Παρόλο που ο ρόλος της διατροφής στην ανάπτυξη και την υγεία των παιδιών είναι πλέον επιβεβαιωμένος, φαίνεται πως το 1/3 του παιδικού πληθυσμού είναι υπέρβαρο ή παχύσαρκο.
Πέρα από τις συνέπειες της κακής διατροφής στα παιδιά, όπως ο αυξημένος κίνδυνος χρόνιων νοσημάτων στην παιδική αλλά και ενήλικη ζωή, φαίνεται πως οι διατροφικές συνήθειες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τη σχολική επίδοση.
Πολυάριθμες επιστημονικές μελέτες προσπάθησαν να διερευνήσουν ποιοι παράγοντες μεμονωμένα μπορούν να επηρεάσουν θετικά ή αρνητικά τη σχολική επίδοση με τους παρακάτω να έχουν μελετηθεί αρκετά.
Πρωινό γεύμα
Ένα ισορροπημένο πρωινό προσφέρει πολλά οφέλη για την υγεία των παιδιών, αφού συμβάλλει στην επαρκή πρόσληψη ενέργειας και θρεπτικών συστατικών και την αποφυγή διατροφικών ανεπαρκειών.
- Συχνότητα κατανάλωσης πρωινού. Η συστηματική κατανάλωση πρωινού για τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας φαίνεται να επιδρά θετικά στη σχολική επίδοση σε σύγκριση με την απουσία του πρωινού γεύματος.
- Τύπος του πρωινού.
Ορισμένες έρευνες έχουν δείξει ότι οι επιλογές πρωινού χαμηλότερου γλυκαιμικού δείκτη, δηλαδή εκείνες που δεν οδηγούν σε ταχεία αύξηση της γλυκόζης στο αίμα, συνδέονται με καλύτερα αποτελέσματα στη μαθησιακή διαδικασία. Η αργή απελευθέρωση της γλυκόζης στο αίμα φαίνεται να βελτιώνει την ικανότητα συγκέντρωσης των μαθητών για περισσότερες ώρες. Ωστόσο, είναι σημαντικό να θυμάστε ότι η απόκριση του κάθε οργανισμού στα περιεχόμενα σάκχαρα των τροφίμων εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως το μέγεθος της μερίδας, το πώς προετοιμάζεται το τρόφιμο (π.χ. θερμική επεξεργασία) και τα άλλα τρόφιμα που το συνοδεύουν.
Επιπλέον, δεν είναι απαραίτητο να αποκλείσετε τα τρόφιμα με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη, αλλά να τα συνδυάσετε σε μικρές μερίδες με τρόφιμα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη. Γιαούρτι χαμηλών λιπαρών με δημητριακά ολικής αλέσεως και φρούτα ή ομελέτα λαχανικών και ψωμί ολικής άλεσης ή χυλός βρώμης (porridge) με μήλo, κανέλα και καρύδια ή τοστ με ψωμί ολικής άλεσης, τυρί χαμηλών λιπαρών και λαχανικά είναι μόνο μερικοί συνδυασμοί που μπορείτε να κάνετε.
Κατανάλωση σακχαρούχων ροφημάτων
Τα αναψυκτικά είναι η πρώτη πηγή προστιθέμενης ζάχαρης στη διατροφή των παιδιών, ακολουθούμενη από τα φρουτοποτά και τα ενεργειακά ποτά. Τα περισσότερα από αυτά δεν παρέχουν θρεπτικά συστατικά που υποστηρίζουν την ανάπτυξη των παιδιών, ενώ μερικά μπορεί να είναι και επιβλαβή, όπως η καφεΐνη και διεγερτικά φυτικής προέλευσης. Τα αποτελέσματα σχετικά με την επίδραση των σακχαρούχων ροφημάτων στη σχολική επίδοση είναι συγκεχυμένα, με ορισμένες μελέτες να δείχνουν αρνητική επίδραση στη σχολική επίδοση με χαμηλότερους βαθμούς και μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης, ενώ άλλες να μη δείχνουν κάποια συσχέτιση. Ωστόσο, επειδή η κατανάλωση των σακχαρούχων ροφημάτων μπορεί να διαταράξει την ποιότητα του ύπνου και να συμβάλει συνολικά σε ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες, καλό είναι να αποφεύγεται.
Κατανάλωση φρούτων και λαχανικών
Η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών στα παιδιά είναι χαμηλότερη από το στόχο των 3-5 μικρομερίδων καθημερινά ακόμη και αν προσφέρονται σε τακτική βάση ως μέρος των γευμάτων. Η μειωμένη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών φαίνεται να σχετίζεται αρνητικά με τη σχολική επίδοση, καθώς τα θρεπτικά συστατικά τους βοηθούν στην προστασία του ανοσοποιητικού συστήματος και στην πρόληψη διατροφικών ανεπαρκειών που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε λιγότερες απουσίες στο σχολείο και περισσότερο χρόνο για μελέτη.
Συνολική ποιότητα διατροφής
Η ποιότητα της διατροφής αναφέρεται στις συνολικές διατροφικές συνήθειες ενός ατόμου παρά στην εξέταση ενός συγκεκριμένου τροφίμου ή θρεπτικού συστατικού. Φαίνεται ότι η ποικιλία και η επάρκεια είναι στοιχεία της διατροφής που συνδέονται περισσότερο με την καλύτερη σχολική επίδοση. Ορισμένοι ερευνητές έχουν καθορίσει την επάρκεια ως “πρόσληψη τροφών και θρεπτικών ουσιών όπως φρούτα, λαχανικά, δημητριακά, πρωτεΐνες, σίδηρος, ασβέστιο και βιταμίνη C”. Στον αντίποδα η υψηλή κατανάλωση γλυκών, σακχαρούχων ποτών, αλμυρών σνακ και fast food συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για μαθησιακές δυσκολίες.
Συμπερασματικά, η διατροφή φαίνεται να μπορεί να επιδράσει ποικολιτρόπως στη σχολική επίδοση των παιδιών. Ωστόσο χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση του θέματος για να οδηγηθούμε σε ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με την επίδραση μεμονωμένων θρεπτικών συστατικών ή συνολικών διατροφικών προτύπων.
Μέχρι τότε φροντίζετε να:
- Παρέχετε ποικιλία τροφών στα παιδιά.
- Ενισχύστε την πρόσληψη φρούτων και λαχανικών.
- Διασφαλίστε μεταξύ άλλων την επαρκή πρόσληψη σιδήρου, ασβεστίου, ψευδαργύρου και βιταμίνης D.
- Μειώστε την αγορά επεξεργασμένων τροφών και ποτών πλούσιων σε ζάχαρη και αλάτι.
- Καθορίστε το εβδομαδιαίο διαιτολόγιο με βάση τις αρχές της Μεσογειακής διατροφής.
Ευσταθία Παπαδά
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, MSc, PhD
