητη δραστηριότητα του παιδιού, φυσική ή διανοητική, που συμβαίνει μόνο και μόνο για την ευχαρίστηση που προκαλεί.
Το μεγάλο λάθος που κάνουμε εμείς οι ενήλικες είναι πως πιστεύουμε ότι γνωρίζουμε τις ανάγκες του παιδιού, συχνά ταυτίζοντάς τες με τις δικές μας. Δηλαδή ότι πάσχουμε από “ενηλικιο-κεντρισμό”. Στην πραγματικότητα όμως, προβάλλουμε στα παιδιά τις δικές ανάγκες, τους δικούς μας φόβους και τα δικά μας όνειρα. Ξεχνάμε ότι πρόκειται για ένα εντελώς διαφορετικό και αυτόνομο κόσμο.
Με αυτό τον τρόπο, εμείς οι ενήλικες εμποδίζουμε να παιδιά να εξασκήσουν το θάρρος τους, την ανεξαρτησία τους και όλα τα υπόλοιπα χρήσιμα πράγματα που τα παιδιά μαθαίνουν το ένα από το άλλο μακριά από τα μάτια των ενηλίκων. “Υπάρχουν μερικά πράγματα που τα παιδιά δεν κάνει να τα ξέρουν, διότι από την στιγμή που θα τα μάθουν, δεν θα είναι πια παιδιά!” (Ashleigh Brilliant). Δεν θα δημιουργήσουμε έναν καλύτερο κόσμο σκοτώνοντας τα όνειρα των παιδιών, αλλά αφήνοντάς τα να ονειρευτούν.
Ελέχθησαν αυτά με μεγάλο πόνο ψυχής βλέποντας λίγο το τηλεπαιχνίδι “masterchef junior” και άλλα παρόμοια “junior” που ακούω ότι υπάρχουν. Και ζω με την εντύπωση πως παρακολουθούμε απαθείς τον πρόωρο θάνατο της παιδικής ηλικίας. Τυγχάνει να μην έχω παιδιά, αυτό όμως δεν με εμποδίζει να προβληματιστώ για τους γονείς που εν αδρανεία ίσως να σπρώχνουν και αφήνουν τα παιδιά τους να ενηλικιωθούν πριν την ώρα τους. Αναρωτιέμαι εφόσον δεν μπορούμε να γυρίσουμε πίσω το χρόνο, γιατί να τον πάμε πιο μπροστά από όσο χρειάζεται;
Ούτως ή άλλως, οι συνθήκες της ζωής δεν θα τους επιτρέψουν να ξαναζήσουν όπως στην παιδική τους ηλικία. Γιατί γινόμαστε συνεργάτες μιας κοινωνίας που οδεύει τα παιδιά μας σε μια πρόωρη (ανώριμη) ενηλικίωση; Κοιτάω τα μάτια των παιδιών και μαγεύομαι από την αθωότητά τους, ακούω μια σιωπηλή κραυγή “Μαμά, θέλω να είμαι παιδί (σου)”.
Ίσως από την αγωνία σας για το μέλλον του να μην το ακούτε αυτό, αλλά σας μιλάει ένας ενήλικας που προσπαθεί να είναι ακόμα παιδί. “Όταν δεν είμαστε πια παιδιά, είμαστε ήδη νεκροί” (C. Brancusi) και το ζητούμενο είναι να ζήσουμε εμείς σαν παιδιά και όχι τα παιδιά σαν εμάς.
