Πρόκειται για «αφύπνιση» ή προδοσία από τους μεγάλους;
Από το μισοάδειο ποτήρι με γάλα και τα μισοφαγωμένα μπισκότα μέχρι τις πατημασιές από το τζάκι έως το στολισμένο δέντρο, οι ενδείξεις ότι ο Άγιος Βασίλης έχει σάρκα και οστά είναι αδιάψευστες για τα παιδιά σας… ή τουλάχιστον έτσι θέλετε να πιστεύετε.
Ψυχολόγοι εντόπισαν την ηλικία που τα αθώα αλλά και πανέξυπνα μικρά πλάσματά σας αρχίζουν να αμφισβητούν την ύπαρξη του αγαπημένου τους αγίου και επιπλέον προσδιόρισαν σε ποιους δημιουργεί αυτό αρνητικά συναισθήματα.
«Τα παιδιά συνήθως αρχίζουν να διακρίνουν τη φαντασία από την πραγματικότητα κατά την προσχολική ηλικία, αλλά η πίστη τους στην ύπαρξη ενός μοναδικού μαγικού Άγιου Βασίλη συχνά συνεχίζεται και στη μέση παιδική ηλικία» λέει η δρ Candice Mills, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο του Τέξας.
Η Mills άρχισε να ενδιαφέρεται για το θέμα αυτό όταν έγινε μαμά και «βυθίστηκε η ίδια στον κόσμο της προώθησης του Άγιου Βασίλη».
«Ένιωσα μια μικρή πίεση σχετικά με αυτό, επειδή από τη μια πλευρά συχνά ενθαρρύνουμε τα παιδιά μας να είναι σκεπτόμενα και να μην εξαπατούν τους άλλους, όμως με την ιστορία του Άγιου Βασίλη, μερικές φορές υπάρχει κάποια διαστρέβλωση της αλήθειας.
»Ανησυχούσα μήπως φανεί στα παιδιά μου ότι λέω ψέματα, γιατί θυμάμαι ότι είχα νιώσει αναστατωμένη επειδή μου είχαν πει ψέματα για [τον Άγιο Βασίλη]», εξηγεί η ίδια.
Η έρευνα
Για να κατανοήσουν καλύτερα αυτή τη μετατόπιση από την πίστη στη δυσπιστία και τις εμπειρίες των παιδιών σχετικά με αυτήν, η Mills και οι συνάδελφοί της πήραν συνεντεύξεις από 48 παιδιά ηλικίας 6 έως 15 ετών που είχαν σταματήσει να πιστεύουν στον Άγιο Βασίλη και από τους γονείς τους, καθώς και από άλλους 383 ενήλικες.
Η έρευνα, η οποία δεν έχει ακόμη αξιολογηθεί από ομότιμους, διαπίστωσε ότι για τα περισσότερα παιδιά η δυσπιστία άρχισε να μπαίνει σταδιακά περίπου στην ηλικία των οκτώ ετών – αν και κάποια παιδιά τριών ή τεσσάρων ετών είχαν πειστεί ότι ο Άγιος Βασίλης δεν ήταν αληθινός, ενώ άλλα παιδιά πίστευαν σε αυτόν μέχρι τα 15 ή 16 τους χρόνια.
Σε πολλές περιπτώσεις, ήταν η μαρτυρία από άλλους δύσπιστους που τελικά συνέτριψε την πίστη τους.
«Μπορεί να είχαν κάποια αμφιβολία βασισμένη σε λογική σκέψη— όπως πώς μπορεί ο Άγιος Βασίλης να κάνει πραγματικά το γύρο του κόσμου σε μια νύχτα;— αλλά αυτό που τους σπρώχνει στα άκρα είναι ένας συμμαθητής τους στο σχολείο που λέει ότι δεν είναι αληθινός» εξηγεί η Mills.
Θλίψη και έλλειψη εμπιστοσύνης
Περίπου το ένα τρίτο των παιδιών και οι μισοί ενήλικες ανέφεραν κάποια αρνητικά συναισθήματα όταν «έπεσαν στην παγίδα» της φήμης ότι ο Άγιος Βασίλης δεν υπάρχει. Αν και τα συναισθήματα αυτά ήταν συνήθως ήπια και βραχύβια, περίπου το 10% των ενηλίκων ανέφεραν μακροχρόνια θλίψη ή μειωμένη εμπιστοσύνη στους γονείς τους ως αποτέλεσμα.
Τα παραπάνω συναισθήματα τείνουν να συνδέονται με το να μαθαίνουν απότομα την αλήθεια ή να την ανακαλύπτουν σε μεγαλύτερη ηλικία και να έχουν γονείς που υποστηρίζουν σθεναρά την ύπαρξη του Άγιου Βασίλη.
Ευτυχία και ανακούφιση
Ωστόσο, υπήρχαν επίσης πολλά παιδιά που ανέφεραν ότι αισθάνθηκαν ευτυχισμένα ή ανακουφισμένα όταν εγκατέλειψαν την πίστη τους. «Ήταν σαν να είχαν λύσει κάποιου είδους γρίφο», δήλωσε η Mills.
Το ευτυχές είναι πως ανεξάρτητα την εμπειρία του καθενός με τον μύθο του Άγιου Βασίλη, η συντριπτική πλειοψηφία των ενηλίκων και παιδιών δήλωσε ότι θα συνέχιζε την παράδοση του Άγιου Βασίλη με τα δικά τους παιδιά ή το κάνει ήδη.
Τι γίνεται με τους «αρνητές»;
Σε ό,τι αφορά τους «αρνητές» του Άγιου Βασίλη και το πώς πρέπει να χειρίζονται την κατάσταση όταν τους ρωτάει το παιδί τους, η Mills τονίζει πως οφείλουν να το ακούσουν προσεκτικά.
«Ρωτήστε το παιδί τι πιστεύει, συζητήστε για το τι πιστεύουν οι άλλοι ή απλά πείτε ‘αυτή είναι μια ενδιαφέρουσα ερώτηση’» εξηγεί η ψυχολόγος.
Στην περίπτωση που σας ρωτήσει ευθέως εάν είναι αληθινός, η Mills συμβουλεύει να πείτε «τι νομίζεις;» και να προχωρήσετε τη συζήτηση ανάλογα με την απάντησή του.
Σημειώνει επίσης πως ορισμένα παιδιά είναι πιο ευαίσθητα από άλλα, όταν συνειδητοποιούν ότι κάποιος τους έχει πει ψέματα, πόσο μάλλον οι γονείς του. Ένας ενήλικας που συμμετείχε στην έρευνα δήλωσε πως ένιωσε πολύ προδομένος από τους γονείς του, γιατί τον είχαν διδάξει να μην λέει ψέματα, αλλά το έκαναν οι ίδιοι.
Σε τέτοιες περιπτώσεις, οι γονείς μπορούν να απαλύνουν τον «πόνο» αναγνωρίζοντας τα συναισθήματα του παιδιού τους και εξηγώντας τους το γιατί συμπεριέλαβαν τον μύθο του Άγιου Βασίλη στις γιορτινές παραδόσεις τους.
