Ένας vegan δε θα διαχωρίσει την αξία μιας κότας από αυτήν ενός σκύλου, καθώς δε θα έτρωγε κανένα από τα δύο. Ένας κρεατοφάγος, από την άλλη, μάλλον θα αγνοήσει αυτή τη σύνδεση. Σε αυτή την περίπτωση, εύκολα θα καταλάβουμε τη διαφωνία. Ωστόσο ακόμα και για τις σχετικά πιο απλές έννοιες δεν υπάρχει μια καθολική γνώμη, σύμφωνα με νεότερη μελέτη
Είναι φιλική μια φάλαινα; Ένας πιγκουίνος ζυγίζει πολλά κιλά; Σε αυτά τα πιο αντικειμενικά ερωτήματα, οι αντιλήψεις διαφέρουν και ποικίλλουν από άτομο σε άτομο. Ταυτόχρονα, οι άνθρωποι τείνουν να υπερεκτιμούν σημαντικά το πόσοι άλλοι έχουν τις ίδιες εννοιολογικές πεποιθήσεις. Αυτά είναι μερικά από τα πιο ενδιαφέροντα ευρήματα νεότερης μελέτης, που δημοσιεύτηκε στο Open Mind, και εκπόνησαν ψυχολόγοι του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ.
«Όταν οι άνθρωποι διαφωνούν, μπορεί να μην είναι πάντα αυτό που νομίζουν ότι είναι. H διαφωνία τους θα μπορούσε να πηγάζει από κάτι τόσο απλό όσο το ότι οι αντιλήψεις τους δεν ευθυγραμμίζονται» εξηγεί η Celeste Kidd, επίκουρη καθηγήτρια ψυχολογίας στο UC Berkeley και επικεφαλής της μελέτης.
Μια λέξη – πολλές διαφορετικές σημασίες
Για να κατανοηθεί καλύτερα πόσο ακριβώς διαφέρουν αυτές οι έννοιες, η ερευνητική ομάδα στρατολόγησε περισσότερους από 2.700 συμμετέχοντες για ένα πρόγραμμα δύο φάσεων.
Στην πρώτη φάση, οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε ισάριθμες ομάδες. Σε αυτούς της μιας ομάδας, ζητήθηκε να κάνουν κρίσεις ομοιότητας σχετικά με το αν ένα ζώο -ένας σπίνος, για παράδειγμα- έμοιαζε περισσότερο με ένα από δύο άλλα ζώα, όπως μια φάλαινα ή ένας πιγκουίνος. Στην άλλη ομάδα, οι εθελοντές κλήθηκαν να κάνουν κρίσεις ομοιότητας για πολιτικούς των ΗΠΑ, όπως ο Τζορτζ Μπους, ο Ντόναλντ Τραμπ, η Χίλαρι Κλίντον και ο Τζο Μπάιντεν.
Οι ερευνητές επέλεξαν αυτές τις δύο κατηγορίες, επειδή οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να βλέπουν τα κοινά σημεία στα ζώα. Οι πολιτικοί, από την άλλη πλευρά, θα μπορούσαν να δημιουργήσουν μεγαλύτερη ποικιλομορφία απόψεων, καθώς οι άνθρωποι έχουν ξεχωριστές πολιτικές πεποιθήσεις.
Παραδόξως, παρατήρησαν σημαντική διαφοροποίηση στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται ακόμη και τα βασικά ζώα. Για παράδειγμα, η πιθανότητα δύο άνθρωποι να αντιλαμβάνονται με τον ίδιο τρόπο έναν πιγκουίνο ήταν μόλις 12%! Αυτό συμβαίνει επειδή οι άνθρωποι διαφωνούν για το αν οι πιγκουίνοι ζυγίζουν πολλά κιλά, προφανώς επειδή δεν έχουν σηκώσει έναν πιγκουίνο.
Όταν οι έννοιες δεν ευθυγραμμίζονται
Οι ερευνητές ζήτησαν επίσης από τους συμμετέχοντες να μαντέψουν ποιο ποσοστό των ανθρώπων θα συμφωνούσε με τις επιμέρους απαντήσεις τους. Οι συμμετέχοντες είχαν την τάση να πιστεύουν -συχνά λανθασμένα- ότι περίπου τα δύο τρίτα του πληθυσμού θα συμφωνούσαν μαζί τους. Σε ορισμένα παραδείγματα, θεωρούσαν ότι αποτελούσαν την πλειοψηφία, ακόμη και όταν ουσιαστικά κανείς άλλος δεν συμφωνούσε μαζί τους.
Ο παραλογισμός συνεχίζεται, καθώς συνολικά δύο άτομα που επιλέχθηκαν τυχαία κατά τη διάρκεια του χρονικού πλαισίου της μελέτης (2019-2021) ήταν εξίσου πιθανό να έχουν συμφωνήσει, όσο και διαφωνήσει με τις απαντήσεις τους.
Τέλος, ίσως δεν αποτελεί έκπληξη σε μια πολωμένη κοινωνία το γεγονός ότι οι πολιτικές λέξεις είχαν πολύ λιγότερες πιθανότητες να έχουν μια συγκεκριμένη έννοια από ό,τι οι λέξεις για τα ζώα.
Σε μια δεύτερη φάση του προγράμματος, οι συμμετέχοντες απαρίθμησαν 10 μονολεκτικά επίθετα για να περιγράψουν τα ζώα και τους πολιτικούς.
Διαπιστώθηκε ότι οι άνθρωποι διέφεραν ριζικά στον τρόπο με τον οποίο όριζαν βασικές έννοιες, όπως για τα ζώα. Οι περισσότεροι συμφώνησαν ότι οι φώκιες δεν έχουν φτερά, ωστόσο, διαφωνούσαν για το αν οι φώκιες είναι χαριτωμένες. Και ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι συμφωνούσαν ότι ο Τραμπ είναι πλούσιος, υπήρχε σημαντική διαφωνία σχετικά με το αν είναι ενδιαφέρων.
