Κάνουν την εμφάνισή τους μόλις «ανοίξει» ο καιρός, όταν δηλαδή ανθίσουν δέντρα, λουλούδια, θάμνοι και ζιζάνια, μας επισκέπτονται εντονότερα όταν είμαστε στη φύση και διαρκούν για όλο το διάστημα της ανθοφορίας. Ο λόγος για τις αλλεργίες της άνοιξης. Τι μπορούμε να κάνουμε για να τις αποφύγουμε ή να τις αντιμετωπίσουμε;
Η αλλεργική ρινίτιδα, με ή χωρίς επιπεφυκίτιδα, και το αλλεργικό άσθμα, οι ανοιξιάτικες ή εποχικές αλλεργίες δηλαδή, αφορούν περίπου τον 1 στους 3 και προκαλούν δυσάρεστα συμπτώματα που επηρεάζουν την καθημερινότητά μας, τη διάθεσή μας και γενικότερα την υγεία μας – σπανιότερα δε απειλούν και τη ζωή μας.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Το ανοσοποιητικό μας σύστημα είναι προορισμένο και οργανωμένο να αντιδρά σε ξένα βλαπτικά στοιχεία.
Σε άτομα με αλλεργική προδιάθεση αντιδρά σε ένα αλλεργιογόνο, που στην προκειμένη περίπτωση είναι η αθώα γύρη των ανθισμένων δέντρων, θάμνων και αγριόχορτων που κυκλοφορεί συνεχώς στον αέρα αυτή την εποχή σαν να ήταν επικίνδυνη για την υγεία, με αποτέλεσμα να εμφανίζουμε ενοχλητικά συμπτώματα.
Βέβαια το ανοσοποιητικό σύστημα χρειάζεται να έρθει σε επαφή με ένα αλλεργιογόνο για περισσότερες από μία φορές – να έχει δηλαδή πρώτα ευαισθητοποιηθεί – ώστε να αντιδράσει τελικά σε αυτό. Γι’ αυτό και οι αλλεργίες της άνοιξης κάθε καινούργιο χρόνο γίνονται κατά κανόνα ακόμα χειρότερες ή σοβαρότερες (μπορεί κάποιος που είχε ρινίτιδα να αποκτήσει και άσθμα) αντί να μειώνονται όπως ίσως θα ελπίζαμε.
Γιατί αυξάνονται οι αλλεργικοί τα τελευταία χρόνια;
Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους αυξάνονται οι αλλεργίες όσο περνάνε τα χρόνια. Οι ειδικοί θεωρούν ότι μερικοί από αυτούς είναι:
*Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως η υγρασία και η ατμοσφαιρική ρύπανση – γι’ αυτό και οι αλλεργίες είναι χειρότερες στις πόλεις. Ισως δεν είναι τυχαίο ότι το πρώτο πλήρες σύγγραμμα για την εποχική αλλεργική ρινίτιδα δημοσιεύτηκε στην Αγγλία λίγες δεκαετίες μετά τη Βιομηχανική Επανάσταση.
*Η διατροφή μας, που κατακλύζεται από όλο και περισσότερα επεξεργασμένα και τυποποιημένα τρόφιμα.
*Το άγχος.
*Η έλλειψη άσκησης.
*Τα υπερβολικά καθαρά περιβάλλοντα στα οποία ζούμε και μεγαλώνουμε τα παιδιά μας.
Τα συνηθισμένα συμπτώματα των ανοιξιάτικων αλλεργιών
Φτέρνισμα, ρινική καταρροή ή βουλωμένη μύτη, συχνά και απώλεια της όσφρησης, κνησμός ή δακρύρροια και ερεθισμένα (κόκκινα) μάτια, λαιμός που μας φαγουρίζει ή και πονάει, κόπωση, πονοκέφαλος, απώλεια της όσφρησης, ξηρός βήχας, ακόμα και σφίξιμο στο στήθος ή / και δυσκολία στην αναπνοή (όταν πρόκειται για αλλεργικό άσθμα).
