Τι πρέπει να ξέρετε για τα σπορέλαια;

Είναι καλό το σπορέλαιο για εσάς; Είναι τα φυτικά έλαια και τα έλαια σπόρων κακά για την υγεία σας;

Η κατανάλωση φυτικών ελαίων έχει αυξηθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια και παρότι από κάποιους μπορεί να θεωρηθούν υγιεινά, στην πραγματικότητα τα φυτικά έλαια μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα υγείας.

Οι επιπτώσεις τους στην υγεία ποικίλλουν ανάλογα με τα λιπαρά οξέα που περιέχουν, τα φυτά από τα οποία εξάγονται και τον τρόπο επεξεργασίας τους.

Τι είναι και πώς παρασκευάζεται ένα σπορέλαιο
Το σπορέλαιο είναι ένα φυτικό έλαιο που λαμβάνεται από τον σπόρο (ενδοσπέρμιο) κάποιου φυτού και όχι από τον καρπό (περικάρπιο). Τα πιο συνηθισμένα περιλαμβάνουν την ελαιοκράμβη (κραμβέλαιο), τη σόγια, το καλαμπόκι, τον ηλίανθο, τον κρόκο, το φιστίκι κ.λπ. Σε αντίθεση με το λάδι καρύδας ή το ελαιόλαδο που μπορούν να εξαχθούν με συμπίεση, αυτά τα νεόκοπα έλαια πρέπει να εξαχθούν με πολύ αφύσικους τρόπους. Εκτός από τη χρήση του στο μαγείρεμα και το ψήσιμο, το σπορέλαιο βρίσκεται σε επεξεργασμένα τρόφιμα, όπως σάλτσες σαλάτας, μαργαρίνη, μαγιονέζα και μπισκότα.

Διαφορές μεταξύ ελαιολάδου και φυτικών ελαίων
Το ελαιόλαδο και τα σπορέλαιο διαφέρουν ως προς τον τρόπο παρασκευής τους, τις καλύτερες μαγειρικές τους χρήσεις, τις γεύσεις και τη θρεπτική τους σύνθεση. Παρακάτω παρουσιάζονται ορισμένες από τις κύριες διαφορές μεταξύ ελαιολάδου και φυτικού ελαίου:

Διατροφή και σπορέλαιο
Ο βαθμός επεξεργασίας που υφίσταται ένα λάδι δεν επηρεάζει μόνο τη γεύση του αλλά και τη θρεπτική του σύνθεση. Ενώ τόσο τα ελαιόλαδα όσο και τα φυτικά έλαια  (σπορέλαια) περιέχουν ακόρεστα λιπαρά οξέα, το ελαιόλαδο περιέχει υψηλότερες ποσότητες μονοακόρεστων λιπαρών, όπως το ελαϊκό οξύ, το λινελαϊκό οξύ και το παλμιτικό οξύ. Το φυτικό έλαιο (σπορέλαιο) περιέχει κυρίως ωμέγα-6 πολυακόρεστα λιπαρά.

Τα μονοακόρεστα λιπαρά έχει βρεθεί ότι έχουν αντιφλεγμονώδη δράση και οφέλη για την υγεία της καρδιάς. Αντίθετα, τα ωμέγα-6 πολυακόρεστα λιπαρά μπορεί να είναι προφλεγμονώδη και να βλάψουν την υγεία της καρδιάς, εάν καταναλώνονται σε υπερβολική ποσότητα. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι όσο περισσότερο διυλίζεται ένα έλαιο, τόσο λιγότερα μικροθρεπτικά συστατικά και υγιεινές ενώσεις διατηρεί.

Το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε αντιοξειδωτικά και αντιφλεγμονώδεις ενώσεις όπως οι τοκοφερόλες, τα καροτενοειδή και οι πολυφαινόλες. Το ελαιόλαδο που είναι ελάχιστα εξευγενισμένο διατηρεί και αυτό μερικά μικροθρεπτικά συστατικά, όπως οι βιταμίνες Κ και Ε.

Από την άλλη πλευρά, η διαδικασία εξευγενισμού που χρησιμοποιείται για την παρασκευή φυτικών ελαίων (σπορελαίων) καταστρέφει μικροθρεπτικά συστατικά, αντιοξειδωτικά και ευεργετικές φυτικές ενώσεις, συμπεριλαμβανομένων των τοκοφερολών, φυτοστερολών, πολυφαινολών και του συνενζύμου Q.

Ομοιότητες μεταξύ ελαιολάδου και φυτικού ελαίου (σπορέλαιο)
Τα μείγματα ελαιολάδου και φυτικών ελαίων (σπορελαίων) τείνουν να έχουν παρόμοια σημεία καπνού, γύρω στους 205°C (400°F). Το σημείο καπνού ενός ελαίου είναι η θερμοκρασία στην οποία μπορεί να θερμανθεί πριν το λίπος του αρχίσει να διασπάται σε γλυκερόλη και ελεύθερα λιπαρά οξέα.

Ακριβώς όπως και τα φυτικά έλαια (σπορέλαιο), ορισμένα είδη ελαιολάδου είναι ιδιαίτερα επεξεργασμένα, συμπεριλαμβανομένου του πυρηνέλαιου. Αυτοί οι τύποι στερούνται μικροθρεπτικών συστατικών. Επίσης, στερούνται και της χαρακτηριστικής γεύσης που παίρνετε από το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο.

Τα εξευγενισμένα ελαιόλαδα δεν αναγράφουν στην ετικέτα την ένδειξη «παρθένο» ή «εξαιρετικά παρθένο», γεγονός που υποδηλώνει τον υψηλότερο βαθμό επεξεργασίας τους. Έτσι, ένας εύκολος τρόπος για να βεβαιωθείτε ότι επιλέγετε από τα ράφια ένα ελαιόλαδο με πλούσια γεύση που διατηρεί επίσης κάποια θρεπτικά συστατικά είναι να αναζητήσετε αυτές τις φράσεις.

Ποιο λάδι είναι πιο υγιεινό;
Το ελαιόλαδο, ειδικά το έξτρα παρθένο, είναι από τα λιγότερο επεξεργασμένα μαγειρικά έλαια στα ράφια. Αυτό σημαίνει ότι διατηρεί τα περισσότερα αντιοξειδωτικά, βιταμίνες και μέταλλα.

Το φυτικό έλαιο (σπορέλαιο), από την άλλη πλευρά, υφίσταται μεγάλη επεξεργασία για να εξουδετερωθεί η γεύση του και να αναμειχθούν διάφοροι τύποι φυτικών ελαίων. Αυτό σημαίνει ότι έχει ελάχιστα ευεργετικά θρεπτικά συστατικά, αφήνοντας μόνο κενές θερμίδες.

Η αντικατάσταση του φυτικού ελαίου (σπορελαίου) με ελαιόλαδο μπορεί επίσης να ωφελήσει την υγεία του εγκεφάλου. Μελέτη διαπίστωσε ότι η αντικατάσταση του φυτικού ελαίου με έξτρα παρθένο ελαιόλαδο βελτίωσε τη γνωστική λειτουργία σε ηλικιωμένους ενήλικες.

Αν επιλέξετε να καταναλώνετε έλαια, το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο τείνει να είναι μια πολύ πιο υγιεινή επιλογή από τα περισσότερα φυτικά έλαια και μείγματα φυτικών ελαίων.

Κατερίνα Καρακικέ – Κλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
diatrofi