Ο χρόνος που περνάμε μόνοι παίζει καθοριστικό ρόλο τόσο για την ψυχική όσο και για την σωματική μας υγεία
Το να βρίσκουμε χρόνο για να εμάς, αλλά και το να περνάμε χρόνο με τον εαυτό μας έχει μια σειρά από βασικά οφέλη, όπως:
• Χρόνος για «εσωτερική εξερεύνηση»
• Δημιουργικότητα
• Ενέργεια για κοινωνικές συναναστροφές
Τι είναι η «εσωτερική εξερεύνηση»
Το να νιώθετε άνετα με μόνη σας παρέα τον εαυτό σας, μπορεί να σας δώσει το χρόνο και την ελευθερία να εξερευνήσετε πραγματικά τον εαυτό σας χωρίς παρεμβολές. Αυτό μπορεί να γίνει με το να δοκιμάσετε νέα πράγματα, να ερευνήσετε θέματα που σας απασχολούν, να εμπλουτίσετε τις γνώσεις σας, ακόμα και να εξελίξετε τους προσωπικούς σας τρόπους έκφρασης.
Το να αφιερώνετε χρόνο στον εαυτό σας σημαίνει να «σε εξερευνείς» χωρίς πιέσεις και χωρίς κριτική. Έτσι φτάνετε σε ένα σημείο προσωπικής, εσωτερικής ανάπτυξης. Δεν ανησυχείτε για τις ανάγκες, τα ενδιαφέροντα και τις απόψεις που μπορεί να έχουν οι άλλοι και εστιάζετε στον εαυτό σας.
Δημιουργικότητα
Όσο παραμένετε μόνοι, μπορείτε να αφήσετε «ελεύθερο» το μυαλό σας να ονειρευτεί και να ενισχύσετε τη δημιουργικότητά σας. Όταν δεν ανησυχείτε για το τι λένε οι άλλοι και δεν αλληλεπιδρούμε με άλλους ανθρώπους, εστιάζουμε «προς τα μέσα».
Σύμφωνα με έρευνες, το να είσαι μόνος μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές στον εγκέφαλο που τροφοδοτούν την δημιουργική διαδικασία. Ως εκ τούτου, οι άνθρωποι που σκόπιμα περνούν χρόνο μόνοι τείνουν να είναι ιδιαίτερα δημιουργικοί.
Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature Communications το 2020, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η σκόπιμη κοινωνική απομόνωση (ή αλλιώς μοναχικότητα) οδηγεί σε αυξημένη δραστηριότητα των νευρικών κυκλωμάτων που σχετίζονται με τη φαντασία. Όταν δηλαδή ο εγκέφαλος δεν λαμβάνει κάποια κοινωνική διέγερση, ενισχύει τα «δημιουργικά του δίκτυα» για να… γεμίσει το κενό.
«Κοινωνική ενέργεια»
Το να ζεις μόνος τείνει να θεωρείται κάτι αρνητικό. Ωστόσο, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι άνθρωποι που ζουν μόνοι μπορεί στην πραγματικότητα να έχουν πιο πλούσια κοινωνική ζωή και περισσότερη ενέργεια για κοινωνικές συναναστροφές σε σχέση με τους ανθρώπους που ζουν με άλλους.
Το να είσαι μόνος δεν είναι πάντα εύκολο
Η μοναχικότητα μπορεί να είναι δύσκολη για μερικούς ανθρώπους για διάφορους λόγους:
• Δεν έχουν την «εμπειρία»
Κάποιοι άνθρωποι δεν είναι συνηθισμένοι στο να είναι μόνοι τους. Η ξαφνική απουσία κοινωνικής συναναστροφής μπορεί να τους κάνει να νιώθουν «αποκομμένοι» ή «αποσυνδεδεμένοι».
• Κάνουν άσχημες σκέψεις
Σε κάποιες περιπτώσεις, το να είσαι μόνος μπορεί να είναι επώδυνο. Αυτή η ενδοσκόπηση μπορεί να είναι ενοχλητική ή ακόμη και αγχωτική. Το να έρθεις αντιμέτωπος με όσα πραγματικά σε απασχολούν, ενδέχεται να σου προκαλέσει κακές σκέψεις και άσχημα συναισθήματα.
• Ο φόβος του «κοινωνικού στίγματος»
Ο αρνητικός τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζει γενικά η κοινωνία την μοναξιά, μπορεί να παίξει ρόλο στη διαμόρφωση του πώς νιώθουμε εμείς ως προς το να μείνουμε μόνοι. Πολλές φορές η κοινωνία μας, αντιμετωπίζει την μοναξιά σαν μια επώδυνη μορφή «τιμωρίας». Έτσι, πέφτουμε στην «παγίδα» και αποφεύγουμε να μείνουμε έστω για λίγο, μόνοι.