Η ένταση των συμπτωμάτων αυτών ποικίλλει και τα συμπτώματα μπορεί να είναι ήπια, μέτρια αλλά και σοβαρά, φτάνοντας ακόμα και στο σημείο να μας εμποδίζουν από τις καθημερινές μας δραστηριότητες, το σχολείο, την εργασία μας ή / και τον ύπνο μας ή ακόμα χειρότερα από τις ανοιξιάτικες (πασχαλινές) μας διακοπές.
Πώς μπορούμε να διαχειριστούμε τις ανοιξιάτικες αλλεργίες
*Αποφεύγουμε την έκθεση στη γύρη. Για να το καταφέρουμε αυτό χρειάζεται να μένουμε σε εσωτερικούς χώρους κατά τη διάρκεια της ημέρας όπου οι ποσότητες της γύρης στο περιβάλλον είναι υψηλές, να κρατάμε τόσο τα παράθυρα του αυτοκινήτου όταν οδηγούμε όσο και τα παράθυρα και τις πόρτες του σπιτιού μας κατά τη διάρκεια της ημέρας κλειστά.
*Φοράμε γυαλιά ηλίου για να προστατεύουμε τα μάτια μας από τα αλλεργιογόνα.
*Αποφεύγουμε τις βόλτες στην εξοχή ή όπου υπάρχουν πολλά φυτά ώστε να μην ερχόμαστε σε επαφή με αλλεργιογόνα.
*Δεν καπνίζουμε, ούτε βρισκόμαστε σε μέρη με καπνό (είτε πρόκειται για τον καπνό του τσιγάρου, του τζακιού ή του μπάρμπεκιου κ.λπ.) γιατί πιθανότατα θα χειροτερέψουν τα αναπνευστικά μας συμπτώματα.
*Δεν κόβουμε το γρασίδι και φροντίζουμε να μην είμαστε κοντά όταν το κουρεύει κάποιος άλλος.
*Βγάζουμε τα ρούχα μας μόλις γυρίζουμε στο σπίτι μας και πλενόμαστε ώστε να απομακρυνθεί η γύρη που πιθανώς κόλλησε στο σώμα και στα μαλλιά μας.
*Σκουπίζουμε συχνά και ξεσκονίζουμε με ένα υγρό πανί (κατά προτίμηση πρωινές ώρες).
*Αερίζουμε πολύ καλά το σπίτι νωρίς το πρωί (πριν από τις 9.00 ιδανικά), ώστε να μη μαζεύονται ατμοσφαιρικά αλλεργιογόνα αλλά και σκόνη με ακάρεα, που επιδεινώνουν την κατάσταση, αφού και αυτά πολλαπλασιάζονται την άνοιξη (ας σημειώσουμε εδώ ότι το καλύτερο, πιο φθηνό και οικολογικό ακαρεοκτόνο είναι ο καλός αερισμός του σπιτιού).
*Οταν απλώνουμε τα σκεπάσματα έξω για να αεριστούν ή τα ρούχα για να στεγνώσουν, το κάνουμε μόνο νωρίς το πρωί γιατί αργότερα που έχει πολλή γύρη κινδυνεύει να κολλήσει επάνω τους.
*Αποφεύγουμε τα ζώα, κυρίως μέσα στο σπίτι, γιατί εκτός από τα άλλα αλλεργιογόνα που φέρουν με το τρίχωμά τους μπορεί να φέρνουν και γύρη απ’ έξω μέσα.
Τι θα μας πει ο γιατρός μας
Μπορούμε να προμηθευτούμε από το φαρμακείο – σύμφωνα με τις οδηγίες του αλλεργιολόγου μας– αντι-ισταμινικά και κυρίως τοπικά κορτιζονούχα φάρμακα, που μας βοηθούν να αντιμετωπίσουμε τις αλλεργίες, τόσο περιορίζοντας τα συμπτώματα όσο και προλαμβάνοντας επιπλοκές (ιγμορίτιδα, ωτίτιδα, επιδείνωση συνυπάρχοντος άσθματος κ.ά.).
