Η μοναξιά μπορεί να προκαλέσει υπερεπαγρύπνηση, μια κατάσταση κατά την οποία βλέπουμε παντού γύρω μας απόρριψη και αόρατους εχθρούς, με αποτέλεσμα να συνεχίζουμε να μένουμε απομονωμένοι.
Όλοι βιώνουμε μοναξιά ανά περιόδους, αλλά λίγοι από εμάς γνωρίζουν πως το αίσθημα της μοναξιάς μπορεί να προκαλέσει μια απόκριση στον εγκέφαλο που υπονομεύει την ικανότητά μας να συνδεόμαστε με τους γύρω μας.
Η απόκριση αυτή ονομάζεται υπερεπαγρύπνηση και σε αυτήν την περίπτωση δεν λειτουργεί για καλό αφού δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο πόνου και απομόνωσης.
Τι σημαίνει υπερεπαγρύπνηση
Η υπερεπαγρύπνηση είναι ένα είδος λειτουργίας αυτοσυντήρησης έναντι πιθανών απειλών. Πρόκειται για μια κατάσταση αυξημένης εγρήγορσης η οποία, ενώ κάποιες φορές μας είναι χρήσιμη, όταν σχετίζεται με τη μοναξιά, μπορεί να μας παγιδεύσει. Πώς;
Το αίσθημα της μοναξιάς αντιμετωπίζεται από τον εγκέφαλο ως μια επίθεση και τα σήματα που μας στέλνει είναι αμυντικά. Μια στάση άμυνας σημαίνει «μπλοκάρισμα» της ενσυναίσθησης που μας βοηθά να έρθουμε κοντά με τους άλλους και να αναπτύξουμε κοινωνικές σχέσεις.
Όντας σε υπερεπαγρύπνηση, τείνουμε να εστιάζουμε στις αρνητικές πτυχές των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων και βιώνουμε πολύ έντονα την απόρριψη. Οποιαδήποτε πιθανή ένδειξη έλλειψης ενδιαφέροντος από τους γύρω μας μεταφράζεται ως… το τέλος του κόσμου. Αυτό σαμποτάρει τις προσπάθειές μας για σύνδεση αφού τελικά νιώθουμε πως ίσως δεν αξίζει να συναναστρεφόμαστε με κανέναν. Ταυτόχρονα, εντείνεται το αίσθημα πως θα είμαστε για πάντα μόνοι.
Τι πραγματικά σημαίνει «είμαι μόνος»
Όλοι χρειαζόμαστε τουλάχιστον ένα άτομο στο οποίο μπορούμε να βασιστούμε και με το οποίο έχουμε μια ζεστή, υποστηρικτική σχέση.
Δυστυχώς, αν πέσουμε στην παγίδα της υπερεπαγρύπνησης, κάθε προσπάθεια δημιουργίας κοινωνικής σύνδεσης μπορεί να υπονομευτεί από το έντονο αίσθημα της απόρριψης που νιώθουμε.
Αυτό μπορεί να συμβεί ακόμα κι αν έχουμε σύντροφο ή φαινομενικά πλούσια κοινωνική ζωή.
Ουσιαστικά, δεν είναι ο αριθμός των κοινωνικών μας συνδέσεων που καθορίζει τη μοναξιά, αλλά η ποιότητά τους. Ακόμη και ένας στενός φίλος μπορεί να είναι αρκετός για μια ικανοποιητική κοινωνική ζωή, ενώ αντίθετα εκατοντάδες επιφανειακές σχέσεις μπορεί απλώς να επιδεινώσουν την απομόνωση.
Βγάζοντας τις παρωπίδες της υπερεπαγρύπνησης
Το αίσθημα της μοναξιάς δημιουργεί προκαταλήψεις και φίλτρα που αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο βιώνουμε και ερμηνεύουμε τις κοινωνικές μας αλληλεπιδράσεις. Γι’ αυτό πρέπει να μάθουμε να αμφισβητούμε τις αρνητικές σκέψεις και τους φόβους μας.
Όταν οι ερμηνείες μας επηρεάζονται από την υπερεπαγρύπνηση, βλέπουμε την απόρριψη παντού και «απαντάμε» με περαιτέρω απομόνωση ή επιθετική στάση. Αν μπορέσουμε να βγάλουμε αυτά τα φίλτρα και να εστιάσουμε στην ενσυναίσθηση, θα διαπιστώσουμε ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα πολλοί γύρω μας να νιώθουν μόνοι σαν εμάς και να έχουν την ανάγκη σύνδεσης και καλοσύνης.
Με άλλα λόγια, η μετατόπιση της εστίασής μας από το φόβο και τα πληγωμένα συναισθήματα στη ζεστασιά και τη δεκτικότητα μπορεί να μας βγάλει από την απομόνωση και να μας ανοίξει έναν άλλο δρόμο, με περισσότερη χαρά και αγάπη.