Σύμφωνα με τους ερευνητές του Πανεπιστημίου του Maryland, οι άνθρωποι συχνά αποφεύγουν να κάνουν πράγματα που τους αρέσουν εάν πρέπει να τα κάνουν μόνοι τους. Ιδιαίτερα εάν πρόκειται για μια δραστηριότητα που μπορεί να «συμπεριλάβει» άλλους, όπως το να πάμε για ένα δείπνο ή στο σινεμά. Τέτοια ευρήματα υποδηλώνουν ότι το στίγμα σχετικά με το να είσαι μόνος, επηρεάζει την απόλαυση που συνήθως νιώθουμε κάνοντας κάποιες δραστηριότητες.
Κι όμως, σύμφωνα με τους ειδικούς, η απόλαυση που νιώθουμε τελικά, είναι πολύ μεγαλύτερη απ’ όσο περιμέναμε, γεγονός που αποδεικνύει πως κάποιες φορές τα οφέλη του να είσαι με κάποιον είναι.. υπερεκτιμημένα.
Διαφορετικοί «τύποι» ανθρώπων
Οι εξωστρεφείς άνθρωποι τείνουν να αισθάνονται μεγαλύτερη ανάγκη για «κοινωνικές εμπειρίες». Επομένως, η μοναχικότητα μπορεί να είναι πιο δύσκολη γι’ αυτούς.
Οι εσωστρεφείς από την άλλη, παίρνουν ενέργεια από το να είναι μόνοι.
Ωστόσο, το ότι ένας άνθρωπος είναι εξωστρεφής, δεν σημαίνει πως δεν θα απολαύσει το να περάσει χρόνο μόνος του.
Άλλο μοναχικότητα, άλλο μοναξιά
Ακόμη και πριν από την πανδημία, οι ειδικοί προειδοποιούσαν για μια «επιδημία μοναξιάς» που απειλούσε την ευεξία ανθρώπων όλων των ηλικιών.
Πολλά είναι εκείνα τα στοιχεία που δείχνουν ότι η μοναξιά μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες για την υγεία. Έχει συνδεθεί με αυξημένη αρτηριακή πίεση, κοινωνικό άγχος, παχυσαρκία, κατάθλιψη, αυξημένο κίνδυνο για τη νόσο του Αλτσχάιμερ, ακόμη και πρόωρο θάνατο.
Το να μένεις μόνος με τον εαυτό σου όμως, δεν ισοδυναμεί με μοναξιά. Η μοναξιά χαρακτηρίζεται από αρνητικά συναισθήματα που συνδέονται με την απομόνωση. Ο χρόνος που αφιερώνεις μόνος με τον εαυτό σου, περιλαμβάνει στοιχεία «απελευθέρωσης, έμπνευσης και αναζωογόνησης».
Τα σημάδια ότι χρειάζεστε χρόνο για τον εαυτό σας
Δεν είναι πάντα εύκολο να αναγνωρίσετε τα σημάδια ότι χρειάζεστε λίγο χρόνο μακριά από όλους. Μερικά από αυτά είναι:
• Εκνευρίζεστε εύκολα, πολλές φορές με ασήμαντες αφορμές
• Δεν θέλετε να κάνετε πράγματα με φίλους ή με την οικογένειά σας
• Νιώθετε υπερένταση
• Έχετε δυσκολία στη συγκέντρωση
• Αγχώνεστε γενικότερα να περάσετε χρόνο με άλλους ανθρώπους
Αν «παλεύετε» με κάποιο από αυτά τα σημάδια, περνώντας λίγο χρόνο μόνο με τον εαυτό σας, μπορεί να έχει σημαντική επανορθωτική δράση.
Τι να κάνω μόνος μου;
Εάν σκέφτεστε να περάσετε λίγο χρόνο μόνοι σας, είναι σημαντικό να το κάνετε με τρόπους που είναι ωφέλιμοι για την ψυχική σας ευεξία:
• Επιλέξτε τον χρόνο
Πότε θέλετε να περάσετε λίγο χρόνο μόνοι; Προγραμματίστε αυτόν τον χρόνο και βεβαιωθείτε πως δεν θα σας ενοχλήσει κανείς.