Για τη ρινίτιδα υπάρχουν αντι-ισταμινικά τοπικά (ρινικά σπρέι) ή από το στόμα (δισκία ή σταγόνες) αλλά και ρινικά σπρέι ειδικών, ασφαλών κορτιζονούχων φαρμάκων. Για την επιπεφυκίτιδα χορηγούνται αντι-ισταμινικά κολλύρια.
Όταν οι αλλεργίες επιμένουν
Ο αλλεργιολόγος μπορεί να μας συστήσει να κάνουμε απευαισθητοποίηση ή ανοσοθεραπεία (ή εμβόλια κατά της αλλεργίας όπως τα ξέρει ο κόσμος) όταν η φαρμακευτική αγωγή δεν είναι αρκετή για να αντιμετωπιστούν οι αλλεργίες και τα προβλήματα επιμένουν να μας ταλαιπωρούν.
Πρόκειται για μια χρόνια θεραπεία που ξεκινάει στο τέλος της άνοιξης και πρέπει να γίνεται πάντα υπό την καθοδήγηση του ειδικού αλλεργιολόγου, εφόσον δεν υπάρχουν αντενδείξεις. Είναι μια διαδικασία κατά την οποία χορηγούνται στον ασθενή τακτικά μικρές και προοδευτικά αυξανόμενες δόσεις από το ή τα αλλεργιογόνα στα οποία αντιδρά έντονα ο οργανισμός.
Σιγά-σιγά το ανοσοποιητικό σύστημα συνηθίζει το αλλεργιογόνο, με αποτέλεσμα η αλλεργική (ανοσολογική) αντίδραση που εκδηλώνει να είναι περιορισμένη αρχικά και μηδενική τελικά (ανοσολογική ανοχή).
Άσθμα: η σοβαρότερη μορφή των αλλεργιών
Το άσθμα είναι η πιο σοβαρή μορφή των αναπνευστικών αλλεργιών, μια χρόνια αναπνευστική νόσος που μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή στους αεραγωγούς, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε επεισόδια συριγμού, σε βήχα, δύσπνοια και σφίξιμο στο στήθος.
Το αλλεργικό άσθμα μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά μέσω φαρμακευτικής αγωγής και αλλαγών στον τρόπο ζωής, όπως και με έγκαιρη και παρατεταμένη ανοσοθεραπεία, 5 ετών ή και περισσότερο.
Τα συμπτώματα του άσθματος μπορεί να είναι διαλείποντα ή επίμονα και να εμφανίζονται ανά πάσα στιγμή, αν και συχνά είναι χειρότερα τη νύχτα ή νωρίς το πρωί. Σε σοβαρές περιπτώσεις, οι κρίσεις άσθματος μπορεί να είναι απειλητικές για τη ζωή και απαιτούν επείγουσα ιατρική φροντίδα.
Η θεραπεία για το άσθμα πρέπει να δίνεται μόνο από ειδικό αλλεργιολόγο ή πνευμονολόγο οι οποίοι επιλέγουν, ανάλογα με τη βαρύτητα του προβλήματος, τόσο το από τι θα αποτελείται όσο και το πόσο θα διαρκέσει η θεραπεία.
Η θεραπεία για το άσθμα περιλαμβάνει εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά, σπρέι κορτιζόνης και αντιλευκοτριενικά δισκία. Επίσης, επειδή μπορεί να εκδηλωθεί σοβαρή αναπνευστική κρίση με έντονη δύσπνοια, ίσως χρειαστεί και κορτιζόνη σε εισπνοές με νεφελοποιητή, σε χάπια ή ενέσεις.
Το άσθμα είναι η πιο σοβαρή μορφή των αναπνευστικών αλλεργιών, μια χρόνια αναπνευστική νόσος που μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή στους αεραγωγούς, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε επεισόδια συριγμού, σε βήχα, δύσπνοια και σφίξιμο στο στήθος.
Καλλιόπη Κόντου-Φίλη – Αλλεργιολόγος
