Ένδειξη επιθετικότητας, γλωσσική ανεπάρκεια ή χαμηλή νοημοσύνη; Όσο κι αν οι βωμολοχίες δε θεωρούνται περιεχόμενο σοβαρών ερευνών, μια νέα μελέτη επανεξετάζει τη δύναμη και τη φύση των βρισιών και πώς διαμορφώνουν τις σχέσεις μας
Εάν κι εσείς βρίσκετε την… κάθαρση στις βρισιές, όπως ο άντρας της παραπάνω φωτογραφίας, σίγουρα δεν είστε οι μόνοι.
Τέσσερις ερευνητές με άρθρο τους στο The Conversation, η Karyn Stapleton, Λέκτορας Διαπροσωπικής Επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο Ulster, η Catherine Loveday, Νευροψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο του Westminster, η Kristy Beers Fägersten, Καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Södertörn και ο Richard Stephens, Ανώτερος Λέκτορας Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Keele πραγματοποίησαν μια ανασκόπηση περισσότερων από 100 ακαδημαϊκών εργασιών με θέμα τις βωμολοχίες.
Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Lingua, αποδεικνύει ότι η χρήση των λέξεων ταμπού μπορεί να επηρεάσει σε βάθος τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε, ενεργούμε και σχετιζόμαστε μεταξύ μας.
Βρίζοντας, αναπτύσσονται έντονα συναισθήματα και μπορεί να πυροδοτηθεί η λειτουργία «μάχης ή φυγής». Η έρευνα έχει αποδείξει ότι ενεργοποιούνται τμήματα του «μεταιχμιακού συστήματος», που εμπλέκονται σε πτυχές της μνήμης και της επεξεργασίας συναισθημάτων που είναι ενστικτώδεις και δύσκολα αναστέλλονται. Αυτό μπορεί να εξηγήσει γιατί η δυνατότητα να βλαστημούν μπορεί να παραμείνει ανέπαφη σε άτομα που έχουν υποστεί εγκεφαλική βλάβη και δυσκολεύονται να μιλήσουν.
Εργαστηριακά πειράματα δείχνουν επίσης και τις γνωστικές επιδράσεις μιας βλαστήμιας. Είναι γνωστό ότι οι βωμολοχίες προκαλούν μεγαλύτερη προσοχή και μνημονεύονται καλύτερα από άλλες λέξεις. Παρεμβαίνουν όμως και στη γνωστική επεξεργασία άλλων λέξεων, οπότε φαίνεται ότι η βρισιά μπορεί μερικές φορές να εμποδίζει και τη σκέψη.
Αυτό μπορεί, ωστόσο, να είναι ωφέλιμο. Σε πειράματα που απαιτούσαν από τους ανθρώπους να βυθίσουν το χέρι τους σε παγωμένο νερό, η βρισιά προκαλούσε ανακούφιση από τον πόνο. Σε αυτές τις μελέτες, η εκφορά μιας βρισιάς οδηγεί σε υψηλότερη ανοχή στον πόνο σε σύγκριση με ουδέτερες λέξεις. Άλλες μελέτες έχουν διαπιστώσει αυξημένη σωματική δύναμη στους ανθρώπους μετά από βρισιές.
Οι βρισιές, ωστόσο, επηρεάζουν και την αλληλεπίδραση με άλλα άτομα. Έρευνες στον τομέα της επικοινωνίας και της γλωσσολογίας έχουν αναδείξει μια σειρά από ξεχωριστούς κοινωνικούς ρόλους της βρισιάς, από την έκφραση επιθετικότητας και την προσβολή μέχρι τον κοινωνικό δεσμό, το χιούμορ και την αφήγηση ιστοριών.
Από πού όμως προέρχεται η δύναμή της; Θεωρητικά δεν προέρχεται από τις ίδιες τις λέξεις, διότι δεν έχουμε την ικανότητα να αναγνωρίσουμε μια βρισιά σε μια άλλη γλώσσα που δε γνωρίζουμε.
Μια εξήγηση που δίνουν οι ερευνητές είναι η αποτρεπτική κατάσταση (aversive conditioning), η χρήση δηλαδή της τιμωρίας για την αποτροπή των βωμολοχιών, που συνήθως συμβαίνει κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει μια ενστικτώδη σύνδεση μεταξύ της χρήσης της γλώσσας και της συναισθηματικής αντίδρασης. Παρόλα αυτά, λίγες μελέτες προβαίνουν σε αυτή την σύνδεση.
Για να εξηγηθεί η βαθιά επίδραση μιας βρισιάς, θα πρέπει να διερευνηθεί η μνήμη των ανθρώπων σχετικά με τις βρισιές, σύμφωνα με τους ερευνητές. Ποια ήταν τα περιστατικά που τους σημάδεψαν; Η βρισιά επέφερε πάντα δυσάρεστες συνέπειες, όπως η τιμωρία, ή υπήρχαν και οφέλη;
Επίσης, θεωρούν ότι υπάρχει ένα παρόμοιο μοτίβο μνήμης ανάμεσα στις βρισιές και τα τραγούδια: θυμόμαστε και μας αρέσουν καλύτερα τα τραγούδια που ακούγαμε κατά την εφηβεία. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, όπως και η μουσική, η βρισιά ενδεχομένως να αποκτά νέο νόημα στην εφηβεία.
Ένα τελευταίο σημείο που επισημαίνουν είναι η διερεύνηση του αν οι βρισιές θα αρχίσουν να χάνουν τη δύναμή τους, όταν γίνουν πιο κοινωνικά αποδεκτές και χάσουν την προσβλητικότητά τους.