• Απενεργοποιήστε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης
Η εστίασή σας πρέπει να είναι στις δικές σας σκέψεις και στα δικά σας ενδιαφέροντα και όχι σε αυτά που κάνουν οι άλλοι.
• Φτιάξτε ένα πλάνο
Δεν αισθάνονται όλοι άνετα να περνούν χρόνο μόνοι, οπότε μπορεί να σας φανεί χρήσιμο να σχεδιάσετε τι θέλετε να κάνετε. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει λίγο χρόνο χαλάρωσης ή την ανάγνωση ενός βιβλίου.
• Βγείτε μια βόλτα
Το να βρίσκεστε έξω έχει πάντα ευεργετικό αντίκτυπο στην εσωτερική σας ευημερία. Το να περάσετε λίγο χρόνο μόνοι σας σε έναν εξωτερικό χώρο, είναι πολύ πιθανό να σας κάνει να νιώσετε «άλλος άνθρωπος» μετά.
Έχετε υπόψη σας ότι κάθε άτομο έχει διαφορετικές ανάγκες σε σχέση με τον κοινωνικό και τον ατομικό του χρόνο. Πρέπει πάντα να προσπαθείτε να βρείτε την ισορροπία και το τι ταιριάζει αποκλειστικά σε εσάς.
Πώς θα «διασφαλίσω» τον χρόνο που χρειάζομαι
Πολλές οι υποχρεώσεις και το «τρέξιμο» της καθημερινότητας. Για να είστε σίγουροι πως θα έχετε τον χρόνο που χρειάζεστε, θα πρέπει:
• Να είστε σαφείς
Πείτε στους ανθρώπους γύρω σας, είτε είναι συγκάτοικοι, μέλη της οικογένειας ή ο σύντροφός σας, ότι χρειάζεστε χρόνο μόνοι σας.
• Να είστε συγκεκριμένοι
Ενημερώστε τους άλλους για το τι σημαίνει αυτό για εσάς. Για παράδειγμα, μπορείτε να πείτε ότι χρειάζεστε έναν συγκεκριμένο χρόνο χωρίς διακοπή για να διαβάσετε ένα βιβλίο ή απλά να «αδειάσετε» το μυαλό σας.
• Ανταποδώστε τη χάρη
Εάν οι άνθρωποι γύρω σας είναι πρόθυμοι να «κάνουν πίσω» ώστε να έχετε τον χρόνο που ζητάτε, δείξτε τους την ίδια «προσοχή». Προσφερθείτε να αναλάβετε εσείς κάποιες ευθύνες ενώ εκείνοι θα πάρουν χρόνο για τον εαυτό τους αντίστοιχα.
• Να είστε ευέλικτοι
Αν προσπαθείτε να βρείτε χρόνο για τον εαυτό σας όταν δεν μένετε μόνοι σας, πιθανότατα θα χρειαστεί να είστε ευέλικτοι και να αναζητήσετε τις «σωστές στιγμές».
Προσπαθήστε για παράδειγμα να ξυπνάτε νωρίς το πρωί για να απολαύσετε μια ήρεμη στιγμή με τον εαυτό σας, πριν αρχίσουν να ξυπνούν οι υπόλοιποι στο σπίτι. Πείτε σε άλλα μέλη της οικογένειας να αναλάβουν κάποιες από τις δουλειές του σπιτιού κι εσείς κάνετε ένα χαλαρό διάλειμμα.
Αναπτύσσοντας τη σωστή νοοτροπία
Εάν η σκέψη του να μείνετε μόνοι σας σας κάνει να φοβάστε ότι θα καταλήξετε να νιώθετε μοναξιά, έρευνες δείχνουν ότι χρειάζεται να επαναπροσδιορίσετε τον ορισμό της λέξης για εσάς. Το να είσαι μόνος μπορεί να μην τονώνει πάντα τη διάθεσή σου, μπορεί να σε βοηθήσει όμως να «ρυθμίσεις» καλύτερα τα συναισθήματά σου. Η «επανεκτίμηση» του τρόπου με τον οποίο βλέπετε τον χρόνο τον οποίο αφιερώνετε στον εαυτό σας, μετριάζει και τα όποια αρνητικά συναισθήματα μπορεί να νιώθετε σε σχέση με αυτό.
Ενώ το να μένουμε μόνοι μερικές φορές το μπερδεύουμε με το να είμαστε μόνοι, είναι σαφές πως πρέπει να κατανοήσουμε την τεράστια διαφορά μεταξύ των δύο και να αρχίσουμε να απολαμβάνουμε περισσότερο… την «παρέα μας».
